Vụ án hình sự về động vật hoang dã đang có chiều hướng gia tăng

Bắt giữ 7,2 tấn ngà voi tại Hải Phòng ngày 20/3/2023
Bắt giữ 7,2 tấn ngà voi tại Hải Phòng ngày 20/3/2023
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Mặc dù khung pháp lý về xử lý vi phạm liên quan đến buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD ) ngày càng được hoàn thiện song tình trạng săn, bắt, giết mổ, vận chuyển, kinh doanh, tiêu thụ bất hợp pháp các loài ĐVHD còn diễn biến phức tạp, số vụ án hình sự về ĐVHD đang có chiều hướng gia tăng…

Việt Nam đứng đầu khu vực Đông Nam Á về số vụ bắt giữ

Ngày 3/6, đã diễn ra Hội thảo tập huấn “Buôn bán động vật hoang dã (ĐVHD) và những nỗ lực cứu hộ”. Hội thảo do Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) tổ chức. Báo cáo Công tác xử lý tội phạm về động vật hoang dã tại Việt Nam của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) cho thấy: Số lượng các vụ án hình sự về ĐVHD trong 5 năm gần đây có chiều hướng gia tăng. Năm 2017 số vụ án hình sự về ĐVHD là 94 vụ với 134 đối tượng bị bắt giữ thì năm 2021 con số này là 161 vụ với 251 đối tượng.

Theo ThS Nguyễn Anh Tuấn - Cơ quan thẩm quyền quản lý CITES Việt Nam - với vị trí giao thông thuận lợi của Việt Nam (đường biển dài, biên giới tiếp giáp với nhiều nước) nên số vụ bắt giữ vận chuyển ĐVHD là đứng đầu khu vực Đông Nam Á, đặc biệt các vụ về ngà voi, sừng tê giác, tê tê…. "Từ các vụ bị bắt giữ, có nhiều bằng chứng cho thấy Việt Nam chỉ là địa điểm trung chuyển, điểm đến là các các nước khác…”- Ông Tuấn cho hay.

Theo ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc PanNature, sự gia tăng của các vụ án hình sự về ĐVHD có thể là biểu hiện của tính hiệu quả trong nỗ lực ngăn chặn tình trạng buôn bán ĐVHD trái phép, tuy nhiên nó cũng cho thấy rằng tình trạng buôn bán ĐVHD vẫn còn nghiêm trọng…

Cùng với sự gia tăng các vụ án về ĐVHD là sự gia tăng các loài ĐVHD bị thu giữ và theo đó là các nỗ lực cứu hộ, bảo tồn.

Đơn cử, thống kê 3 năm gần đây của Trung tâm Cứu hộ ĐVHD Hà Nội cho thấy, số lượng ĐVHD được cứu hộ đã tăng nhanh chóng, chủ yếu từ các vụ bắt giữ vi phạm. Theo đó, năm 2020 số vụ cứu hộ là 119 vụ, tương đương với 537 cá thể tiếp nhận giải cứu, thì đến năm 2022 con số này đã tăng lên thành 142 vụ với 1.242 cá thể được cứu hộ. Trong khi đó, điều kiện cơ sở vật chất còn khó khăn, gây nên tình trạng quá tải thường xuyên ở Trung tâm cứu hộ.

Tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội hiện đang nuôi 35 con hổ nhận bàn giao từ các vụ án

Tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội hiện đang nuôi 35 con hổ nhận bàn giao từ các vụ án

Hoàn thiện khung pháp luật

Tại Hội thảo, đại diện cơ quan CITES Việt Nam, ThS Nguyễn Anh Tuấn cho biết, Việt Nam là thành viên của Công ước về mua bán quốc tế các loài động thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm (CITES) từ năm 1994. Việt Nam đã ban hành nhiều công cụ pháp lý nhằm luật hóa cam kết này và hoàn thiện khung pháp lý về xử lý vi phạm liên quan đến buôn bán ĐVHD.

Nhà nước đã ban hành một khung pháp lý về thực thi CITES và quản lý buôn bán động vật, thực vật hoang dã (Luật Lâm nghiệp 2017; Luật Thuỷ sản 2017; Luật Bảo tồn Đa dạng sinh học 2008); Đặc biệt, các văn bản hướng dẫn cũng rất đầy đủ (Nghị định 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước CITES; Nghị định 160/2013/NĐ-CP về Tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc danh mục loài nguy cấp, quý hiếm được ưu tiên bảo vệ; Nghị định 64/2019/NĐ-CP sửa đổi Điều 7 Nghị định 160/2013/NĐ-CP về tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ..)

