Vụ kiện đòi nhà ở TP HCM: Xử đi, xử lại vẫn sai

Vụ án bán nhà xuất cảnh theo chồng, sau 23 năm về kiện đòi nhà vẫn thắng, đang đặt ra nhiều tình huống pháp lý và bức xúc trong dư luận.

Hủy án sơ thẩm vì vi phạm

Ông Châu Văn Được (nghệ sỹ Thành Được) và vợ là bà Lê Thị Liên đồng sở hữu căn nhà 143 (Nhà 134) Nam Kỳ Khởi Nghĩa (nay là Nguyễn Văn Trỗi) phường 11, quận Phú Nhuận. Năm 1984, NS Thành Được sang Tây Đức biểu diễn sau đó không trở về Việt Nam. Năm 1985, bà Liên rao bán nhà để xuất cảnh đoàn tụ gia đình.

Theo pháp luật tại thời điểm đó, những người xuất cảnh phải bán nhà cho nhà nước hoặc hiến tặng cho thân nhân. Do đó bà Liên lập hai văn tự bán nhà cho Cty Du lịch Dầu khí Việt Nam (OSC), số 2 Lê Lợi – TP.Vũng Tàu.

Trước khi mua, OSC đã làm đơn xin và được UBND TP.HCM, Sở Nhà đất, UBND quận Phú Nhuận đồng ý cho mua căn Nhà 143. Ngày 20/11/1985, bà Liên cùng ông Hồng (đại diện cho OSC) đến UBND phường 11 làm Văn tự bán nhà, có sự chứng thực của UBND phường 11. Giá trị căn nhà được thể hiện qua bốn tờ biên nhận ký nhận tiền của bà Liên tổng cộng 729.688 đồng. Sau đó, bà Liên xuất cảnh và OSC làm thủ tục hợp thức hóa căn nhà.

Năm 2008, sau 23 năm định cư ở nước ngoài, vợ chồng NS Thành Được về Việt Nam khởi kiện OSC đòi lại nhà với lý do: Năm 1985, trước khi xuất cảnh bà Liên làm đơn xin bán Nhà 143 gửi Sở Nhà đất.

Do việc giải quyết của các cơ quan chức năng kéo dài nên ngày 19/5/1986 (trước khi xuất cảnh 7 ngày) bà làm đơn gửi Sở này xin ủy quyền (giấy ủy quyền không có chứng thực) cho anh ruột là Lê Mộng Ngọc, thường trú tại 770 Trần Hưng Đạo, quận 5 thay mặt làm thủ tục bán nhà và nhận tiện thay bà. Ông Ngọc nhiều lần lên Sở Nhà đất xin giải quyết nhưng không có kết quả.

Vụ kiện qua ba lần xét xử, nhưng những người có quyền lợi liên quan trực tiếp trong gia đình NS Thành Được vẫn chưa một lần ra tòa, kể cả ông Ngọc mà ủy quyền cho người khác đại diện.

Bản án sơ thẩm 465/2008 ngày 10/4/2008 của TAND TP.HCM tuyên OSC phải thanh toán cho gia đình NS Thành Được 75.183.000.000 đồng và 102.183.000 đồng tiền án phí. Tuy nhiên, phiên phúc thẩm ngày 19/1/2009 xét thấy các tài liệu Văn tự bán nhà giữa bà Liên với OSC, giấy biên nhận tiền của ba Liên là đã hoàn thành việc mua bán nhà từ năm 1985; án sơ thẩm chưa thu thập chứng cứ tài liệu đầy đủ, không khách quan, không đúng pháp luật nên tuyên hủy án sơ thẩm, giao hồ sơ xét xử lại.

Cơ quan điều tra nên vào cuộc làm rõ

Anh Võ Đức Công cán bộ OSC - người được giao nhiệm vụ lo thủ tục hợp thức hóa nhà 143 cho biết, khi đó hồ sơ mua bán được sao y gửi nhiều nơi, hồ sơ gốc gửi Sở Nhà đất. Phía OSC đã hoàn thành tất cả mọi thứ giấy tờ. Nhưng khi phát sinh vụ kiện thì Tòa án không thu thập được hồ sơ gốc mà chỉ thu thập được hồ sơ sao y từ Bộ phận mua bán nhà xuất cảnh và ở Trung tâm Lưu trữ UBND TP.HCM. Vậy bộ hồ sơ gốc nhà 143 hiện ở đâu?

Tại phiên sơ thẩm lần 2 ngày 29/11/2010, OSC yêu cầu Hội đồng xét xử chuyển hồ sơ cho cơ quan công an để điều tra làm rõ việc mất hồ sơ gốc nhà 143 nhưng Tòa sơ thẩm lờ đi, vẫn phán quyết chứng từ sao y không có giá trị để làm chứng cứ và tuyên buộc OSC thanh toán cho gia đình NS Thành Được 75.183.000.000 đồng và chịu án phí.

Hồ sơ vụ kiện gồm 58 văn kiện thì chỉ có hai tài liệu bà Liên nhận 400.000 đồng tiền mua bán nhà 143 và chiếc tivi của OSC là bản chính; bà Liên thừa nhận có ký vào hai văn bản này và cho rằng đó là OSC hỗ trợ để bà mượn nhà.

Chỉ tính riêng số tiền 400.000 đồng đã lớn gấp 4,85 lần giá trị căn nhà 143 mà Hội đồng định giá năm 1986 là 83.463,26 đồng. Thật vô lý không ai lại trả tiền gấp nhiều lần giá trị căn nhà mà chỉ để mượn nhà. Bản án sơ thẩm lần 2 đã áp dụng vô nguyên tắc khi quy đổi 400.000 đồng mà bà Liên nhận của OSC năm 1985 thành 12,12 lượng vàng và tính thành tiền ở thời điểm ban hành bản án là 432.684.000 đồng phải trả lại cho OSC. Điềy này làm thất thoát tài sản của nhà bởi OSC là doanh nghiệp đang quản lý vốn của nhà nước.

Chỉ thị 33/CT-UB ngày 6/8/1984 của UBND TP.HCM qui định: Những người xuất cảnh được phép bán lại nhà cho Nhà nước, mà không được mua bán, sang nhượng dưới bất cứ hình thức nào cho tư nhân.

Cty OSC là doanh nghiệp nhà nước, trước khi mua nhà Cty OSC đã xin phép các ban ngành của UBND TP.HCM và được các cấp giải quyết cho mua. Thế nhưng, Chủ tọa phiên tòa Nguyễn Thanh Bình đã trích dẫn sai nội dung qui phạm pháp luật và cho rằng bà Liên và OSC mua bán nhà 143 với nhau là vi phạm pháp luật.

Vụ án này có nhiều dấu hiệu khuất tất, cần được cơ quan tố tụng làm rõ, nhằm đảm bảo tính công minh của pháp luật.

Nguyễn Hanh – Bích Thuận