Việt Nam trong ký ức (Kỳ 1): Thợ lấy ráy tai

(ảnh tư liệu).
(ảnh tư liệu).
0:00 / 0:00
0:00
(PLVN) - Nghề lấy ráy tai dạo dưới lăng kính của Hocquard - một bác sĩ Pháp sống ở Hà Nội cuối thế kỷ 19 miêu tả là thú vị nhất trong các nghề ngoài trời...

Hocquard là một bác sĩ đã theo đạo quân viễn chinh Pháp vào Hà Nội và lưu lại đây từ tháng 1/1884 đến tháng 5/1886, trong cuốn sổ ghi chép “Một chiến dịch ở Bắc Kỳ”, ông tỏ ra rất thú vị khi quan sát một nghề kiếm sống trên đường phố ở đây và viết: “Thú vị nhất trong các nghề ngoài trời đó là những chú thợ cạo - ngoáy tai và những người tẩm quất”.

Hành nghề ở kinh đô

“Nghề của anh ta là làm vệ sinh cho bộ phận nằm ở bên đầu của những người qua lại hay cho những ai cho gọi anh ta đến làm tận nhà nếu như muốn kín đáo. Ai đó có lỗ tai như bị ù nhẹ, có phiền toái nào đó trong ống tai hay chỉ đơn giản là muốn có cảm giác dễ chịu thú vị khi được ngoáy tai, thì cứ việc tìm đến anh ta hay cho gọi anh ta đến nhà. Với những dụng cụ của mình, người nghệ nhân này sẽ tách và lấy ra những chất dơ trong ống tai với một sự khéo tay nhẹ nhàng không thể tượng tưởng được. Rồi lấy cái đầu bông nhỏ đưa vào ống tai, quay nhẹ theo động tác của đôi bàn tay, rút ra, thổi bay đi, rồi lặp lại một lần nữa tất cả các động tác như vậy cho đến khi công việc kết thúc.”

Đó là những gì được Michel Đức Chaigneau ghi lại trong hồi ký. Theo ông, thì thợ lấy ráy tai ở Huế tập trung ở một số khu vực, nhưng chủ yếu là phía cổng đông – đông nam (kinh thành Huế). Họ làm việc trong những căn chòi trông như những ki-ốt dựng lên với bốn trụ tre đỡ một mái lợp bằng rơm rạ hay lá khô. Mặt trước trông ra đường có một tấm khung lợp có thể dựng lên hạ xuống, ba mặt còn lại được đóng lại với những khung lợp cố định. Ban ngày tấm khung mặt trước có thể dựng lên chống bằng hai thanh tre.

Đồ nghề gồm có: lọ đựng tăm xỉa răng (?) dài bằng tre với một đầu to bè như một chùm lông đè đập ra, trông tựa như đóa hoa cúc thơm; những lọ sứ khác thì đựng một loạt dụng cụ nhỏ bằng sắt, gỗ hay tre, là những lưỡi dao mỏng chưa mài bén đủ hình thù, những cái kẹp, cái móc, que ngoáy và que tre nơi đầu có một nhúm bông gòn nhỏ. Tất cả những dụng cụ này đếu rất thanh mảnh.

(ảnh tư liệu).

(ảnh tư liệu).

Trong hồi ức của mình, con trai của võ quan Jean-Baptiste Chaigneau (người theo phò vua Gia Long) còn mô tả khá tỉ mỉ về một thủ thuật lấy ráy tai “triệt để hơn” giúp lấy ráy tai một cách an toàn khi mà những dụng cụ không thể với tới hết những ngọc ngách được.