Theo ông Tuấn, các quy định của pháp luật hình sự cũng đã xác định tội phạm vi phạm quy định về quản lý, bảo vệ ĐVHD là tội phạm nghiêm trọng, tăng mức phạt tiền khi xử lý hình sự đối với cá nhân và pháp nhân thương mại (tối thiểu là 50 triệu và tối đa là 15 tỷ đồng), tăng mức phạt tù (tối thiểu là 6 tháng và tối đa là 15 năm)…

“Theo tôi đây là những hình phạt khá nghiêm khắc, tuy nhiên thực tế triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc”- ông Tuấn nhận xét.

Con gấu này được giải cứu năm 2015 tại Quảng Ninh đang được chăm sóc tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội

Con gấu này được giải cứu năm 2015 tại Quảng Ninh đang được chăm sóc tại Trung tâm cứu hộ ĐVHD Hà Nội

Còn nhiều vướng mắc

Từ thực tế triển khai cho thấy Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, thách thức trong công tác phòng, chống buôn bán trái phép ĐVHD.

Đó là sự chồng chéo chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, ngành gây lãng phí nguồn lực; các cơ chế hợp tác hiện nay chưa được quy định rõ ràng trong các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL). Rất ít vụ việc buôn bán quốc tế ĐVHD được điều tra theo dòng tiền.

Ở cấp độ địa phương, hoạt động phối hợp giữa các cơ quan thực thi có lúc, có nơi chưa chặt chẽ, chưa ưu tiên trong lĩnh vực chống buôn bán ĐVHD. Thành viên Ban chỉ đạo liên ngành về kiểm soát buôn bán ĐVHD thường xuyên thay đổi dẫn đến thiếu hiệu quả trong hợp tác.

Một trong những vướng mắc về pháp lý là hiện còn thiếu quy định về ĐVHD trong các văn bản QPPL về du lịch, chưa có quy định tài nguyên du lịch, môi trường du lịch gồm ĐVHD. Luật chuyên ngành chưa có chế tài xử lý hành vi tiêu thụ (ăn) ĐVHD hoặc hành vi môi giới, dẫn khách mua các sản phẩm ĐVHD…

Cùng với đó, nhận thức của người dân và cộng đồng xã hội đối với bảo tồn động vật, thực vật hoang dã còn hạn chế. Trong khi đó, du lịch phát triển với nhiều loại hình, đặc biệt là du lịch trải nghiệm thường nhắm đến các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên.

"Đặc biệt, tội phạm xâm hại ĐVHD có sự liên kết với tội phạm buôn bán vũ khí, ma tuý và buôn người .Buôn bán, vận chuyển ĐVHD đã mang tính xuyên quốc gia. Tội phạm hiện nay sử dụng công nghệ cao để buôn bán bất hợp pháp, sử dụng các mạng xã hội với các tài khoản ảo… gây khó khăn cho công tác quản lý”- ông Tuấn cho biết thêm.

Để thực thi hiệu quả Công ước CITES, theo đại diện Cơ quan CITES Việt Nam, cần rà soát các văn bản QPPL pháp luật hiện hành để quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan quản lý và cơ quan thực thi. Quy định về thẩm quyền xử lý tội phạm, thẩm quyền xử phạt cũng như trách nhiệm tiếp nhận, cứu hộ ĐVHD xử lý, tịch thu;

Kiện toàn Ban chỉ đạo kiểm soát buôn bán ĐVHD, tiến đến đề xuất đưa nhiệm vụ chống buôn bán ĐVHD trái phép vào nội dung chỉ đạo của Ban chỉ đạo 389 (Ban chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả);

Xây dựng và thực hiện các dự án chung nhằm tăng cường năng lực, trang bị kỹ thuật cho lực lượng thực thi chống tội phạm vi phạm quy định bảo vệ ĐVHD. Phối hợp trong đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực, các kỹ năng phòng chống buôn bán trái pháp luật ĐVHD.

“Cần tăng cường hợp tác quốc tế với các quốc gia nước nguồn và quốc gia tiêu thụ cuối cùng để kiểm soát buôn lậu quốc tế ĐVHD. Xây dựng cơ sở dữ liệu chung về tội phạm trong lĩnh vực ĐVHD giữa cơ quan thực thi, các cơ quan quản lý chuyên ngành, cơ quan truy tố, xét xử. Đồng thời, ưu tiên thực hiện các Chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị 29/CT-TTg năm 2020 về giải pháp cấp bách quản lý ĐVHD”- ông Tuấn khuyến nghị.

Đọc thêm

Kiến nghị dừng dự án trồng và phục hồi rạn san hô ngoài biển Thừa Thiên Huế

Dự án phục hồi tái tạo hệ sinh thái thủy sinh và nguồn lợi thủy sản được thực hiện trên vùng biển huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế. (Ảnh: Thùy Nhung)
(PLVN) - UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có văn bản đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) dừng triển khai hợp phần trồng, phục hồi san hô thuộc dự án phục hồi, tái tạo hệ sinh thái thủy sinh và nguồn lợi thủy sản ngoài vùng biển Thừa Thiên Huế; do một số khó khăn trong công tác xây dựng định mức và tình hình thời tiết tại địa phương.

