Vụ án tranh chấp đất cho thuê trước 1975 tại TP Hồ Chí Minh: Bị đơn mong có phán quyết “thấu tình đạt lý”

Bà Võ Thị Mộng Thu (Bị đơn trong vụ án) tại buổi trao đổi với phóng viên.
Bà Võ Thị Mộng Thu (Bị đơn trong vụ án) tại buổi trao đổi với phóng viên.
(PLVN) - Mới đây, Chánh án TAND Tối cao vừa ban hành Quyết định Kháng nghị Giám đốc thẩm đối với vụ án “Tranh chấp hợp đồng thuê quyền sử dụng đất và đòi lại giá trị quyền sử dụng đất” giữa Nguyên đơn là bà Kiều Thị Đông; bị đơn là Nguyễn Thị Hường; Bị đơn là bà Vũ Thị Mộng Thu (cả Nguyên đơn và Bị đơn cùng trú tại phường 11, quận Phú Nhuận, TP Hồ Chí Minh).

Tranh chấp từ hợp đồng cho thuê trước 1975

Theo nội dung khởi kiện, khu đất tranh chấp gần 200m2 có nguồn gốc là của ông Nguyễn Văn Cương. Năm 1967, ông Cương lập “Chứng thư thuận phân bất động sản” giữa ông và các con. Theo đó, ông Nguyễn Văn Quý (con trai ông Cương) và vợ là Kiều Thị Đông (con dâu ông Cương) được ông Cương chia 325m2 tọa lạc tại tờ thứ 9 lô số 289A (nay là số nhà 260 đường Huỳnh Văn Bánh, phường 11, quận Phú Nhuận, TP. Hồ Chí Minh).

Trước đó, vào năm 1962, ông Cương có cho ông Đàm Trung Tường thuê gần 200m2/tổng 325m2 mà ông Cương chia cho vợ chồng ông Quý. Sau khi thuê đất, ông Tường có xây dựng nhà trên đất. Ngày 01/4/1963 ông Đàm Trung Tường có làm giấy “Tờ bán đứt nhà” cho bà Nguyễn Thị Hường. Theo đó, ông Tường xác định rõ, chỉ bán nhà, riêng phần đất là do ông thuê của cụ Nguyễn Văn Cương từ ngày 30/8/1962.

Đến ngày 20/8/1973, bà Kiều Thị Đông (đã được ông Cương cho đất) có làm “Tờ giao kèo cho mướn đất” với bà Nguyễn Thị Hường. Theo đó, bà Đông cho bà Hường mướn trong thời hạn 10 năm và tiếp tục mướn thêm đợt nhì là 5 năm với giá thuê là 500 đồng/1 tháng, có chứng thực của Xã trưởng Ủy ban hành chính Phú Nhuận.

Năm 1977, gia đình bà Hường kê khai phần đất nêu, trong đó thể hiện, nhà do bà mua lại từ ông Tường năm 1963 và đất thuộc sở hữu của bà Kiều Thị Đông.

Đến năm 1989, gia đình bà Hường được UBND quận Phú Nhuận cấp Giấy phép mua bán, chuyển dịch nhà cửa căn nhà nói trên. Năm 1999, gia đình bà Hường tiếp tục kê khai nhà đất và đóng thuế đầy đủ. Năm 2007, UBND quận Phú Nhuận cấp Giấy CNQSDĐ cho bà Nguyễn Thị Hường và con gái là Vũ Thị Mộng Thu (Quốc tịch Mỹ). Năm 2010, bà Hường tặng cho phần sở hữu của mình cho bà Thu. Sau3 năm (2011), bà Đông khởi kiện yêu cầu bà Hường trả lại đất.

Đến đầu năm 2021, TAND TP. Hồ Chí Minh (TP.HCM) xử sơ thẩm, tuyên chấp nhận yêu cầu của bà Đông, buộc bà Hường trả lại phần đất đã thuê cho gia đình bà Đông. Theo Hội đồng xét xử (HĐXX), bà Đông có giấy tờ hợp lệ, gia đình không thuộc diện 2/IV (thuộc thành phần chế độ cũ). Đất này không thuộc diện nhà nước quản lý, không thuộc diện điều chỉnh của Quyết định 111/CP năm 1977 của Hội đồng Chính phủ… Do đó, HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Đông. Bản án này bị phía bị đơn kháng cáo, Viện trưởng VKSND TP.HCM cũng có quyết định kháng nghị phúc thẩm.