Theo đó, người thợ trải ra trên tấm ván một tờ giấy khá mỏng, trên bề mặt họ sẽ nhỏ vào rất nhiều giọt sáp ong, họ cuộn tờ giấy lại với một chiếc đũa nhỏ để tạo một ống thông, rồi cẩn thận đút một đầu vào tai khách hàng làm sao cho đầu mút không bị dẹp đi, họ châm lửa vào đầu ống còn lại bên ngoài như thể thắp một cây đèn sáp. Khi ống giấy cháy được ba phần tư chiều dài thì người thợ rút ra phần ống còn lại, mở tung ra cho khách hàng xem với vẻ tự đắc, như thể muốn cho khách thấy sự cần thiết phải làm thủ thuận như vậy.

Dưới con mắt của một bác sĩ

Sau Michel Đức Chaigneau vài chục năm, bác sĩ người Pháp Hocquard ghi chép về những gì “mắt thấy tai nghe” về “mấy nghề nho nhỏ bản địa” độc đáo trên đường phố Hà Nội. Đó là nghề cạo mặt – lấy ráy tai và nghề xoa bóp.

Không có “cửa hiệu” cố định như ở Huế, những người thợ ở Hà Nội “chọn một góc phố trước một cửa hàng đông khách để hành nghề”, “ký sinh” dưới mái nhà chìa ra phố của một cửa hiệu.

Đồ nghề hết sức đơn giản gồm: một con dao cạo lưỡi ngắn và rộng, sống dày và cực sắc, cắm trong chiếc cán tre, rồi đến những dụng cụ nhỏ đựng trong ống tre để lấy ráy tai: mấy đoạn dây thép một đầu quấn bông, một chiếc nạo giống của châu Âu, một que đồng thau, một đầu gắn viên thủy tinh nhỏ có nhiều tác dụng.

Trong khi Michel Đức gọi họ là “nghệ nhân” thì Hocquard cũng không ngần ngại khi dành cho họ danh xưng “nhà nghệ sỹ”.

Khách hàng người Việt (ít lông mặt) mà như Hocquard gọi là “chỉ có mấy sợi lông lơ thơ và mảnh” nên việc cạo mặt khô rất nhanh. Thợ và khách mỗi người cưỡi một đầu chiếc gỗ dài, đối diện nhau. Râu cạo xong nhanh, thêm mỗi bên thái dương một nhát dao nữa là việc cạo kết thúc. Điều thú vị những vị khách có thể quan sát động tác của người thợ xem “lưỡi dao lướt trên mặt mình” qua một chiếc gương nhỏ cầm ở bàn tay trái.

Thời Pháp thuộc, hình ảnh thợ lấy ráy tai được chụp lên con tem.

Thời Pháp thuộc, hình ảnh thợ lấy ráy tai được chụp lên con tem.

Việc lấy ráy tai được Hocquard coi là “quan trọng nhất”. “Hãy xem người thợ chuẩn bị đồ nghề cẩn thận thế nào, thử từng thứ vào ngón tay mình, bố trí cách ngồi cho khách, xem xét ống tai, vành tai từng bên, tóm lại là để tường tận đến từng chi tiết cái vùng mình sẽ thao tác. Bắt đầu anh ta dùng nạo gãi gãi kĩ càng rồi dùng que bông ngáy vài ba cái. Cuối cùng anh ta lùa quả thủy tinh tròn vào tận màng nhĩ rồi thận trong xoay nhè nhẹ. Đây là thời điểm thú vị nhất của khách, cặp mắt lim dim, vẻ thỏa mãn vì khoái cảm hiện rõ trên nét mặt”.

Điều gây ngạc nhiên là không phải đến bây giờ các quán cắt tóc gội đầu 5 bước, 7 bước mọc lên mới có “mát-xa” mặt mà theo như lời kể của Hocquard, điều này đã có từ trăm năm trước. Ông viết: “Bổ túc cho nghề cạo mặt – lấy ráy tai là nghề xoa bóp. Hai loại nghề này chung sống hữu nghị với nhau. Cạo mặt – lấy ráy tai xong là đến lượt xoa bóp. Đó là tiến trình săn sóc bản thân của người An Nam”.

