Nhận định này cho thấy các nhà khoa học cần phải tiếp tục tiến hành thêm các nghiên cứu về virus Zika bởi đây là một loại virus “rất hiếm gặp”, trong khi hầu hết những kết quả nghiên cứu hiện nay của giới khoa học là “chưa xác đáng”.
Bệnh thần kinh mới
Theo bà Anne Schuchat, virus Zika có thể gây ra hàng loạt biến chứng trong thai kỳ như làm gia tăng nguy cơ sinh non, gây ra các vấn đề về thị lực cho thai nhi..., chứ không chỉ đơn thuần gây ra dị tật đầu nhỏ như kết luận ban đầu của giới khoa học. Ngoài ra, virus Zika cũng được cho là gây ra các dị tật trong hầu hết thai kỳ, và đã xuất hiện tại khoảng 30 bang của Mỹ, trong khi trước đó giới chuyên gia khẳng định virus này chỉ có thể gây biến chứng trong 3 tháng đầu của thai kỳ và hiện mới chỉ bùng phát tại 12 bang.
Không chỉ có vậy, theo nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học Brazil được công bố tại hội nghị chuyên về thần kinh ở châu Mỹ diễn ra tại Vancouver (Canada), bệnh viêm não tủy rải rác (acute diseminated encephalomyelitis - ADEM) đã được phát hiện ở 2 trong số 6 bệnh nhân mắc các hội chứng thần kinh sau khi bị nhiễm virus Zika; 4 người còn lại mắc chứng rối loạn tự miễn dịch (hội chứng Guillain-Barre).
Báo cáo của Viện Phục hồi chức năng ở Recife (Brazil) cho biết, 6 bệnh nhân trên nằm trong số 151 người đến khám trong khoảng thời gian từ tháng 12/2014 đến tháng 6/2015 do nhiễm các loại virus lây truyền qua các động vật chân khớp (arboviruses) bao gồm Zika, virus gây sốt xuất huyết và chikungunya. Theo đó, kết quả chụp cộng hưởng từ của hai bệnh nhân mắc bệnh ADEM cho thấy những tổn thương mất myelin, chất quan trọng trong hình thành vỏ tế bào thần kinh. Các triệu chứng của ADEM kéo dài khoảng 6 tháng. Sau khi xuất viện, cả 6 bệnh nhân này đều có các di chứng, trong đó 5 bệnh nhân cho biết dây thần kinh vận động hoạt động khác thường, 1 trường hợp gặp vấn đề thị lực và 1 người bị giảm nhận thức.
Tiến sĩ thần kinh học Maria Lucia Brito thuộc Viện Phục hồi chức năng Recife, cho biết mặc dù quy mô không lớn nhưng nghiên cứu này đã cung cấp các bằng chứng về những ảnh hưởng khác của virus Zika tới não bộ ngoài những bệnh được phát hiện trong những nghiên cứu trước đây.
ADEM là bệnh của hệ thần kinh trung ương với biểu hiện viêm cấp tính, mất myelin rải rác ở não và tủy sống, dễ bị nhầm lẫn sang bệnh xơ cứng rải rác (multiple sclerosis - MS). Bệnh thường xảy ra sau đợt nhiễm trùng 1-3 tuần hoặc sau tiêm chủng, do sự mất điều hòa miễn dịch hay sự đáp ứng miễn dịch quá mức của cơ thể. Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm, bệnh có thể để lại những di chứng nặng. Trong khi đó, hội chứng thần kinh Guillain-Barre là một chứng rối loạn do hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công một phần hệ thần kinh ngoại biên. Bệnh thường xảy ra một vài ngày hoặc vài tuần sau khi bệnh nhân gặp phải những triệu chứng về hô hấp hoặc nhiễm siêu vi trùng.
 |
| Virus Zika có thể gây ra hàng loạt biến chứng trong thai kỳ như làm gia tăng nguy cơ sinh non. |
Có liên quan đến bệnh đầu nhỏ
Ngày 14/4, Bộ Y tế Colombia, quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề của dịch virus Zika trên thế giới trong đợt dịch lần này chỉ sau Brazil, xác nhận trường hợp hai trẻ sơ sinh đầu tiên mắc bệnh đầu nhỏ do có liên quan tới virus Zika.