Tháng 9/2022, TAND Cấp cao tại TP.HCM xử phúc thẩm, tuyên chấp nhận kháng cáo của bị đơn và kháng nghị của Viện trưởng VKSND TP.HCM. Theo TAND Cấp cao, Nguyên đơn chỉ dựa vào Bằng khoán điền thổ và Tờ giao kèo cho mướn đất năm 1973 để đòi lại đất là không có cơ sở. Việc cho thuê đất đã được điều chỉnh bởi Quyết định số 111/QĐ của Hội đồng Chính phủ năm 1977 như sau: “Nhà nước trực tiếp quản lý nhà đất cho thuê, không phân biệt diện tích nhiều hay ít và nói chung không bồi hoàn trừ trường hợp đặc biệt”. Do đó, tờ giao kèo mướn đất ký giữa bà Đông và bà Hường không còn giá trị pháp lý.

Mong cái kết “thấu tình đạt lý”

Diễn tiến sự việc, tháng 6/2023, Chánh án TAND Tối cao đã ban hành Quyết định Kháng nghị Giám đốc thẩm vụ án trên. Theo Quyết định, phần đất của bà Đông được bố chồng chia, không phải nhận chuyển nhượng để kinh doanh nhà đất. Thực tế bà Đông chỉ có 325m2, nhưng cho bà Hường thuê gần 200m2. Bà Đông không kinh doanh, bóc lột bằng việc cho thuê nhà, đất nên không thuộc diện điều chỉnh bởi chính sách quản lý và cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nhà, đất cho thuê ở các đô thị phía Nam.

Bên cạnh đó, UBND quận Phú Nhuận cũng xác nhận nhà, đất này không thuộc diện nhà nước quản lý nên Tòa cấp phúc thẩm áp dụng Quyết định số 111/CP năm 1977 của Hội đồng Chính phủ để giải quyết là không đúng. Vì những căn cứ nêu trên, Chánh án TAND Tối cao đề nghị Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao xét xử giám đốc thẩm, hủy án phúc thẩm, giữ nguyên bản án sơ thẩm.

Mộtsố tài liệu, bằng chứng liên quan đến vụ án.
Mộtsố tài liệu, bằng chứng liên quan đến vụ án.

Từ góc độ pháp lý, Luật sư Võ Văn Thêm - Nguyên Phó Viện trưởng VKSND Cấp cao tại TP.HCMnhận định, giai đoạn lịch sử nào cũng có những vấn đề nhất định. Cứ móc lại lịch sử thì muôn thuở sẽ không giải quyết được vấn đề.

"Thời điểm đó (năm 1977) chính sách cải tạo xã hội chủ nghĩa là hoàn toàn đúng nên muốn giải quyết vấn đề phải lấy pháp luật hoặc đường lối chính sách của giai đoạn đó để giải quyết, chứ không thể lấy lịch sử của ngày hôm qua để giải quyết vấn đề hôm nay" - Luật sư Thêm nhận định.

Đồng tình với quan điểm trên, Luật sư Vũ Thị Nhung - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cũng cho rằng, nếu trường hợp này được Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao chấp nhận yêu cầu trả lại đất cho bà Đông thì sẽ phát sinh rất nhiều hệ lụy. Theo đó sẽ có vô số trường hợp tương tự sẽ khởi kiện để đòi lại quyền lợi, dù nhà, đất đó đã được cấp giấy CNQSDĐ cho người khác ở ổn định hàng chục năm và có thể đã sang tên, đổi chủ cho hàng chục người, từ đó gây bất ổn cho xã hội…

