Vụ kiện Vinasun và Grab: Bản án tạo tiền lệ xấu với những hệ quả khó lường

Vụ kiện Vinasun và Grab: Bản án tạo tiền lệ xấu với những hệ quả khó lường
(PLO) - Năm 2018 khép lại với nhiều vụ án đáng được xếp vào hàng “án điểm” của nền tư pháp Việt Nam, trong đó không thể không nói đến vụ kiện giữa Công ty cổ phần Ánh Dương Việt Nam (Vinasun) và Công ty TNHH Grab Việt Nam (Grab). Tòa án TP HCM đã tuyên một bản án gây tranh cãi trong dư luận khi chấp nhận đơn khởi kiện của Vinasun với mức bồi thường mà Grab phải chịu bằng hơn 10% yêu cầu khởi kiện. Vụ án đã tạo ra một tiền lệ nguy hiểm bởi bất cứ doanh nghiệp vận tải nào cũng có thể dựa vào bản án này để kiện Grab và đòi bồi thường.
Liên tục trong nhiều năm qua, khi hai doanh nghiệp cung cấp dịch vụ gọi xe dựa trên các ứng dụng điện thoại di động để kết nối người cung cấp dịch vụ vận tải với khách hàng là Uber và Grab ra đời và phát triển mạnh mẽ cả về lượng người dùng và số lượng phương tiện cung cấp dịch vụ vận chuyển hành khách, các hãng taxi truyền thống bắt đầu sụt giảm hành khách và doanh thu. Không những vậy, Công ty cổ phần Ánh Dương là doanh nghiệp vận tải niêm yết trên thị trường chứng khoán còn mất đi hàng chục tỷ đồng do giá trị cổ phiếu giảm bởi tác động của sự sụt giảm của doanh số và lợi nhuận.

Xu hướng quay lưng với dịch vụ taxi truyền thống của người dùng dịch vụ vận tải dưới 9 chỗ tiếp tục gia tăng khi dịch vụ của Grab và Uber không chỉ chiếm ưu thế về giá, sự tiện lợi mà việc không bị áp dụng một số hạn chế dành riêng cho taxi cũng khiến cho lợi thế cạnh tranh của Grab và Uber trở nên “tuyệt đối” so với các hãng taxi truyền thống. Sau khi Uber rút khỏi Đông Nam Á, Grab trở thành ông lớn trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ gọi xe và thống lĩnh thị trường này khiến cho doanh nghiệp này trở thành đối tượng công kích của các hãng taxi truyền thống.

Dẫn đầu cho cuộc chiến đường phố chống lại Grab là Vinasun, doanh nghiệp vận tải taxi lớn nhất TP Hồ Chí Minh. Doanh nghiệp này đã quyết định khởi kiện Grab bằng một vụ kiện “đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” với cáo buộc Grab vi phạm quy định của Đề án 24 của Bộ GTVT dẫn đến việc gây thiệt hại về tài chính cho doanh nghiệp này. Mức bồi thường mà Vinasun đòi Grab phải chịu là hơn 41 tỷ đồng.

Vụ kiện Vinasun và Grab: Bản án tạo tiền lệ xấu với những hệ quả khó lường ảnh 1

Luận điểm chính của Vinasun khi tiến hành vụ kiện này là cho rằng, Grab đã vi phạm Đề án 24 của Bộ Giao thông vân tải, gia tăng số lượng phương tiện rất nhanh. Bên cạnh đó, Grab thực hiện các chương trình khuyến mại, giảm giá không theo luật để lôi kéo người sử dụng dịch vụ. Hậu quả của việc gia tăng các phương tiện vận tải sử dụng dịch vụ gọi xe của Grab và chính sách khuyến mại “trái luật” đã khiến cho hàng trăm xe của Vinasun phải nằm bãi, doanh thu và lợi nhuận mất đi hàng chục tỷ đồng. Cụ thể, trước năm 2016, tại TP Hồ Chí Minh toàn thành phố có gần 300 xe đăng ký phù hiệu hợp đồng, đến cuối năm 2017 là 23.000 xe. Tháng 6/2017, Vinasun có trên 1,1 triệu cuốc xe, Grab trên 2 triệu cuốc.  