Theo đó, hiện Colombia đã có tới 70.000 bệnh nhân nhiễm virus Zika và ít nhất có 33 trường hợp mắc bệnh đầu nhỏ. Thông báo của Bộ Y tế nước Nam Mỹ được đưa ra sau khi các nhà chức trách y tế Mỹ đưa ra kết luận có sự liên quan giữa virus Zika với các chứng bệnh tổn thương não trầm trọng ở các thai nhi. Tuy nhiên, cùng ngày, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vẫn cho rằng cần có thêm nghiên cứu để có thể khẳng định mối liên hệ giữa virus nguy hiểm này với bệnh đầu nhỏ ở thai nhi.
Trước đó, ngày 13/4, Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh của Mỹ (CDC) xác nhận virus Zika là nguyên nhân gây ra các dị tật ở thai nhi, trong đó có chứng đầu nhỏ ở trẻ. Kết luận trên được đăng tải trên tạp chí “Y khoa New England” (New England Journal of Medicine), càng dấy lên mối quan ngại về mức độ nguy hiểm của virus Zika trong bối cảnh diễn biến của dịch bệnh ngày càng phức tạp.
Thông cáo của CDC nêu rõ sau khi nghiên cứu kỹ các bằng chứng hiện nay và loạt các nghiên cứu tại Brazil, các nhà khoa học tại trung tâm này đã đi đến kết luận rằng virus Zika gây ra chứng đầu nhỏ và một số dị tật nghiêm trọng ở não bộ của thai nhi. Giám đốc CDC Tom Frieden nhấn mạnh kết luận rõ ràng này là bước ngoặt trong bối cảnh virus Zika bùng phát mạnh. Các nghiên cứu của CDC còn cho rằng chưa thể khẳng định về việc mọi trẻ em có mẹ mắc virus Zika khi sinh ra đều mắc những dị tật này, bởi nhiều trường hợp mẹ mang thai mắc virus Zika sinh con hoàn toàn khỏe mạnh. Tuy nhiên, CDC cũng khuyến cáo những phụ nữ trong thời kỳ thai sản nên tránh đi tới các vùng có dịch.
Giám đốc Frieden cho biết CDC sẽ tiến hành thêm các nghiên cứu trong thời gian tới nhằm xác định liệu chứng đầu nhỏ có phải là “dấu hiệu nhận biết của tảng băng chìm” của những tác động nghiêm trọng đối với não bộ và các vấn đề về phát triển thể chất ở con người hay không. Các nhà khoa học của CDC vẫn chưa lý giải một số vấn đề, trong đó có quang phổ của những dị tật do virus Zika gây ra thời kỳ tiền sản, và các nguy cơ lây nhiễm ở thai nhi có mẹ mắc virus Zika ở các thời điểm khác nhau trong thời kỳ mang thai và những yếu tố có thể ảnh hưởng đến thai phụ và thai nhi.
Về phần mình, giới chức y tế Cuba thông báo thêm một trường hợp mắc virus Zika tại nước này, nâng tổng số ca lây nhiễm virus này lên 10 trường hợp. Bộ Y tế Cuba cho hay bệnh nhân mới là nam giới, công dân Cuba và vừa trở về từ Venezuela, quốc gia có dịch virus Zika, vài ngày trước đó. Người này đã bị ốm trong thời gian ở Venezuela và đã đến khám tại Trung tâm Bệnh nhiệt đới Pedro Kouri ngay sau khi trở về nước. Các xét nghiệm cho thấy bệnh nhân phản ứng dương tính với virus Zika. Hiện sức khỏe của người này ổn định. Trong tổng số 10 ca mắc virus Zika, chỉ có duy nhất 1 trường hợp lây nhiễm ở trong nước.