Bão số 9 suy yếu dần, miền Bắc chuyển lạnh

Ảnh minh họa: Ngọc Nga
(PLVN) -  Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, cơn bão số 9 đang có xu hướng suy yếu dần. Trên đất liền, do tác động của không khí lạnh, khu vực Bắc Bộ đêm và sáng mai trời lạnh, vùng núi có nơi trời rét...

Bão giật cấp 14 đổ bộ biển Đông

Dự báo vị trí,m hướng di chuyển của bão số 9. Ảnh: Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia
(PLVN) - 7h hôm nay 18/11, vị trí tâm bão ở vào khoảng 18,2 độ Vĩ Bắc; 118,3 độ Kinh Đông, khu vực vùng biển phía Đông của khu vực Bắc Biển Đông. Trên đất liền, khoảng chiều tối và đêm nay, không khí lạnh sẽ ảnh hưởng đến một số nơi ở khu Đông Bắc Bắc Bộ, sau đó ảnh hưởng các nơi khác...

Công bố Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia thời kỳ 2021-2030

 Toàn cảnh Hội nghị.
(PLVN) -  Quy hoạch xác định mục tiêu tổng quát là chủ động phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm và suy thoái môi trường; phục hồi và cải thiện chất lượng môi trường; ngăn chặn suy giảm và nâng cao chất lượng đa dạng sinh học, nhằm bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành của Nhân dân.

Xuất hiện bão mới gần biển Đông

Bão số 8 suy yếu ngay trên biển Đông. Ảnh: Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia
(PLVN) - Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, trong khoảng 24 giờ tới, bão số 8 sẽ suy yếu thành vùng áp thấp tại phía Tây Bắc khu vực Bắc Biển Đông. Tuy nhiên, gần biển Đông lại xuất hiện cơn bão có tên quốc tế là USAGI.

Khẩn cấp xử lý sự cố thủng đập thuỷ lợi ở Gia Lai

Đập hồ thuỷ lợi Ia Rằng huyện Chư Sê, Gia Lai, nơi xảy ra sự cố thủng bờ đập.
 (PLVN) - Trong quá trình kiểm tra thân đập, nhân viên công ty thuỷ lợi bất ngờ phát hiện vết thủng kéo dài tại thân đập tại hồ đập thuỷ lợi Ia Ring, xã Ia Tiêm, huyện Chư Sê (tỉnh Gia Lai) khiến nước tràn xuống hạ du gây ngập úng lúa, hoa màu… Người dân xung quanh lo ngại.

Hướng tới đạt thỏa thuận toàn cầu về rác thải nhựa

Sự bền vững của môi trường và hệ sinh thái biển đang đứng trước mối đe dọa to lớn từ ô nhiễm nhựa. (Ảnh minh họa. Nguồn: Bộ CT)
(PLVN) - Việt Nam sẽ tham gia vào cuộc đàm phán toàn cầu về ô nhiễm nhựa sẽ diễn ra tại Phiên họp thứ 5 (INC-5), từ 24/11 đến 1/12/2024 ở Busan, Hàn Quốc. Khi được thực thi, Thỏa thuận này có thể tác động mạnh mẽ đến kinh tế - xã hội, thúc đẩy một “cuộc cách mạng” trong sản xuất, tiêu dùng và quản lý rác thải nhựa trên toàn cầu.

Bão số 8 suy yếu dần

Dự báo vị trí, hướng di chuyển của bão số 8. Ảnh: Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia
(PLVN) -  Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, bão số 8 sẽ suy yếu dần và tan trên khu vực biển Đông.

Cập nhật mới nhất về cơn bão số 8 trên biển Đông

Dự báo vị trí, hướng di chuyển của bão số 8. Ảnh: Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia
(PLVN) -  Theo Trung tâm dự báo KTTV Quốc gia, hồi 10h ngày 13/11, vị trí tâm bão ở vào khoảng 20,4 độ Vĩ Bắc; 116,0 độ Kinh Đông, trên vùng biển phía Đông Bắc của khu vực Bắc Biển Đông. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm bão mạnh cấp 8-9 (62-88km/h), giật cấp 11.

Cảnh sát cứu 1 phụ nữ trong đám cháy rừng

Cảnh sát cứu 1 phụ nữ trong đám cháy rừng
(PLVN) - Trong quá trình dập tắt đám cháy rừng tại thành phố Yên Bái, Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC và CNCH) đã cứu sống 1 phụ nữ mắc kẹt trong đám cháy.