Vụ kiện diễn ra trong một thời gian dài với quá trình tranh luận về nguyên nhân thiệt hại của Vinasun có phải là do Grab gây ra hay không và Grab có vi phạm luật hay không. Cuối cùng, ngày 28/12/2018, TAND TP Hồ Chí Minh đã có quyết định cuối cùng về vụ kiện, chấp nhận đơn kiện của Vinasun với mức thiệt hại mà Tòa buộc Grab phải bồi thường là 4,8 tỷ đồng, bằng hơn 10% so với yêu cầu khởi kiện với nhận định rằng, Grab là một nguyên nhân dẫn đến việc Vinasun sụt giảm về doanh thu và lợi nhuận. Tòa cũng cho rằng cần xem Grab là doanh nghiệp kinh doanh vận tải để quản lý, đảm bảo sự bình đẳng trong kinh doanh.  

Dù không được chấp nhận toàn bộ yêu cầu bồi thường thiệt hại nhưng việc Tòa buộc Grab bồi thường 4,8 tỷ đồng cũng khiến cho Vinasun và những người ủng hộ taxi truyền thống hả hê, vui sướng. Ngược lại, rất nhiều ý kiến băn khoăn về phán quyết này của Tòa án khi bản án đã tạo ra một tiền lệ “nguy hiểm” để cho các doanh nghiệp khác trong cùng lĩnh vực có thể dựa vào bản án này để tiếp tục khởi kiện Grab. Điều quan trọng nhất, bản án này có thuyết phục về mặt pháp lý hay không khi cái lý của vụ kiện “con trâu kiện máy cày” đã không được nêu ra một cách thuyết phục.

Xung quanh phán quyết của Tòa án về vụ việc này, chúng tôi có cuộc trao đổi với Luật sư Trần Việt Hùng và Luật sư Lê Văn Kiên, Đoàn Luật sư TP Hà Nội về các khía cạnh pháp lý của vụ kiện “có 1 không 2” này.

Thưa Luật sư Trần Việt Hùng, ông có theo dõi vụ kiện giữa Vinasun và Grab không và, dưới góc độ của một luật sư tham gia giải quyết nhiều các tranh chấp dân sự, thương mại, quan điểm chung của ông về vụ kiện này như thế nào?

- Tôi cũng theo dõi vụ kiện nay qua kênh thông tin đại chúng và nắm bắt những thông tin về vụ việc qua kênh báo chí nên không có điều kiện để xem xét một cách đầy đủ các chứng cứ mà các bên đương sự đã xuất trình ở tòa án để bảo vệ cho lập luận của họ. Do vậy, nếu đánh giá việc tòa án xét xử là đúng hay không đúng là rất khó và không khách quan.

Tuy nhiên, đứng dưới góc độ đánh giá về cách vận dụng các quy định của pháp luật hay bình luận về bản chất vụ việc dưới góc nhìn của một người áp dụng pháp luật để giải quyết các tình huống pháp lý, tôi cho rằng, vụ án còn nhiều vấn đề tranh cãi mà phán quyết của tòa án chưa giải tỏa được những vấn đề mà dư luận quan tâm.

Theo ông, trong vụ việc này thì những vấn đề mà dư luận quan tâm nhất là gì?

- Có hai vấn đề pháp lý mấu chốt trong vụ án này mà người dân nói chung và giới chuyên gia nói riêng cần có câu trả lời thỏa đáng. Thứ nhất, đó là việc Vinasun kiện Grab để đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng dựa trên cơ sở pháp lý nào; thứ hai, cơ sở pháp lý mà mà tòa án xác định Grab phải bồi thường cho Vinasun bằng một con số cụ thể, trong trường hợp này là 4,8 tỷ đồng, là gì.