Cần có hướng dẫn cụ thể

Đúc rút chuyên môn, kinh nghiệm sau nhiều vụ án tương tự, Luật sư Nguyễn Thị Trang - Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, trước giải phóng miền Nam, nhiều người dân Sài Gòn lúc bấy giờ có nhà, đất cho thuê dù họ không phải là tư sản mại bản, địa chủ hay thành phần hoạt động trong chế độ cũ. Có người có nhiều nhà, đất cho thuê, nhưng cũng có người được bố mẹ chia lại vài trăm mét vuông đất, nhưng vì cuộc sống vất vả nên họ dành một phần để cho thuê kiếm tiền mưu sinh, chứ không phải kinh doanh nhà đất theo kiểu bóc lột…

Năm 1977, Hội đồng Chính phủ có Quyết định số 111/CP “Quyết định về việc ban hành chính sách quản lý và cải tạo xã hội chủ nghĩa đối với nhà, đất cho thuê ở các đô thị phía Nam”. Theo đó, tại khoản 6, mục I của Quyết định này quy định, “Nhà nước trực tiếp quản lý toàn bộ đất cho thuê không phân biệt diện tích nhiều hay ít và nói chung không bồi hoàn, trừ trường hợp đặc biệt”.

Nếu hiểu theo điều khoản này thì bất cứ người dân nào đang có đất cho người khác thuê thì xem như các hợp đồng cho thuê không còn giá trị pháp lý. Đất cho thuê này sẽ do nhà nước trực tiếp quản lý, người có đất cho thuê không còn bất cứ quyền lợi gì với phần đất cho thuê.

Khoản 7 mục I của Quyết định này quy định: “Người đang thuê đất được phép sử dụng mà không được mua bán, chuyển dịch và phải tuân theo những quy định về quản lý nhà đất ở đô thị”. Như vậy,có thể hiểu: Người đi thuê đất bỗng dưng có đất mà không phải trả tiền cho người có đất cho thuê.

“Chủ trương, chính sách của Chính phủ là để mọi người đều có nhà, đất để ổn định cuộc sống. Đây được xem là chính sách rất được lòng đa phần nhân dân lúc bấy giờ. Thế nhưng lại vô tình làm phát sinh nhiều vấn đề “nan giải”, để rồi sau gần nửa thế kỷ, những tranh chấp phát sinh từ Quyết định này vẫn chưa thể giải quyết thấu đáo, triệt để. Mặt khác, các cơ quan tiến hành tố tụng như Tòa án, Viện kiểm sát hay Luật sư cũng “tuỳ theo cách hiểu” của mình mà có quan điểm, cách giải quyết khác nhau, không thống nhất” - Luật sư Trang phân tích.

“Từ vụ án tại số nhà 260 đường Huỳnh Văn Bánh (phường 11, quận Phú Nhuận) nêu trên, mong rằng TAND Tối cao sẽ có hướng dẫn cụ thể, chi tiết về đường lối xử lý các vụ việc tương tự. Trường hợp cần thiết, xây dựng án lệ để làm “khung” cho các vụ án tương tự…” - Luật sư Trang cho biết thêm.

Báo PLVN sẽ tiếp tục theo dõi, thông tin về vụ việc.

Đọc thêm

Hà Nội: Thành lập Ban Chỉ đạo về thực hiện các biện pháp phòng, chống lãng phí

Hội nghị công bố Quyết định của UBND Thành phố thành lập Ban Chỉ đạo về thực hiện các biện pháp phòng, chống lãng phí .
(PLVN) - Ngày 20/11/2024 , UBND Thành phố quyết định ban hành Quyết định số 6037/QĐ-UBND thành lập “Ban Chỉ đạo về thực hiện các biện pháp phòng, chống lãng phí của UBND thành phố Hà Nội” do đồng chí Trần Sỹ Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố làm Trưởng Ban Chỉ đạo.

Sự việc thu hồi đất thực hiện dự án nuôi trồng thủy sản Cảnh Long (Thanh Hóa): Trả lời của UBND TX Nghi Sơn

Sự việc thu hồi đất thực hiện dự án nuôi trồng thủy sản Cảnh Long (Thanh Hóa): Trả lời của UBND TX Nghi Sơn
(PLVN) - Báo PLVN vừa nhận được Văn bản 4148/UBND-GPMB của UBND TX Nghi Sơn gửi Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa báo cáo, trả lời Báo PLVN về giải quyết đơn thư của ông Lê Ngọc Thách (ngụ tổ dân phố Nam Châu, phường Hải Châu) theo ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh tại Văn bản 11186/UBND-TD ngày 2/8/2024.

