Vụ án hình sự về động vật hoang dã đang có chiều hướng gia tăng

Bắt giữ 7,2 tấn ngà voi tại Hải Phòng ngày 20/3/2023
Bắt giữ 7,2 tấn ngà voi tại Hải Phòng ngày 20/3/2023
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Mặc dù khung pháp lý về xử lý vi phạm liên quan đến buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD ) ngày càng được hoàn thiện song tình trạng săn, bắt, giết mổ, vận chuyển, kinh doanh, tiêu thụ bất hợp pháp các loài ĐVHD còn diễn biến phức tạp, số vụ án hình sự về ĐVHD đang có chiều hướng gia tăng…

Việt Nam đứng đầu khu vực Đông Nam Á về số vụ bắt giữ

Ngày 3/6, đã diễn ra Hội thảo tập huấn “Buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) và những nỗ lực cứu hộ”. Hội thảo do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) tổ chức. Báo cáo Công tác xử lý tội phạm về động vật hoang dã tại Việt Nam của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) cho thấy: Số lượng các vụ án hình sự về ĐVHD trong 5 năm gần đây có chiều hướng gia tăng. Năm 2017 số vụ án hình sự về ĐVHD là 94 vụ với 134 đối tượng bị bắt giữ thì năm 2021 con số này là 161 vụ với 251 đối tượng.

Theo ThS Nguyễn Anh Tuấn - Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam - với vị trí giao thông thuận lợi của Việt Nam (đường biển dài, biên giới tiếp giáp với nhiều nước) nên số vụ bắt giữ vận chuyển ĐVHD là đứng đầu khu vực Đông Nam Á, đặc biệt các vụ về ngà voi, sừng tê giác, tê tê…. "Từ các vụ bị bắt giữ, có nhiều bằng chứng cho thấy Việt Nam chỉ là địa điểm trung chuyển, điểm đến là các các nước khác…”- Ông Tuấn cho hay.

Theo ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc PanNature, sự gia tăng của các vụ án hình sự về ĐVHD có thể là biểu hiện của tính hiệu quả trong nỗ lực ngăn chặn tình trạng buôn bán ĐVHD trái phép, tuy nhiên nó cũng cho thấy rằng tình trạng buôn bán ĐVHD vẫn còn nghiêm trọng…

Cùng với sự gia tăng các vụ án về ĐVHD là sự gia tăng các loài ĐVHD bị thu giữ và theo đó là các nỗ lực cứu hộ, bảo tồn.

Đơn cử, thống kê 3 năm gần đây của Trung tâm Cứu hộ ĐVHD Hà Nội cho thấy, số lượng ĐVHD được cứu hộ đã tăng nhanh chóng, chủ yếu từ các vụ bắt giữ vi phạm. Theo đó, năm 2020 số vụ cứu hộ là 119 vụ, tương đương với 537 cá thể tiếp nhận giải cứu, thì đến năm 2022 con số này đã tăng lên thành 142 vụ với 1.242 cá thể được cứu hộ. Trong khi đó, điều kiện cơ sở vật chất còn khó khăn, gây nên tình trạng quá tải thường xuyên ở Trung tâm cứu hộ.

Tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội hiện đang nuôi 35 con hổ nhận bàn giao từ các vụ án

Tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội hiện đang nuôi 35 con hổ nhận bàn giao từ các vụ án

Hoàn thiện khung pháp luật

Tại Hội thảo, đại diện cơ quan CITES Việt Nam, ThS Nguyễn Anh Tuấn cho biết, Việt Nam là thành viên của Công ước về mua bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm (CITES) từ năm 1994. Việt Nam đã ban hành nhiều công cụ pháp lý nhằm luật hóa cam kết này và hoàn thiện khung pháp lý về xử lý vi phạm liên quan đến buôn bán ĐVHD.

Nhà nước đã ban hành một khung pháp lý về thực thi CITES và quản lý buôn bán động vật, thực vật hoang dã (Luật Lâm nghiệp 2017; Luật Thuỷ sản 2017; Luật Bảo tồn Đa dạng sinh học 2008); Đặc biệt, các văn bản hướng dẫn cũng rất đầy đủ (Nghị định 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước CITES; Nghị định 160/2013/NĐ-CP về Tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc danh mục loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ; Nghị định 64/2019/NĐ-CP sửa đổi Điều 7 Nghị định 160/2013/NĐ-CP về tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ..)

