Dù nhóm PV đã có các buổi làm việc, đưa ra các câu hỏi đề nghị cơ quan chức năng Bạc Liêu và Tràng An làm minh bạch, tuy nhiên nhiều ngày đã qua, các đơn vị này vẫn chưa có phản hồi. Tiếp tục điều tra, nhóm phóng viên phát hiện nhiều dấu hiệu sai phạm khác của dự án.
Là người đầu tiên gương mẫu chấp hành khi nghe địa phương vận động giao đất cho Tràng An, gia đình vị lão thành cách mạng, cụ Trần Nam Đoàn (SN 1937, nguyên Tỉnh uỷ viên, Trưởng ban Tuyên huấn, Tổng Biên tập Báo Minh Hải (nay là Bạc Liêu và Cà Mau - NV)) không ngờ có ngày lâm vào cảnh uất ức khi vừa bị thu hồi đất, vừa phải… trả thêm tiền.
Bị lấy đất nhưng không có tên trong danh sách nhận tiền
Được cấp đất từ hàng chục năm trước, sau khi nghỉ hưu, năm 2007, cụ Đoàn chia cho con trai đầu lòng là ông Trần Trung Kiên (SN 1965, ngụ khóm 1) phần đất 220 m2, số thửa 293, tờ bản đồ số 10, đất nông nghiệp.
Chưa kịp lên thổ cư, xây nhà, thì năm 2009, tỉnh Bạc Liêu ra Quyết định số 1625/QĐ-UBND thu hồi 643.441 m2 (sau này tăng lên thành 68 ha) đầu tư xây dựng “Khu dân cư giáp khu tái định cư Bến xe – Bộ đội biên phòng đến đường tránh QL1A, phường 7, Bạc Liêu”.
Ngày 17/9/2010, ông Kiên nhận được Quyết định số 345/QĐ-UBND của UBND TP Bạc Liêu thu hồi đất. Quyết định này nhiều sai sót. Đất thửa 293, tờ bản đồ số 10, nhưng văn bản ghi “một phần thửa 144, tờ bản đồ số 1”.
Kỳ lạ hơn khi thửa đất có đến ba phương án bồi thường với ba số tiền. Phương án thứ nhất ngày 13/11/2009, bồi thường 131 triệu. Phương án thứ hai, ngày 8/2/2010, bồi thường 183 triệu. Ngày 8/11/2010, có thêm một bảng niêm yết phương án bồi thường thứ ba là… 38 triệu. Nhưng ở cuối văn bản lại chú thích “được bảo lưu số tiền phê duyệt ở lần hai là 183 triệu”.
Ông Kiên kể: “Khi nhận được giấy mời nhận chi trả bồi thường, tôi đến, nhưng trong bảng kê các hộ được chi trả không có tên tôi và 3 – 4 hộ khác. Tôi thắc mắc thì người ta trả lời miệng là đất của tôi “không nằm trong khuôn viên quy hoạch dự án”.
Sau này, một số hộ xây nhà, trưởng ấp tới cơ quan chức năng báo cáo thì được trả lời là những hộ đó “nằm ngoài ranh quy hoạch”. “Và thực ra dân có biết trong hay ngoài quy hoạch thế nào. Họ chỉ bảo thu hồi 64ha, ranh giới chung chung. Không công bố bản đồ, sao dân biết đường ranh?
Sau đó mình mới tự đi thu thập được quyết định của ông tỉnh, có thông báo triển khai quyết định của TP Bạc Liêu nói từ mí lộ giới (đường Trần Phú) trừ ra 30m để dân tự chỉnh trang. Theo quyết định đó thì đất của ông Kiên nằm chồng lên ranh, một phần bên trong, một phần bên ngoài dự án”, cụ Đoàn kể. Như vậy, Quyết định thu hồi 220m2 đất của ông Kiên tiếp tục có sai sót về diện tích.
“Chắc ăn” chuyện đất mình không dính dự án, không có tên trong danh sách bồi thường, ông Kiên mang sổ đỏ về, tiếp tục sử dụng đất.
Những văn bản “càng sửa, càng sai”
Liên quan dự án, gia đình cụ Đoàn trước đó là hộ đầu tiên nghe theo lời vận động của Bạc Liêu, giao 12 ngàn m2 đất lúa cho dự án, nhận bồi thường khoảng 2 tỷ. “Là cán bộ lão thành chẳng lẽ lại tính toán. Nghe thấy nói “dự án Nhà nước”, nghĩ dự án phục vụ mục tiêu cho sự nghiệp cả đời mình đã cống hiến, tôi giao đất sớm nhất để bà con noi theo”, cụ Đoàn kể.
Cụ Đoàn kể, suốt gần 10 năm sau đó, dù ngày ngày chứng kiến những bê bối của dự án, cụ cũng im lặng vì đã lỡ “noi gương” sai. Thế nhưng gia đình cụ lại bị vướng vào oan trái.
“Khoảng tháng 3/2018, Tràng An cho người ra rào phần đất tôi đã cho con định giao cho một Công ty. Té ra Tràng An đã bán đất đó cho công ty đó trên giấy tờ, chứ thực tế đất con tôi vẫn quản lý, sử dụng. Tới khi họ đến rào, cả nhà mới ngã ngửa, ra cản”, cụ Đoàn kể.
