Vụ “phù phép” giấy ủy quyền để lừa bán đất tại TP HCM: Còn một số tình tiết cần làm rõ

Nạn nhân đã “nhờ tra cứu” mà vẫn… sập bẫy

Theo cáo trạng, thửa đất 804m2 tại phường 5, quận Gò Vấp do bà Đặng Thị Tuyết (SN 1946) đứng tên sử dụng. Đầu 2018, bà Tuyết ký hợp đồng đặt cọc bán thửa đất trên cho 3 người, đã nhận đặt cọc 7 tỷ. Do thửa đất đang tranh chấp lối đi chung với các hộ xung quanh nên nhóm người đặt cọc nhờ Giang giải quyết tranh chấp, liên hệ cơ quan thẩm quyền tách thửa sang tên cho họ với giá 2,9 tỷ, giao trước 600 triệu đồng.

Nhận hồ sơ bản chính, Giang không thực hiện như thỏa thuận mà giao Hải cất giữ; rồi nói dối vợ chồng bà Trần Thị Thu Thanh rằng Hải đã đặt cọc mua từ bà Tuyết, nay bán cho bà Thanh giá 18,5 tỷ. Giang nhờ Ngụy Cao Khánh (nhân viên một VPCC tại phường 2, quận 11) soạn thảo HĐUQ từ bà Tuyết cho chồng bà Thanh. Hai đối tượng lấy lý do bà Tuyết già yếu, không tự đi lại được nên không cho vợ chồng bà Thanh gặp bà Tuyết. Giang mang HĐUQ từ bà Tuyết giao chồng bà Thanh; được VPCC tại phường 2, quận 11 do nam công chứng viên (CCV) cũng là Trưởng VPCC này thực hiện công chứng. Vợ chồng bà Thanh giao đủ tiền mua đất cho Giang và Hải.

Điều bất ngờ xảy ra khi sau đó nội dung HĐUQ được xác định không đúng sự thật. Kết luận giám định của Phòng Kỹ thuật Hình sự Công an TP xác định chữ ký, chữ viết, dấu vân tay trên HĐUQ không phải của bà Đặng Thị Tuyết. Nam CCV thừa nhận làm sai quy trình, không thực hiện hết trách nhiệm, không trực tiếp chứng kiến bà Tuyết ký và lăn tay vào HĐUQ.

Trong KLĐT, CCV và nhân viên Ngụy Cao Khánh (VPCC ở quận 11) thừa nhận làm sai.

Giữa 2022, TAND TP từng đưa vụ án ra xét xử, sau đó trả hồ sơ, yêu cầu điều tra, xem xét trách nhiệm của Khánh và Trưởng VPCC ở quận 11 để xử lý theo đúng quy định, tránh bỏ lọt tội phạm tội danh. Trong KLĐT bổ sung, CQĐT cho rằng “không có tài liệu chứng cứ nào để truy cứu trách nhiệm hình sự với Khánh và Trưởng VPCC”.

Cơ quan tố tụng xác định vợ chồng bà Thanh là bị hại trong vụ án. Hải và Giang bị truy tố về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo điểm a khoản 4 Điều 174 BLHS.

Vụ án thu hút sự chú ý của dư luận, đặc biệt trong thời điểm nhà đất có giá. Nhiều ý kiến đặt ra, nếu gặp phải CCV không trực tiếp chứng kiến người ký và lăn tay, mà vẫn công chứng HĐUQ; thì người mua bán nhà đất nào cũng có thể là nạn nhân của những vụ lừa đảo tương tự.

Bà Thanh kể: “Khi nhận HĐUQ mà VPCC ở quận 11 đã công chứng, để “chắc ăn”, tôi còn nhờ VPCC khác tra cứu giúp xem có trên hệ thống công chứng hay chưa. Khi xác định HĐUQ đã lên hệ thống, tôi mới giao đủ tiền. Ai ngờ vẫn bị lừa”.