Theo ông Tuấn, các quy định của pháp luật hình sự cũng đã xác định tội phạm vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ ĐVHD là tội phạm nghiêm trọng, tăng mức phạt tiền khi xử lý hình sự đối với cá nhân và pháp nhân thương mại (tối thiểu là 50 triệu và tối đa là 15 tỷ đồng), tăng mức phạt tù (tối thiểu là 6 tháng và tối đa là 15 năm)…

“Theo tôi đây là những hình phạt khá nghiêm khắc, tuy nhiên thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc”- ông Tuấn nhận xét.

Con gấu này được giải cứu năm 2015 tại Quảng Ninh đang được chăm sóc tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội

Con gấu này được giải cứu năm 2015 tại Quảng Ninh đang được chăm sóc tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội

Còn nhiều vướng mắc

Từ thực tế triển khai cho thấy Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, thách thức trong công tác phòng, chống buôn bán trái phép ĐVHD.

Đó là sự chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, ngành gây lãng phí nguồn lực; các cơ chế hợp tác hiện nay chưa được quy định rõ ràng trong các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL). Rất ít vụ việc buôn bán quốc tế ĐVHD được điều tra theo dòng tiền.

Ở cấp độ địa phương, hoạt động phối hợp giữa các cơ quan thực thi có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, chưa ưu tiên trong lĩnh vực chống buôn bán ĐVHD. Thành viên Ban chỉ đạo liên ngành về kiểm soát buôn bán ĐVHD thường xuyên thay đổi dẫn đến thiếu hiệu quả trong hợp tác.

Một trong những vướng mắc về pháp lý là hiện còn thiếu quy định về ĐVHD trong các văn bản QPPL về du lịch, chưa có quy định tài nguyên du lịch, môi trường du lịch gồm ĐVHD. Luật chuyên ngành chưa có chế tài xử lý hành vi tiêu thụ (ăn) ĐVHD hoặc hành vi môi giới, dẫn khách mua các sản phẩm ĐVHD…

Cùng với đó, nhận thức của người dân và cộng đồng xã hội đối với bảo tồn động vật, thực vật hoang dã còn hạn chế. Trong khi đó, du lịch phát triển với nhiều loại hình, đặc biệt là du lịch trải nghiệm thường nhắm đến các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên.

"Đặc biệt, tội phạm xâm hại ĐVHD có sự liên kết với tội phạm buôn bán vũ khí, ma tuý và buôn người .Buôn bán, vận chuyển ĐVHD đã mang tính xuyên quốc gia. Tội phạm hiện nay sử dụng công nghệ cao để buôn bán bất hợp pháp, sử dụng các mạng xã hội với các tài khoản ảo… gây khó khăn cho công tác quản lý”- ông Tuấn cho biết thêm.

Để thực thi hiệu quả Công ước CITES, theo đại diện Cơ quan CITES Việt Nam, cần rà soát các văn bản QPPL pháp luật hiện hành để quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan quản lý và cơ quan thực thi. Quy định về thẩm quyền xử lý tội phạm, thẩm quyền xử phạt cũng như trách nhiệm tiếp nhận, cứu hộ ĐVHD xử lý, tịch thu;

Kiện toàn Ban chỉ đạo kiểm soát buôn bán ĐVHD, tiến đến đề xuất đưa nhiệm vụ chống buôn bán ĐVHD trái phép vào nội dung chỉ đạo của Ban chỉ đạo 389 (Ban chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả);

Xây dựng và thực hiện các dự án chung nhằm tăng cường năng lực, trang bị kỹ thuật cho lực lượng thực thi chống tội phạm vi phạm quy định bảo vệ ĐVHD. Phối hợp trong đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, các kỹ năng phòng chống buôn bán trái pháp luật ĐVHD.