Theo ông Kiên, sau đó Tràng An cử người đến thương lượng. “Họ nói đất của tôi nhưng họ đã… bán cho Công ty 3,5 triệu/m2. Tôi không chịu, nói “dứt giá, các anh kinh doanh thì tôi bán cho anh 5,5 triệu/m2”.
“Vài tháng sau, tôi mua cọc bê tông, dây kẽm về rào đất lại thì phường mời tôi lên làm việc, bảo tôi “rào trái phép trên phần đất Tràng An”. Dọa tôi sai này nọ, và “theo luật có thể phải ở tù”. Tôi trưng sổ đỏ ra nói đất của tôi, chưa thu hồi bồi thường, tôi có quyền rào, sao bảo tôi phạm luật?”.
Trước phản ứng trên, UBND TP Bạc Liêu ra Quyết định 58/QĐ-UBND ngày 18/5/2018 về việc điều chỉnh một phần Quyết định thu hồi đất số 345 đã được ký… tám năm trước đó, sửa diện tích bị thu hồi từ 220m2 còn 147m2, sửa nội dung đã ghi sai về số thửa, số bản đồ.
Ông Kiên phản đối, khiếu nại với lý do: “Bao nhiêu năm sao họ không điều chỉnh, nay phát hiện sai phạm thì lại ra quyết định sai luật? Lẽ ra họ phải thu hồi quyết định sai, rồi ra quyết định mới, tính giá bồi thường mới”.
 |
| Dự án khu dân cư Tràng An – Bạc Liêu có nhiều góc khuất khác sau 10 năm triển khai |
Điều vô lý chưa chấm dứt. Ngày 19/12/2018, ông Kiên lại nhận được Quyết định 620/QĐ-UBND của TP Bạc Liêu về việc… thu hồi tiền bồi thường. Quyết định này do bà Lê Hồng Thu, Phó Chủ tịch TP Bạc Liêu ký, cho rằng theo Quyết định thu hồi đất mới, do diện tích đất thu hồi giảm nên số tiền bồi thường giảm và ông Kiên phải… nộp lại hơn 59 triệu.
“Tiền bồi thường tôi không có tên trong danh sách, chưa nhận đồng nào, chưa ký chữ gì, nay sao buộc tôi nộp lại tiền? Đất của tôi thì bán cho Công ty. Lẽ nào tôi vừa mất đất mà lại bị mất thêm tiền”, ông Kiên bức xúc.
Cụ Đoàn cho rằng chuyện vô lý này phản ánh những khuất tất, gian dối trong dự án: “Số tiền 183 triệu bồi thường phải chăng ai đã tư túi, nay lại buộc con tôi trả lại. Nếu nói Kiên đã nhận bồi thường thì sao không đưa ra bảng kê, bảng ký nhận?”.
Đòi cưỡng chế “một hộ khó khăn nhất làm điểm”
Câu chuyện Tràng An bán đất “trên giấy”, cũng được thể hiện qua cuộc họp ngày 16/3/2017 của UBND TP Bạc Liêu, gồm Bí thư Thành ủy, đại diện HĐND, UBND, Phòng Quản lý đô thị, Thanh tra, Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư, Phòng TN&MT, Công ty Tràng An…
Trong cuộc họp, ông Tăng Thanh Hùng, Phó Phòng TN&MT Bạc Liêu nêu ra những lấn cấn pháp lý: “Phòng đang gặp khó khăn trong công tác thẩm định phương án bồi thường… khó nhất là việc xác định giá đất, vị trí đất để tính bồi thường bổ sung và thu hồi. Vì trong quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh không xác định cụ thể diện tích thiếu thuộc thửa nào? Giá bồi thường áp dụng thời điểm nào? Thực hiện theo Luật Đất đai 2003 hay 2013...”.
Thực tế như vậy, nhưng ông Nguyễn Văn Hòa, Bí thư Thành ủy Bạc Liêu vẫn kết luận: “… sử dụng nhiều biện pháp, phân tích nói rõ đây là vận động cuối cùng… nếu không thực hiện sẽ lập thủ tục cưỡng chế”; “tập trung giải quyết trước các hộ dễ, sau đó đến các hộ khó”; “… củng cố hồ sơ, hoàn chỉnh thủ tục giao các ngành thẩm tra để cưỡng chế… trong đó xử lý trước một hộ khó khăn nhất làm điểm”.
“Kết luận” như trên, theo Luật sư (LS) Nguyễn Đình Thuận (Đoàn LS TP HCM), là “có vấn đề”. Theo Luật Đất đai 2013, đây là dự án thương mại, Tràng An và Công ty lấy đất, nên chính quyền không có quyền cưỡng chế thu hồi đất của dân. Muốn lấy đất, nhà đầu tư phải tự thương lượng với dân.
Dự án trên còn nhiều góc khuất khác sau 10 năm triển khai.
PLVN sẽ tiếp tục phản ánh trong các số báo sau.