“Việc xoa bóp bắt đầu từ mặt khách hàng. Ngón tay cái của người thợ thận trọng day nhẹ lên mọi chỗ trên khuôn mặt, lắc nhẹ mũi, lắn da lông mày nhiều lần, véo nhẹ dái tai cho thông máu, dùng đầu ngón tay xoa nhẹ nhãn cầu trên hàng mi khép. Tiếp đến là xoa bóp hai tay, xem xét tỉ mỉ từng ngón tay, bẻ cho các đốt xương kêu cùng cục, rồi đến cánh tay, thân mình và đến chi dưới thì xoa bóp mạnh hơn. Cuối cùng anh ta véo nhẹ vào từng bên má bật ra tiếng kêu nhỏ tanh tách khiến khách hàng, dường như đang lơ mơ ngủ, giật nẩy cả mình”.

Thù lao cho người thợ được Hocquard đánh giá là rẻ mạt “tất cả sự phục vụ chu đáo, tế nhẹ diễn ra gần nửa giờ đồng hồ” nhưng chỉ được trả công “sáu đồng kẽm”. Trong khi đó, người thợ ở Huế nếu được “khách hàng trả công hậu hĩnh” thì sẽ tặng cho vị khách vài cái tăm xỉa răng đã tự làm lấy trong những lúc nhàn rỗi; trường hợp với một khách hàng bình thường, anh ta sẽ mặc cả tiền công. Nhưng với quan lại thì dù có bị trả công thấp cũng không được tỏ ra không hài lòng và “vẫn phải gắng gượng tặng vài cái tăm xỉa răng”.

Đọc thêm

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 8): Đằng sau mặt tiền các nhà phố cổ
(PLVN) -  Lần trước tôi đã kể về sự “oai” khi có nhà ở phố cổ Hà Nội! Nhất là phố cổ bắt đầu từ chữ “Hàng”! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự “oai” phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố, có cửa hàng ở các phố này thì sự “oai” phải … thôi rồi! Khỏi phải nói!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!

Hà Nội chuyện cũ, chuyện mới (Kỳ 7): Chuyện của người “Phố Cổ”!
(PLVN) -  Những ai ở Hà Nội mà có nhà “phố cổ” hãnh diện lắm! Nhà ở phố cổ mà là phố bắt đầu từ chữ “Hàng” thì “oai” hơn! Nhưng nếu có nhà ở Hàng Đào, Hàng Ngang, Hàng Đường thì sự hãnh diện phải tăng gấp đôi, gấp ba! Mà lại nhà mặt phố ở các phố này thì sự hãnh diện còn tăng gấp nhiều lần nữa!

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa

Theo chân du khách đi tìm khu nghỉ dưỡng Top 1 phố núi Sa Pa
(PLVN) -  Nét đẹp mộc mạc , ban sơ, mê đắm du khách của vùng đất Sa Pa được bao trọn trong tầm view từ khu nghỉ dưỡng Sapa Jade Hill - điểm đến mà bất cứ du khách nào cũng phải lựa chọn khi đặt chân tới thành phố trong sương mù này .

BIM Group đồng hành cùng tổ chức Newborns Vietnam

Lễ ký kết giữa đại diện Newborns Vietnam – bà Suzanna Lubran và đại diện BIM Group – Bà Vũ Thanh Thủy - Giám đốc Marketing và Truyền thông đã diễn ra với sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc Gareth Ward, Phó GĐ BV Nhi và đại diện các viện Saint Paul, Phụ Sản Hà Nội, Hồng Ngọc và Chuyên gia y tế đến từ Anh Quốc.
(PLVN) -  Tối 22/6, Tập đoàn BIM Group và tổ chức Newborns Vietnam đã thực hiện lễ ký kết hợp tác tài trợ Chương trình Hồi sức sơ sinh tại phòng sinh NLS trước sự chứng kiến của Đại sứ Anh quốc tại Việt Nam và Bệnh viện Nhi Trung ương.

