Theo Quyết định giải quyết tranh chấp đất số 3331/QĐ-UB ngày 15/7/1996 của UBND TP thì phần đất 5.440m2 tại thửa 379, tờ bản đồ số 2, xã Long Trường, huyện Thủ Đức (nay là phường Trường Thạnh, quận 9) do ông Nguyễn Văn Vân và bà Trần Thị Nghĩ quản lý sử dụng từ năm 1935.
Sau ngày 30/4/1975, ông Nguyễn Văn Bé (cháu ngoại ông Vân, bà Nghĩ) về sinh sống trên phần đất và được ông Ngay (anh trai bà Trương Thị Xong) giao lại 3.360m2. Còn 2.080m2 giao lại bà Xong làm nhà và canh tác.
Đến năm 1992, ông Bé có đơn xin lại phần đất 2.080m2 do bà Xong đang sử dụng. UBND TP HCM khẳng định đề nghị này “không có cơ sở pháp lý để xem xét, giải quyết” nên đã bác đơn của ông Bé.
Tới ngày 27/7/2018, UBND TP ban hành Quyết định số 3112/QĐ-UBND có nội dung: “Công nhận cho gia đình bà Xong được sử dụng 713,70m2 và gia đình ông Bé được sử dụng số diện tích 1.256,30m2” trên chính thửa đất của bà Xong đã được UBND TP công nhận quyền sử dụng từ năm 1996.
Sau đó, UBND quận 9 ban hành hai Quyết định số 280/QĐ-UBND ngày 25/9/2018 và Quyết định số 355/QĐ-UBND ngày 6/11/2018 thu hồi và hủy bỏ “sổ đỏ” đã cấp cho gia đình bà Xong trước đây.
Theo bà Xong, UBND TP đã xác định không đúng quá trình biến động của thửa đất vì vào năm 1947, bà Trần Thị Chánh (mẹ ông Bé) đã bán đất cho ông Nguyễn Văn Chép (bố bà Xong). Sử dụng đến năm 1975, ông Chép ủy quyền cho con trai là Nguyễn Văn Ngay (anh bà Xong) sử dụng thửa đất. Sau năm 1975, ông Bé hồi hương và được ông Ngay cắt lại 3.360m2 đất ruộng để canh tác. Diện tích còn lại rộng 2.080m2 (đo đạc thực tế sau này là 1.970m2) được ông Ngay viết giấy cho tặng em là bà Xong.
Bà Xong cho biết, đã nộp đơn khởi kiện “Quyết định hành chính” nói trên ra TAND TP và được Tòa hành chính thụ lý sơ thẩm theo Thông báo số 377/2018/TB-TLVA ngày 16/11/2018, đồng thời gửi thông báo thụ lý cho các cơ quan chức năng liên quan.
Chính quyền quận 9 giải quyết khiếu nại lần đầu của bà Xong bằng 2 Quyết định số 04/QĐ-UBND ngày 05/03/2019 và số 05/QĐ-UBND ngày 11/03/2019, cho rằng khiếu nại không có cơ sở. Chưa đầy một tháng sau khi bác đơn khiếu nại của gia đình bà Xong, UBND quận 9 đã cấp xong “sổ đỏ” số CN 255711 ngày 17/4/2019 với diện tích 1.233,2m2 cho ông Bé.
Bất thường khác là chỉ 42 ngày sau khi nhận được “sổ đỏ”, thì ông Bé đã chuyển nhượng toàn bộ số diện tích đất này (đang tranh chấp với gia đình bà Xong) cho một người khác rồi mua đi bán lại và thế chấp ngân hàng; bất chấp việc bà Xong liên tục có đơn đề nghị ngăn chặn, thu hồi “sổ đỏ” đã cấp cho gia đình ông Bé để ông Bé không “tẩu tán tài sản”.
Theo đơn của bà Xong, trong vụ này, một số cán bộ đã làm sai qui trình, lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong xử lý tranh chấp đất đai, có dấu hiệu tham nhũng… Tố cáo này đã được Văn phòng Chính phủ chuyển về Thanh tra TP HCM giải quyết tại Văn bản số 6652/VPCP-V.I ngày 26/07/2019. Tuy nhiên, UBND TP HCM đã ra Thông báo số 276/TB-UBND ngày 10/12/2019 không thụ lý giải quyết vì cho rằng Tòa án không áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, việc cấp sổ cho ông Bé là hợp pháp.
Nêu quan điểm về vụ việc, Luật sư Bùi Quang Thu (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) nhận định: Việc tranh chấp đất đai, TAND TP HCM đang thụ lý giải quyết vụ án, nhưng quận 9 vẫn làm thủ tục cấp “sổ đỏ” cho ông Bé trên chính thửa đất bà Xong đã được UBND TP công nhận quyền sử dụng từ 1996 là dấu hiệu làm trái quy định Luật Đất đai 2013, vi phạm Luật Tố tụng Hành chính 2015 và Luật Khiếu nại 2011.
Bà Xong cho biết đã nộp đơn khởi kiện bổ sung lần hai “Quyết định hành chính” của Chủ tịch UBND quận 9 và được TAND TP HCM thụ lý theo Thông báo số 6868/TLST-HC ngày 31/07/2019. “Đến nay UBND quận 9 không cử người tham gia bảo vệ cũng như cung cấp tài liệu, chứng cứ giải quyết vụ án, dấu hiệu tiếp tục vi phạm nghiêm trọng qui trình tố tụng hành chính”, bà Xong nói.