Vấn đề dư luận tranh cãi nhiều nhất chính là cơ sở pháp lý để tòa án cho rằng Grab gây ra thiệt hại cho Vinasun và phải bồi thường, vì dường như, trong kinh doanh thì việc tăng, giảm doanh thu thường đến từ các đối thủ cạnh tranh trực tiếp và buộc đối thủ cạnh tranh trực tiếp phải bồi thường cho kết quả làm ăn bết bát của mình là vấn đề khó chấp nhận được. Vụ việc này lại còn là một vụ việc khá điển hình cho việc ứng dụng và không ứng dụng công nghệ trong kinh doanh. Do đó, đây có thể nói là vụ kiện thế kỷ, giữa hai đại diện của hai xu hướng kinh doanh khác nhau. Do đó, buộc bên này phải bồi thường cho bên kia, dù là 1 đồng thì cũng là vấn đề nghiêm trọng.

Trong thực tế ở các quốc gia khác nhau, vẫn có chuyện các doanh nghiệp cạnh tranh trực tiếp kiện nhau, đó có phải là tiền lệ để Tòa án Việt Nam áp dụng pháp luật để giải quyết các vụ kiện như kiểu Vinasun kiện Grab, thưa Luật sư?

- Chúng ta đã thấy rất nhiều các công ty đa quốc gia kiện đối thủ cạnh tranh trực tiếp ra tòa để yêu cầu bồi thường. Song, hầu hết các vụ kiện đó đều xác định các vi phạm ngoài hợp đồng nhưng có liên quan đến tài sản trí tuệ. Chẳng hạn Apple (Mỹ) kiện Samsung (Hàn Quốc) liên quan đến kiểu dáng công nghiệp của sản phẩm  điện thoại; hay các vụ kiện mà các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ kiện đối thủ vi phạm sở hữu trí tuệ mà họ được cấp bằng độc quyền. Đó là các vụ kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có xác định hành vi xâm phạm quyền sở hữu và việc xác định thiệt hại là để xác định mức bồi thường.

Vụ việc Vinasun và Grab khác về bản chất. Ở đây, Vinasun cho rằng, Grab phạm luật (vi phạm Đề án 24 và khuyến mại không đúng luật) và kiện Grab ở khía cạnh này. Nghĩa là, Grab không xâm phạm quyền sở hữu về tài sản của Vinasun mà chỉ phạm luật (thực hiện một vi phạm hành chính) có phát sinh trách nhiệm dân sự đối với đối thủ cạnh tranh hay không, chính là vấn đề cần làm rõ trong vụ việc này.

Theo ông, một doanh nghiệp có vi phạm hành chính thì có phát sinh trách nhiệm dân sự với đối thủ cạnh tranh trực tiếp hay không?

- Pháp luật không có nguyên tắc này. Nếu Grab vi phạm Đề án 24 thì Nhà nước xử phạt vi phạm Grab (nếu có quy định về xử phạt) chứ doanh nghiệp khác không thể lấy đó là cơ sở hay lý do đòi bồi thường được vì bản chất, Grab không xâm phạm quyền sở hữu tài sản của đối thủ cạnh tranh. Cái mà Grab lấy đi là “thị phần” là khách hàng. Nhưng, việc khách hàng chọn Grab mà không chọn Vinasun là quyền của khách hàng. Do đó, việc buộc Grab phải bồi thường Vinasun vì lý do này là không thỏa đáng.

Ai cũng hiểu rõ quy luật cạnh tranh là người có ưu thế hơn thì thắng, kẻ yếu thế thì thua. Việc này là quy luật của kinh tế thị trường nên việc can thiệp từ Nhà nước bằng một bản án như vừa tuyên thì thật khó chấp nhận.

Thưa Luật sư Lê Văn Kiên, ông có đồng tình với quan điểm của Luật sư Trần Việt Hùng khi nhận định, đánh giá về việc áp dụng pháp luật để giải quyết vụ kiện này hay không?