Tiêu chuẩn khám sức khoẻ lái xe từ năm 2025

Ảnh minh hoạ
(PLVN) - Bộ Y tế mới ban hành Thông tư số 36 ngày 16/11/2024 quy định về tiêu chuẩn sức khỏe, việc khám sức khỏe định kỳ đối với người hành nghề lái xe ô tô; cơ sở dữ liệu của người lái xe, người điều khiển xe máy chuyên dùng.

Công trình trụ sở TAND huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh): TAND tối cao cho biết 'việc lập dự toán dự án bảo đảm đúng pháp luật'

Công trình trụ sở TAND huyện Kỳ Anh (Hà Tĩnh): TAND tối cao cho biết 'việc lập dự toán dự án bảo đảm đúng pháp luật'
(PLVN) - Liên quan đến phản ánh của bạn đọc cho rằng có dấu hiệu nâng khống hóa đơn trong việc thi công dự án xây dựng mới trụ sở làm việc TAND huyện Kỳ Anh (tỉnh Hà Tĩnh): mới đây, TAND tối cao đã có Văn bản 312/TANDTC-KHTC phản hồi Báo PLVN, cho biết, việc lập dự toán của dự án đã bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Chủ đầu tư căn cứ trên kết quả thẩm tra, thẩm định của các bên liên quan để phê duyệt dự toán, tổ chức đấu thầu. Không có dấu hiệu nâng khống giá trong việc lập dự toán xây dựng công trình.

Cần chế tài mạnh hơn với hành vi liên quan ma túy

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Hậu quả của ma túy, “ngáo đá”, là vấn đề nhức nhối trong xã hội bấy lâu nay. Một minh chứng rõ ràng tang thương mới nhất là vụ án xảy ra ở một tỉnh phía Nam cuối tháng 10/2024, khi một cháu bé 14 tuổi đi bán vé số, vô cớ bị một đối tượng tấn công tử vong ngay trên đường.

Một số vấn đề liên quan dự án khu phố chợ Chiên Đàn (Quảng Nam): UBND huyện Phú Ninh trả lời

Dự án khu phố chợ Chiên Đàn. (Ảnh: Anh Huy)
(PLVN) - Dự án khu phố chợ Chiên Đàn (xã Tam Đàn, huyện Phú Ninh) được UBND tỉnh Quảng Nam chấp thuận chủ trương đầu tư tại Công văn 6754/UBND-KTN ngày 4/12/2017. Dự án do Cty CP địa ốc Newland Quảng Nam làm chủ đầu tư với diện tích khoảng 9,8 ha, tổng số 328 căn (đất ở chia lô), quy mô dân số khoảng 1.600 người.

Đưa người đi lao động nước ngoài trái phép sẽ bị xử lý như thế nào?

Ảnh minh họa
(PLVN) - "Lợi dụng tâm lý những người có hoàn cảnh khó khăn, muốn đi lao động ở nước ngoài, một số đối tượng đăng thông tin trong các hội, nhóm trên mạng xã hội để tuyển lao động đi làm việc ở nước ngoài “việc nhẹ lương cao”. Những đối tượng có hành vi vi phạm trên sẽ bị xử lý như thế nào theo quy định của pháp luật?" - bạn Minh Anh (Sơn La) hỏi. 

Bà Trương Mỹ Lan đề nghị thi hành án chủ động để khắc phục hậu quả: Cục THADS TP HCM chuyển đơn đến TAND Cấp cao

Bị cáo Trương Mỹ Lan tại phiên tòa đang diễn ra. (Ảnh: Thanh Tùng)
(PLVN) - TAND Cấp cao tại TP HCM đang mở phiên phúc thẩm xét xử bị cáo Trương Mỹ Lan và các đồng phạm trong giai đoạn 1 vụ án xảy ra tại Cty Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) và các đơn vị có liên quan. Trước đó, ngày 23/10/2024, bà Lan đã có đơn gửi Cục Thi hành án Dân sự (THADS) TP HCM đề nghị THA chủ động để khắc phục hậu quả vụ án.