“Cần tăng cường hợp tác quốc tế với các quốc gia nước nguồn và quốc gia tiêu thụ cuối cùng để kiểm soát buôn lậu quốc tế ĐVHD. Xây dựng cơ sở dữ liệu chung về tội phạm trong lĩnh vực ĐVHD giữa cơ quan thực thi, các cơ quan quản lý chuyên ngành, cơ quan truy tố, xét xử. Đồng thời, ưu tiên thực hiện các Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị 29/CT-TTg năm 2020 về giải pháp cấp bách quản lý ĐVHD”- ông Tuấn khuyến nghị.

Tin cùng chuyên mục

Xây dựng tiếng nói chung trước thềm đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa

Xây dựng tiếng nói chung trước thềm đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa

(PLVN) -  Trước thềm Hội nghị Liên chính phủ đàm phán Thỏa thuận toàn cầu về ô nhiễm nhựa, phiên thứ 5 (INC-5) (sẽ diễn ra từ ngày 24/11 đến 01/12/2024 tại Busan, Hàn Quốc), Hội thảo kỹ thuật với chủ đề “Hướng tới Busan - Kịch bản cho Việt Nam” đã được tổ chức với mục tiêu tham vấn và xây dựng phương án đàm phán, kịch bản của Việt Nam.

Đọc thêm

Hành động cấp bách bảo vệ động vật hoang dã trước nguy cơ tuyệt chủng

Việc buôn bán trái phép các loài ngoại lai là mối đe dọa tiềm ẩn với đa dạng sinh học và sức khỏe con người. (Nguồn: ENV)
(PLVN) - Là nội dung tập tài liệu thường niên vừa được Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) ra mắt nhằm đánh giá và xác định những vấn đề cấp bách cần được ưu tiên để xử lý hiệu quả tình trạng buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) trái phép, góp phần bảo vệ các quần thể ĐVHD nguy cấp, quý, hiếm và từng bước xóa bỏ vai trò của Việt Nam trong mạng lưới buôn bán ĐVHD trái phép toàn cầu.

Nâng tiêu chuẩn khí thải xe máy - bước tiến xanh cho môi trường

Khí thải xe máy là vấn đề nhức nhối với ngành Giao thông và ngành Môi trường. (Nguồn: VGP)
(PLVN) - Đề xuất của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) về việc nâng tiêu chuẩn khí thải cho xe gắn máy dưới 50cc lên mức tương đương với xe mô tô trên 50cc đang được dư luận quan tâm. Theo xu thế chung, đây có thể sẽ là một giải pháp hữu hiệu để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trong ngành Giao thông vận tải.

Không khí lạnh tăng cường ở miền Bắc

Ảnh minh họa: Ngọc Nga
(PLVN) - Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, khoảng chiều tối và đêm mai, bộ phận không khí lạnh tăng cường sẽ ảnh hưởng đến khu vực Bắc Bộ. Nhiệt độ có thể hạ thấp, vùng núi cao có nơi dưới 16 độ C.

Chưa khẳng định có hay không 18.000 lít dầu DO trên tàu hàng chìm ở biển Quảng Nam

Chưa khẳng định có hay không 18.000 lít dầu DO trên tàu hàng chìm ở biển Quảng Nam
(PLVN) - Theo các thuyền viên tàu hàng An Bình Phát 68, khi tàu gặp nạn, chìm ở vùng biển Quảng Nam thì trên tàu có 18.000 lít dầu DO. Tuy nhiên, Đại tá Trần Tiến Hiền cho hay, việc 18.000 lít dầu DO trên tàu hàng An Bình Phát 68 là thuyền trưởng khai báo như vậy, chứ không thể khẳng định được là có đúng hay không.

Hà Nội: Cần nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường

Hà Nội vẫn còn tình trạng đốt chất thải gây ô nhiễm môi trường.
(PLVN) - Theo Sở TN&MT TP Hà Nội, tình trạng vi phạm pháp luật về môi trường là do nhận thức, ý thức trách nhiệm về bảo vệ môi trường của chủ đầu tư, một số ngành, cấp chính quyền, tổ chức kinh tế, cộng đồng dân cư còn hạn chế và có tình trạng chú trọng lợi ích kinh tế trước mắt, coi nhẹ công tác bảo vệ môi trường còn khá phổ biến.