- Tôi cũng cho rằng, việc Tòa án xử buộc Grab phải bồi thường cho Vinasun, dù số tiền là bao nhiêu, cũng là quyết định không phù hợp. Bản án này chưa có hiệu lực vì đã bị kháng cáo, nhưng nếu sau này mà cấp phúc thẩm y án thì đó là một tiền lệ nguy hiểm.

Tại sao ông lại cho rằng, bản án này là một tiền lệ nguy hiểm, thưa ông?

- Tại TP Hồ Chí Minh, Vinasun là doanh nghiệp taxi có thị phần lớn nhất, bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi xu hướng sử dụng xe công nghệ bằng dịch vụ gọi xe. Những doanh nghiệp khác, cụ thể là Mai Linh cũng không nằm ngoài việc ảnh hưởng này. Nếu bản án này có hiệu lực, ngay lập tức nó sẽ trở thành án lệ và các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ taxi (gọi là taxi truyền thống) sẽ khởi kiện Grab và việc của họ chỉ là chứng minh thiệt hại mà không cần phải nêu ra cơ sở pháp lý nữa bởi bản án vừa rồi chính là án lệ mà tòa không thể xử khác.

Điều quan trọng, nếu đó là một án lệ đúng thì việc đồng loạt các hãng taxi truyền thống có thể sử dụng làm căn cứ để kiện Grab. Những, khi cơ sở pháp lý còn thiếu thuyết phục thì rõ ràng, bản án này làm xấu đi môi trường kinh doanh của nước ta.

Vụ kiện Vinasun và Grab: Bản án tạo tiền lệ xấu với những hệ quả khó lường ảnh 4

Theo quan điểm của ông, cơ quan nhà nước cần nhìn nhận, đánh giá mối quan hệ giữa taxi truyền thống và xe công nghệ như thế nào để đảm bảo hài hòa về lợi ích và tránh những vụ kiện như vụ việc vừa qua?

- Grab hay taxi truyền thống kinh doanh dựa trên nền tảng luật pháp. Nếu một trong số các doanh nghiệp vi phạm luật thì nhà nước là cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm. Nếu nhà nước thiếu các chế tài xử phạt thì tổ chức vi phạm không bị xử phạt theo nguyên tắc “vô luật bất thành tội”. Điều này dĩ nhiên sẽ tạo ra môi trường không bình đẳng trong kinh doanh và những doanh nghiệp được lợi thế hơn bởi sự bất bình đẳng đó sẽ có kết quả kinh doanh tốt hơn.

Việc nhà nước thiếu các quy định về quản lý đối với taxi công nghệ là chuyện không khó hiểu vì đây là sản phẩm ứng dụng công nghệ thông tin và Internet rất mới mà hệ thống luật pháp chưa điều chỉnh kịp, thậm chí là đặt tên cho nó. Do đó, doanh nghiệp kinh doanh lĩnh vực này được hưởng lợi (chẳng hạn quy định về thuế hay quy tắc tham gia giao thông). 

Sự bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh khiến cho taxi truyền thống bị ảnh hưởng, giảm thị phần. Song, đó không là căn cứ pháp lý để khởi kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

Điều cần làm là nhà nước tạo ra quy định để hạn chế bất bình đẳng chứ không phải là một bản án để tạo sự công bằng thiếu nguyên tắc như vừa qua.

Xin trân trọng cảm ơn các luật sư.

Vụ kiện giữa Vinasun và Grab chưa dừng lại bởi các bên tiếp tục theo đuổi vụ kiện ở cấp cao hơn. Trong vụ việc này, những người vỗ tay ủng hộ taxi truyền thống đang vui mừng bởi phán quyết của tòa án, những người làm taxi công nghệ không khỏi chạnh lòng. Phía người tiêu dùng thì đặt ra câu hỏi, những mất mát của họ khi được hưởng dịch vụ giá ưu việt, tiện dùng thì ai bảo vệ? Chúng tôi sẽ tiếp tục bàn luận trong những số báo tiếp theo.

