Việt Nam trên hành trình đạt Net Zero - từng bước hoàn thiện khung pháp lý

Tham vấn dán nhãn carbon

Phát triển thị trường carbon là bước tiến tất yếu trong hành trình kinh tế xanh và hội nhập quốc tế. Không chỉ dừng ở giao dịch hạn ngạch phát thải, Việt Nam còn tiên phong áp dụng chương trình dán nhãn carbon tự nguyện cho sản phẩm, nhằm minh bạch hóa dấu chân carbon, đáp ứng xu thế toàn cầu và nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Nỗ lực đáng chú ý gần đây, Cục Biến đổi khí hậu, Bộ NN&MT phối hợp của Chương trình Đối tác chính sách năng lượng (ETP) - Văn phòng Dịch vụ Liên hợp quốc (UNOPS) tổ chức Hội thảo tham vấn kỹ thuật “Chương trình dán nhãn carbon tự nguyện tại Việt Nam - giai đoạn thiết kế và thí điểm”. Theo ông Nguyễn Thành Công, Phó Trưởng phòng Thị trường carbon, Cục Biến đổi khí hậu, chương trình dán nhãn carbon tự nguyện là bước đi cần thiết nhằm khuyến khích doanh nghiệp chủ động tham gia tiến trình giảm phát thải, qua đó huy động nguồn lực tư nhân cho phát triển kinh tế xanh.

Một trong những cơ hội rõ nét nhất từ chương trình dán nhãn carbon chính là khả năng giúp doanh nghiệp tiến gần hơn tới thị trường quốc tế và các nguồn vốn xanh. Đơn cử, các ngành như thép, xi măng, nhôm, phân bón - nằm trong danh mục Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu (EU), nếu có nhãn carbon minh bạch, có thể giảm rủi ro thuế carbon khi vào thị trường EU, cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh xuất khẩu. Doanh nghiệp có sản phẩm giảm phát thải, được dán nhãn carbon có thể tham gia thị trường tín chỉ, thu hút đầu tư từ các quỹ khí hậu xanh, ngân hàng phát triển, cũng như tiếp cận các nguồn tài chính xanh khác. Người tiêu dùng trong nước và quốc tế ngày càng ưu tiên sản phẩm “carbon thấp”, tạo động lực cho các doanh nghiệp tiên phong.

Nền tảng pháp lý vững chắc cho nền kinh tế phát thải thấp

Cùng với thị trường carbon góp phần kiến tạo nền kinh tế carbon thấp có khả năng thích ứng tốt hơn với biến đổi khí hậu là thúc đẩy dòng tài chính xanh, khuyến khích công nghệ phát thải thấp, cải thiện năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Việt Nam đã hình thành khung pháp lý nền tảng với Luật Bảo vệ môi trường 2020, Nghị định 06/2022/NĐ-CP, Nghị định 119/2025/NĐ-CP, cùng các quyết định quan trọng như Quyết định 232/QĐ-TTg về Đề án thành lập và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam, Quyết định 13/2024/QĐ-TTg về danh mục ngành, cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính (đã cập nhật).

Các hướng dẫn kỹ thuật được cụ thể hóa tại Thông tư số 38/2023/TT-BCT quy định kỹ thuật đo lường, báo cáo, thẩm định giảm phát thải khí nhà kính và kiểm kê khí nhà kính trong lĩnh vực Công Thương; Thông tư số 13/2024/TT-BXD về quy trình và quy định kỹ thuật kiểm kê khí nhà kính, đo lường, báo cáo và thẩm định giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực Xây dựng. Các văn kiện chính sách quan trọng phải kể tới Nghị quyết 93/NQ-CP năm 2016 phê duyệt Thỏa thuận Paris thực hiện Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu; Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn đến năm 2050; Chiến lược tăng trưởng xanh (2021)…

Theo lộ trình, năm 2029 sẽ là giai đoạn vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon sau nhiều năm thí điểm. Thống kê đến hiện tại, Việt Nam đã tham gia mạnh mẽ các cơ chế quốc tế như Cơ chế phát triển sạch (CDM) của Liên hợp quốc với 258 dự án đăng ký, hơn 25,6 triệu tín chỉ được cấp; và cơ chế tín chỉ chung (JCM) với Nhật Bản với 48 dự án được đăng ký, hơn 817.000 tín chỉ được cấp.