Trả lời cơ quan tố tụng, Công văn 893/TTCC ngày 4/11/2022 của Trung tâm Thông tin & Tư vấn công chứng (Sở Tư pháp TP HCM), cho biết với thừa đất trên, thể hiện thông tin: Ngày 21/9/2018, bà Tuyết lập hợp đồng mua bán cho Hải; ngày 17/10/2018 bà Tuyết ủy quyền toàn quyền cho chồng bà Thanh; ngày 24/10/2018 hủy bỏ đặt cọc với Hải; ngày 25/2/2019 ủy quyền bán cho ông Hà Ngọc Hùng (tất cả do VPCC ở phường 2, quận 11 thực hiện).

LS Trương Văn Tuấn (VPLS Trạng Sài Gòn), đánh giá đây là tình tiết có thể thay đổi bản chất vụ án, cần làm rõ hơn. “Danh sách giao dịch liên quan đến thửa đất do Sở Tư pháp cung cấp cho thấy sự việc có thể phức tạp hơn cáo trạng truy tố. Trong các giao dịch trên, giao dịch nào là “ảo”, giao dịch nào là thật? Trước khi công chứng, CCV buộc phải tra cứu các giao dịch trên để biết hiện trạng. Thấy bất thường, tại sao CCV vẫn thực hiện công chứng HĐUQ trong đó có quyền được mua bán; còn không trực tiếp chứng kiến người ký và lăn tay?”.

Hệ lụy từ việc không chứng kiến mà vẫn… công chứng

Hệ lụy của việc công chứng HĐUQ mà không trực tiếp chứng kiến người ký và lăn tay trong vụ án này chưa dừng lại. Theo hồ sơ, sau khi có HĐUQ mà không biết đó là HĐUQ bị “phù phép”, vợ chồng bà Thanh đã trình các cơ quan chức năng địa phương, xin làm thủ tục đầu tư hạ tầng trên đất. Cơ quan chức năng địa phương cũng không biết việc HĐUQ bị “phù phép”, đã ra các quyết định chấp thuận.

Ngày 28/2/2019, UBND Gò Vấp cấp Giấy phép 483/GPTC-UBND. Để thi công đường giao thông, hệ thống thoát nước trên khu đất, vợ chồng bà Thanh còn phải thỏa thuận với 25 hộ dân tại hẻm 80/17 Dương Quảng Hàm trả cho mỗi hộ 50 triệu đồng; đồng thời phải cán nhựa lại toàn bộ hẻm.

Danh sách giao dịch liên quan khu đất do Sở Tư pháp cung cấp cho CQĐT.

Tháng 5/2019, việc đầu tư xây dựng hạ tầng được hoàn thành tại khu đất, được cơ quan chức năng nghiệm thu đóng điện, đấu nối hệ thống cấp nước, bàn giao hạ tầng kỹ thuật.

Cùng khoảng thời gian đó, ngày 25/2/2019, vợ chồng bà Thanh chuyển nhượng toàn bộ thửa đất, hồ sơ pháp lý, công trình đang thi công cho ông Hà Ngọc Hùng. Ngày 15/07/2019, ông Hùng được Chi nhánh VPĐKĐĐ Gò Vấp cập nhận biến động vào sổ đỏ. Ngày 24/9/2019, UBND quận ra Quyết định 3749/QĐ-UBND thu hồi 269,8m2 đất đường giao thông và đất cây xanh do ông Hùng hiến, bàn giao. Ngày 11/10/2019, ông Hùng nộp hồ sơ xin chuyển mục đích sử dụng phần đất còn lại (trừ 269,8m2) sang đất ở đô thị và cấp sổ đỏ mới. Ngày 13/11/2019, Chi cục Thuế quận có thông báo thuế xác định ông Hùng phải nộp hơn 2,3 tỷ tiền sử dụng đất và 9 triệu đồng lệ phí trước bạ. Ông Hùng đã nộp đủ số tiền nêu trên.

LS đánh giá, căn cứ khoản 2, khoản 3 Điều 133 BLDS 2015, thì trường hợp của ông Hùng có thể được xác định là người thứ ba ngay tình. Cơ quan tố tụng, tòa án, cần xem xét việc ông Hùng sau khi nhận chuyển nhượng đã đầu tư hạ tầng, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, đã thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, được cấp sổ đỏ mới… để giải quyết phần dân sự trong vụ án hình sự.