Đọc thêm

Bài viết của Tổng Bí thư về CNXH cổ vũ động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII

Bài viết của Tổng Bí thư về CNXH cổ vũ động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII
(PLVN) - Ở tầm cao lý luận và thực tiễn, bài viết của Tổng Bí thư có ý nghĩa đặc biệt quan trọng để nâng tầm tư tưởng, khơi dậy tình cảm, khát vọng, cổ vũ động viên toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ra sức phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.

Lá phiếu của niềm tin và trách nhiệm

Hội nghị tiếp xúc cử tri với người ứng cử Đại biểu Quốc hội Khóa XV nhiệm kỳ 2021-2026.
 
(PLVN) - Ngày hội của toàn dân đang đến rất gần, mọi người dân đất Việt với tinh thần trách nhiệm, náo nức mong chờ, gửi trọn niềm tin vào lá phiếu để bầu ra người đại biểu đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân.

Những tiếng nói lạc lõng cần phải lên án

Thị trấn Bến Sung (Như Thanh, Thanh Hóa) trang hoàng đường phố hướng đến Ngày bầu cử.
(PLVN) - Ðể bày tỏ thái độ trước hiện tượng xuất hiện một số tiếng nói lạc lõng, thông tin sai sự thật hòng phá hoại, xuyên tạc cuộc bầu cử, trên trang Trực diện TV, ông Minh Giang - người Mỹ gốc Việt, đã công bố video nhan đề "Bầu cử QH: Nói xấu ứng cử viên, xuyên tạc bầu cử, đến hẹn lại lên".

'Giữ lấy đức tin bền vững em ơi! '…

lCác nhân viên y tế tại xã Đồng Lạc, huyện Chương Mỹ, Hà Nội đi khử khuẩn tại khu vực được khoanh vùng chống dịch, sau khi xã này ghi nhận 2 ca bệnh liên quan đến Bệnh viện K hôm 7/5.  Ảnh: Mạng xã hội
(PLVN) - Cùng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ thì hơn ai hết, mỗi người dân cần có ý thức chống dịch, thực hiện tốt “5K” và bình tĩnh, không hoang mang thất thiệt… 

Cảnh giác âm mưu “tạo sóng”, “khuấy nước”, phá hoại bầu cử

Cảnh giác âm mưu “tạo sóng”, “khuấy nước”, phá hoại bầu cử
Thời điểm diễn ra cuộc bầu cử Quốc hội khóa XV và Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp đã cận kề. Trong khi cử tri, nhân dân hòa chung tinh thần phấn khởi, sẵn sàng thực hiện quyền công dân của mình thì ở chiều ngược lại, các đối tượng cơ hội, chống đối lại tăng cường chiến dịch, ra sức chống phá cuộc bầu cử.

Có cần những hình phạt cứng rắn hơn?

 Mỗi người dân nếu lơ là chống dịch sẽ ảnh hưởng tới công sức của bao người trong cuộc chiến thầm lặng và quyết liệt này. (Ảnh minh họa)
(PLVN) - Do liên tiếp có một số trường hợp lây nhiễm Covid-19 sau khi đã hoàn thành cách ly, tuần qua Bộ Y tế đã gửi tin khẩn cho biết tạm thời chưa cho rời khỏi khu cách ly với những người đã cách ly tập trung đủ 14 ngày và có 2 xét nghiệm âm tính…

Chỉ đạo của Thủ tướng phải được thực hiện nghiêm

Ảnh minh họa
(PLVN) - Sau khi bài viết “Để lây lan dịch bệnh sau cách ly: Trách nhiệm người đứng đầu địa phương ở đâu?” được đăng tải, Báo PLVN nhận được nhiều ý kiến phản hồi đồng tình với cách đặt vấn đề của Báo và mong muốn không chỉ người đứng đầu địa phương mà người dân và toàn xã hội cần phải nâng cao trách nhiệm chung tay cùng Đảng, Nhà nước phòng chống đại dịch Covid-19 hiệu quả.

