Như PLVN đã phản ánh, năm 1999, ông Phan Quý (SN 1953, ngụ quận 12) và vợ viết giấy tay nhận chuyển nhượng của ông Huỳnh Hữu Lợi 3.500m2 đất nông nghiệp thửa 504, tờ bản đồ 40, tại phường 15, quận Gò Vấp.
Năm 2002, ông Quý chuyển nhượng bằng giấy tay cho ông Khâu Văn Sĩ (SN 1959) 500m2 giá 500 triệu. Năm 2005, ông Lợi mới được UBND quận Gò Vấp cấp sổ đỏ. Năm 2008, ông Quý và vợ được cập nhật biến động sang tên.
Ngày 18/4/2009, ông Quý và vợ tiếp tục chuyển nhượng bằng giấy tay cho ông Lê Văn Dư (SN 1978) và ông Lê Sĩ Thắng (SN 1984) mỗi người một lô 87m2 giá mỗi lô 435 triệu. Năm 2013, ông Dư và ông Thắng chuyển nhượng bằng giấy tay cho ông Sĩ toàn bộ 174m2. Năm 2015, ông Sĩ lại chuyển nhượng toàn bộ 674m2 cho ông Dư.
Đến năm 2017, ông Quý cho rằng hợp đồng viết tay không công chứng, chứng thực, không đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền nên chưa có hiệu lực. Các ông Dư, Sĩ, Thắng tự ý chuyển nhượng và xây dựng trái phép trên đất nên không đồng ý tiếp tục hợp đồng và yêu cầu trả lại đất. Ông Quý yêu cầu tòa tuyên bố các hợp đồng chuyển nhượng bằng giấy tay chưa có hiệu lực; công nhận quyền sử dụng đất cho ông và ông trả lại tiền đã nhận cho cả ba người trên.
Ngày 30/6/2017, TAND quận Gò Vấp thụ lý vụ án 344/2017/TLST-DS. Ông Dư phản tố, yêu cầu tòa án trả lại đơn, đình chỉ vụ án vì đã hết thời hiệu khởi kiện. Ngày 7/11/2019, TAND Gò Vấp xử sơ thẩm, tuyên ông Dư được quyền sử dụng 174m2 đất; buộc ông Dư trả lại 500m2 đất cho ông Quý; buộc ông Quý trả cho ông Dư chênh lệch giá trị QSDĐ 5,5 tỷ.
Bản án bị VKSND quận Gò Vấp kháng nghị. Ngày 1/7, TAND TP HCM xử phúc thẩm, tự chuyển thành vụ án “tranh chấp QSDĐ”. Cấp phúc thẩm tuyên các hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu, ông Quý trả lại tiền bán đất và lãi suất 9%, tổng số tiền khoảng 2,9 tỷ.
Ngay sau khi tòa tuyên án, ông Dư lao đầu vào cửa, còn vợ ông Dư thì ra hành lang định nhảy lầu tự tử nhưng được ngăn cản kịp thời. Cả hai cho rằng bản án phúc thẩm “không thấu tình đạt lý”, trái pháp luật.
Ngày 15/7, Chánh án TAND Cấp cao tại TP HCM đã ra quyết định kháng nghị theo hướng hủy hai bản án để xét xử lại. Kháng nghị nêu 5 vấn đề mà hai cấp tòa vi phạm về nội dung và tố tụng.
Thứ nhất, cấp phúc thẩm xác định tranh chấp QSDĐ là không đúng. Vì tranh chấp của ông Quý và ông Dư, Sĩ, Thắng xuất phát từ hợp đồng mua bán nên là tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ.
Thứ hai, hai cấp tòa xác định thời hiệu khởi kiện không đúng. Tranh chấp trên không bị hạn chế thời hiệu khởi kiện.
Thứ ba, hợp đồng chuyển nhượng giữa ông Quý với ông Dư, Sĩ, Thắng đã hoàn tất về mặt nội dung nên không thể bị tuyên vô hiệu.
Thứ tư, hiện ông Dư đang có 674m2 đất nông nghiệp là đảm bảo điều kiện tách thửa theo quy định (tối thiểu 500m2).
Thứ năm, khoản 2 Điều 129 BLDS quy định: “Giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất 2/3 nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Trong trường hợp này, các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực”.
Bản kháng nghị đề nghị hủy hai bản án, giao cấp sơ thẩm giải quyết lại theo hướng nếu không có chứng cứ nào khác để xác định hợp đồng này vô hiệu thì phải áp dụng Điều 129 BLDS để công nhận hợp đồng.
Chiều 24/7, Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại TP HCM chấp nhận kháng nghị của Chánh án TAND cấp cao; hủy hai bản án để giải quyết lại theo hướng nếu không phát sinh thêm tài liệu, chứng cứ nào khác thì phải công nhận hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ theo yêu cầu phản tố của ông Dư.
Nếu có chứng cứ khác xác định hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu thì phải giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu mới đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự.
Trao đổi qua điện thoại, ông Dư nghẹn ngào: “Tôi rất vui mừng khi giám đốc thẩm hủy án. Cấp trên đã xử lý thấu tình đạt lý, nhìn đúng sự thật khách quan vụ việc”.