Sau thời gian tạm hoãn hợp đồng lao động có phải nhận lại người lao động không?

Luật sư Nguyễn Quang Tâm.
(PLVN) - Bạn Duy Khang (Hải Phòng) hỏi: Do tình hình sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn nên công ty tôi muốn tạm hoãn hợp đồng với một số người lao động (NLĐ). Xin hỏi, thời gian tạm hoãn hợp đồng lao động (HĐLĐ) được quy định thế nào? Sau thời gian tạm hoãn HĐLĐ công ty có phải nhận lại NLĐ không?

Chi nhánh VPĐKĐĐ Thủ Đức (TP HCM): Một số vấn đề cần làm rõ trong một hồ sơ đăng ký biến động đất đai

Liên 1, biên nhận 375 và biên nhận 376 có chữ ký, dấu vân tay tên bà Mai nhưng bị tẩy xóa.
(PLVN) - Bà Ngô Thị Mai (SN 1967) cho rằng, là người nộp hồ sơ đăng ký cập nhật biến động căn nhà vừa mua nhưng Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai (VPĐKĐĐ) Thủ Đức (TP HCM) lại trả kết quả cho chủ cũ, dẫn đến bà không nhận được sổ đỏ và tài sản. Trong khi đó, Chi nhánh VPĐKĐĐ cho rằng trả kết quả đúng quy định.

UBND xã Chàng Sơn (Hà Nội) bị phản ánh vi phạm khi tháo dỡ công trình: UBND huyện Thạch Thất ra kết luận

Công trình vi phạm của ông Trường bị UBND xã Chàng Sơn cưỡng chế phá dỡ khi chưa thiết lập đầy đủ hồ sơ xử lý vi phạm hành chính. (Ảnh: Bạn đọc cung cấp)
(PLVN) - UBND huyện Thạch Thất (Hà Nội) vừa có Văn bản 13/KL-UBND kết luận nội dung tố cáo Chủ tịch UBND xã Chàng Sơn cho tháo dỡ công trình vi phạm trên đất ruộng phần trăm (đất nông nghiệp dùng cho mục đích công ích - NV) khi chưa thiết lập đầy đủ hồ sơ để xử lý vi phạm hành chính; là tố cáo đúng.

Mô hình “Hội - Đoàn - Trường” phối hợp tuyên truyền, giáo dục: Học sinh hào hứng học kỹ năng sống được nhận quà

Sáng 11/11, tại các trường học trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, nhiều hoạt động tuyên truyền, giáo dục Luật Giao thông đường bộ, kỹ năng sống đã được tổ chức.
(PLVN) - Sáng 11/11, gần 2.000 học sinh Trường tiểu học Nguyễn Văn Tây, P Bình Chiểu, TP Thủ Đức (TP.HCM), sôi nổi tham gia tiết học An toàn giao thông và phòng chống đuối nước, đồng thời được nhận những phần quà hấp dẫn. Đây là hoạt động thiết thực từ sự phối hợp thú vị theo mô hình “Hội - Đoàn - Trường” giữa Hội Liên hiệp Phụ nữ cùng với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phường Bình Chiểu và Ban giám hiệu Trường Tiểu học Nguyễn Văn Tây. 

Đua xe trái phép gây tai nạn chết người phạt bao nhiêu năm tù?

Luật sư Đoàn Thị Ánh Hồng - Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội.
(PLVN) - Bạn đọc Vũ Sáu (Hà Nội) hỏi: Gần đây tại ngã tư Trần Hưng Đạo - Bà Triệu, Hà Nội một nhóm thanh, thiếu niên đi xe thành đoàn, phóng nhanh, lạng lách đã đâm và làm một người đi đường tử vong tại chỗ. Vụ việc gây bức xúc trong dư luận. Xin hỏi, hành vi đua xe trái phép gây tai nạn chết người phạt bao nhiêu năm tù?