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam

“Bật mí” chiến lược làm nên thành công của Acecook Việt Nam
(PLVN) - Nhắc đến Acecook là nhắc đến một doanh nghiệp Nhật đã thành công trong việc định hình khẩu vị ăn mì của người Việt qua hương vị tôm chua cay. Đến nay, Acecook trở thành thương hiệu được tin dùng trong gần 30 năm hoạt động sản xuất, kinh doanh và luôn là đơn vị dẫn đầu thị trường mì ăn liền tại Việt Nam.

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo

Ly kỳ truyền thuyết về bà thứ phi Phi Yến và hoàng tử Cải ở Côn Đảo
PLVN- Hàng trăm năm qua, người dân Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu) vẫn lưu truyền truyền thuyết về bà Phi Yến và hoàng tử Cải, gắn liền 2 di tích miếu Bà An Hải và miếu Cậu. Họ cho rằng đó chính là nguồn gốc của câu ca dao “Gió đưa cây cải về trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay”. Truyền thuyết dân gian này dù tương phản với thực tế lịch sử nhưng điều thú vị là nó vẫn sống mãi theo thời gian.

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa

Báo chí – Nhịp cầu nối những đảo xa
(PLVN) - Hình ảnh những nhà báo vai ba lô, máy ảnh, máy quay hòa vào đoàn quân lên đường ra Trường Sa như nhắc nhớ đến một th ời đạn bom, cả nước cùng ra trận. Hơn thế nữa, đằng sau những trang viết là tình cảm sâu nặng của các nhà báo với những con người nơi đầu sóng.

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu

Đại hội đồng cổ đông Hoàng Quân 2022: Thông qua kế hoạch phát hành hơn 100 triệu cổ phiếu
(PLVN) - Ngày 18/6, Đại hội đồng cổ đông (ĐHĐCĐ) Công ty CP Tư vấn – Thương mại – Dịch vụ Địa ốc Hoàng Quân (HoSE: HQC) thông qua các báo cáo, tờ trình của Hội đồng quản trị (HĐQT), thông qua các kế hoạch kinh doanh. Đồng thời, phiên thảo luận nóng hơn bao giờ hết với những vấn đề thắc mắc của các cổ đông xung quanh việc phát hành 100 triệu cổ phiếu huy động 1.000 tỉ đồng.

Tăng trưởng xanh: Mục tiêu xuyên suốt của Thừa Thiên - Huế

Nhiều doanh nghiệp, nhà máy trên địa bàn Thừa Thiên- Huế đang áp dụng kỹ thuật công nghệ cao vào các hoạt động sản xuất.
(PLVN) - Hiện nay, Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới đã đặt mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Trong xu thế đó, Thừa Thiên - Huế là một trong những tỉnh, thành đã bắt nhịp và đang tìm cách kết nối, hội tụ nguồn lực để thực hiện.

longformPGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu

PGS.TS.BS Đậu Xuân Cảnh: Việt Nam và giấc mơ cường quốc về dược liệu
(PLVN) -  “Từ một nước thiếu lương thực, Việt Nam đã trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, mang về hàng tỷ USD mỗi năm. Tương tự với cà phê, chúng ta cũng là nước sản xuất hàng đầu. Tôi mong muốn, trong tương lai không xa, Việt Nam sẽ trở thành một cường quốc về dược liệu. Những sản phẩm từ dược liệu cũng như nền Đông Y của chúng ta sẽ được cả thế giới biết đến và đón nhận”, Thầy thuốc Nhân dân, PGS TS BS Đậu Xuân Cảnh – Chủ tịch Hội Đông Y Việt Nam chia sẻ.