Phun thuốc diệt muỗi tại các hộ gia đình, bệnh viện, trường học là công tác phòng ngừa muỗi được Chính phủ Cuba triển khai trong nhiều năm qua. Sau khi có thông tin về trường hợp lây nhiễm virus Zika ở trong nước, chính phủ đảo quốc Caribe này đã tăng cường hơn nữa các biện pháp diệt muỗi, triển khai hơn 9.000 binh sĩ và 200 cảnh sát để hỗ trợ cho công tác này.
 |
| Các nước đang nỗ lực tìm kiếm loại vaccine hữu hiệu chống lại virus Zika. |
Nỗ lực tìm thuốc
Trong một nỗ lực nhằm nghiên cứu thuốc đặc trị Zika, nhóm chuyên gia thuộc Viện Vital, trực thuộc quản lý của chính quyền thành phố Rio de Janeiro (Brazil) cho biết đang tiến hành nghiên cứu thử nghiệm một loại thuốc được bào chế từ thực vật trong điều trị virus Zika.
Ông Edmilson Migowski, Chủ tịch Viện Vital cho biết thử nghiệm bước đầu chỉ ra loại dược liệu này phát huy tác dụng trong việc ngăn chặn virus Zika phát triển, giống như hiệu quả của thuốc trong điều trị bệnh sốt xuất huyết và sốt rét vàng cũng do muỗi Aedes gây ra. Ông Migowski bày tỏ hy vọng sẽ có thể thông báo kết quả vào giữa tháng 4 cũng như khả năng thuốc này sẽ phát huy tác dụng với những phụ nữ mang thai nhiễm virus Zika. Viện Vital đã phối hợp cùng các trường đại học ở Rio de Janeiro trong các nghiên cứu ở phòng thí nghiệm và trên động vật. Ông Migowski cho biết trong trường hợp nghiên cứu thành công, thuốc này sẽ được thử nghiệm trên người và sẽ bắt đầu sản xuất.
Trong khi đó, Hạ viện Mỹ ngày 12/4 đã thông qua một dự luật hỗ trợ các công ty đang tham gia phát triển biện pháp điều trị virus Zika - bước đi mới cho phép Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ đưa các công ty phát triển thuốc điều trị Zika vào chương trình ưu tiên đánh giá sản phẩm của cơ quan này. Chương trình nói trên khuyến khích các hãng sản xuất nghiên cứu phát triển các loại thuốc không mang lại lợi nhuận cao bằng cách ưu tiên đánh giá các sản phẩm có khả năng sinh lời hơn của công ty sản xuất.
Hạ viện thông qua dự luật chỉ vài tuần sau quyết định tương tự từ phía Thượng viện. Người phát ngôn Nhà Trắng Katie Hill cho biết Tổng thống Barack Obama “được kỳ vọng” sẽ ký ban hành dự luật này, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia tích cực trong cuộc chiến chống Zika. Tuy nhiên, bà Hill cho biết dự luật này không bao gồm cung cấp các khoản hỗ trợ tài chính.
Các quan chức y tế Mỹ cũng đang kêu gọi Quốc hội nước này nhanh chóng thông qua khoản ngân sách khẩn cấp gần 1,9 tỷ USD để phòng chống virus Zika mà Tổng thống Barack Obama đề xuất hồi tháng 2 vừa qua. Trước đó, quan chức phụ trách về ngân sách của Nhà Trắng Shaun Donovan cảnh báo một số biện pháp chống Zika sẽ phải tạm hoãn, cắt bớt hoặc ngừng lại nếu Quốc hội không phê duyệt khoản ngân sách này.
Virus Zika hiện đã xuất hiện tại hơn 50 quốc gia trên thế giới, trong đó nơi bùng phát nghiêm trọng nhất là Nam Mỹ. Cho đến nay, chưa có vaccine hay thuốc đặc trị virus Zika. Triệu chứng phổ biến nhất khi nhiễm virus là sốt, viêm kết mạc, nhức đầu, đau cơ và khớp, phát ban.