Đừng thỏa hiệp với tội phạm xâm hại trẻ

Đừng thỏa hiệp với tội phạm xâm hại trẻ
(PLVN) - Hành trình để bảo vệ trẻ em khỏi tội phạm xâm hại và hành trình đi tìm công lý cho nạn nhân trẻ em có thể gian nan, vất vả, nhưng đó là một hành trình đúng đắn để theo đuổi. 

Bất cập đèn giao thông - “thủ phạm” gây tắc đường

Bất cập đèn giao thông - “thủ phạm” gây tắc đường
(PLVN) - Thời gian gần đây, tình trạng ùn tắc nghiêm trọng thường xuyên xảy ra tại một số nút giao trên địa bàn thành phố Hà Nội. Một trong các nguyên nhân được xác định dẫn đến tình trạng này là do sự phân bố, điều chỉnh của đèn tín hiệu giao thông chưa hợp lý. Cùng với đó, việc một cụm đèn tín hiệu giao thông có nhiều cơ quan tham gia quản lý cũng dẫn tới nhiều bất cập, ảnh hưởng tới việc khai thác của đèn tín hiệu.

Bản lĩnh giám định viên

Bản lĩnh giám định viên
(PLVN) - Câu chuyện đối tượng Nguyễn Xuân Quý dưới vỏ bọc bệnh nhân tâm thần đã buôn bán ma túy, lập “động lắc” trong Bệnh viện Tâm thần TWI (Thường Tín, Hà Nội) vừa gây chấn động dư luận; thì câu chuyện một đối tượng chỉ trong 5 năm đã hai lần thoát án giết người vì có chứng nhận tâm thần ở Đắk Lắk lại một lần nữa làm người ta sững sờ.

Siết chặt đường biên, giữ chặt đường biên

Siết chặt đường biên, giữ chặt đường biên
(PLVN) - Tại đất nước láng giềng Campuchia, Covid-19 lây lan quá nhanh  đến mức Thủ tướng nước này cảnh báo mở rộng phong tỏa. Trước đó, nhà chức trách đã áp lệnh phong tỏa ở thủ đô Phnom Penh và thị trấn Takmao từ ngày 15/4 cho đến ngày 28/4. Tình hình này tạo ra nguy cơ trực tiếp với Việt Nam.

Chuyển đổi vị trí

Chuyển đổi vị trí
(PLVN) - Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa phát đi thông cáo báo chí kết quả công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) và phòng, chống tham nhũng (PCTN) quý I và kế hoạch công tác quý II năm 2021. Theo đó, đối với công tác PCTN, TTCP cho biết đã tập trung kiểm tra hơn ngàn cơ quan, tổ chức, đơn vị về thực hiện công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động. Công bố, công khai theo quy định của pháp luật kết quả kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, xử lý tố cáo và PCTN.

Trung thực và thẳng thắn

Ông Đoàn Ngọc Hải đã rất sốt ruột vì người nghèo, người cần nhà.
(PLVN) - Việc ông Đoàn Ngọc Hải đòi hai địa phương tiền ông đã trợ giúp để xây nhà cho người nghèo đã gây ra một sự chú tâm không nhỏ trong dư luận xã hội. 

Niềm tin bứt phá vươn lên

Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng một số thành viên Chính phủ.
(PLVN) - Hôm qua, 8/4, với việc kiện toàn 14 nhân sự mới, Chính phủ của Thủ tướng Phạm Minh Chính gồm 28 thành viên đã ra mắt.

Chuyện vô lý ở Hội An

Ngôi nhà số 75 Nguyễn Thái Học,TP Hội An.
(PLVN) - Câu chuyện sai phạm “3 trong 1” trong sự việc liên quan ngôi nhà cổ là tài sản công tại số 75 Nguyễn Thái Học, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam; khiến nhiều người đặt vấn đề vì sao chính quyền địa phương lại “hiền” trước các sai phạm có tính chất ngang ngược, nghiêm trọng như vậy?