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên

Hải Phòng: Chuyện cây đại di sản hơn 400 tuổi bên hồ An Biên
(PLVN) - Trải qua hơn 400 năm, cây đại vẫn uy nghi, xanh tốt và hoa lá quanh năm. Người dân ở đây xem cây đại như biểu tượng của làng mình! Trong những vui buồn, cưới hỏi, ra khơi thuở xưa, người làng đều có chút lễ ra trình “cụ”… Đó là cây đại di sản tại miếu cổ An Đà ở phường Đằng Giang, quận Ngô Quyền, TP Hải Phòng.

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn

Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân Lý Sơn
(PLVN) - “Cảnh sát biển đồng hành cùng ngư dân” là mô hình mang tính đặc thù riêng của lực lượng Cảnh sát biển, được triển khai từ năm 2017. Từ mô hình này, ngư dân không chỉ yên tâm phát triển kinh tế mà còn tích cực tham gia bảo vệ chủ quyền, gìn giữ an ninh, trật tự trên các vùng biển đảo của Tổ quốc.

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng

Đại ca giang hồ được người Sài Gòn thờ cúng như Thành Hoàng
(PLVN) - Đình làng xưa nay được biết đến là nơi thờ vị thần Thành Hoàng và những bậc tiền nhân có công lao với làng xã. Nhưng giữa đất Sài Gòn lại có một ngôi đình cổ xưa thờ một đại ca giang hồ. Ấy là đình Nhơn Hòa (phường Cầu Ông Lãnh, Quận 1, TP Hồ Chí Minh) - nơi thờ Cậu Hai Miên (tức Huỳnh Công Miên).

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?

Bất động sản Đại An Lộc mạo danh công ty lớn dụ khách hàng mua đất?
(PLVN) - “Công ty em là nhà phân phối duy nhất của tập đoàn Đại Phúc để bán các sản phẩm tại dự án Diên Hồng trên đường Nguyễn Văn Linh, Bình Chánh. Công ty em có dự án nằm liền kề, bên cạnh dự án Vạn Phúc City khoảng 600 nền, trong dự án có đầy đủ trường học, bệnh viện với giá khoảng 13 đến 15 triệu đồng 1 m ² …”. Đó là những lời khẳng định “mỹ miều” từ nhiều nhân viên bán hàng của Công ty CP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Đại An Lộc đóng tại đường Lam Sơn, quận Tân Bình, TP Hồ Chí Minh.

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập

Chốn thâm sơn cùng cốc nơi Lý Quốc Sư từng tu tập
(PLVN) - Đó là hang Chùa Thượng ở xã Ngọc Lương (huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình) - một di tích, thắng cảnh đã được tỉnh Hòa Bình xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh. Tương truyền đây là nơi Lý Quốc Sư - tức ngài Không Lộ thiền sư, bậc đại danh y triều Lý đã từng tu tập, làm thuốc chữa khỏi bệnh cho Vua Lý và chữa bệnh giúp dân.

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh

Ravi: Áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong phát triển nghỉ dưỡng xanh
(PLVN) -  Gần 100% du khách trả lời mong muốn được nghỉ dưỡng tại những địa điểm lưu trú sinh thái và bền vững với môi trường tự nhiên ít nhất một lần. Đây là kết quả khảo sát được Công ty Du lịch Kỹ thuật số Booking.com thực hiện trực tuyến gần đây tại Việt Nam.

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận

Từ bản quy hoạch “xanh” tới mô hình phát triển kinh tế bền vững của BIM Group tại Ninh Thuận
(PLVN) - Cam kết đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam tại sự kiện COP26 là dấu mốc quan trọng về phát triển bền vững trong chiến lược vĩ mô của nước ta. Một trong những sự cụ thể hóa chính là bản Dự thảo Quy hoạch điện VIII (QHĐ8) đang trình chính phủ phê duyệt. Không đứng ngoài xu thế đó, từ năm 2006, BIM Group đã phát triển một tổ hợp kinh tế xanh tại Ninh Thuận và gặt hái được những kết quả nhất định.