Tiếp tục tìm kiếm cho đến khi không còn thông tin
Do khí hậu đặc thù nên việc tìm kiếm, quy tập HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam tại Lào được thực hiện vào các mùa khô. Mùa khô ở Lào diễn ra từ tháng 11 đến tháng 4 hàng năm. Vào thời điểm đó, trời nắng như đổ lửa nhưng mặc nắng, mặc gió, mặc cho lưng áo ướt đẫm mồ hôi, thành viên các đội tìm kiếm, quy tập HCLS các tỉnh vẫn ngày lại ngày, cần mẫn rong ruổi trên khắp các phum sóc, bản làng nước bạn, tìm kiếm thông tin rồi tiến hành quy tập HCLS.
Địa hình các nơi phải đi của các đội rất phức tạp, chủ yếu là suối, rừng, kênh rạch hiểm trở, đất đá khô cằn. Trong điều kiện chiến tranh, bộ đội ta cứ lùi sâu vào địa bàn rừng núi đầy hiểm trở của nước bạn, chiến đấu và hy sinh vì vậy việc tìm kiếm HCLS càng khó khăn. Việc tìm kiếm chủ yếu bằng đôi tay và cuốc xẻng đào xới đất. Khó khăn hơn cả là thông tin, sơ đồ mộ chí ít, đa số vẽ không chính xác, hài cốt liệt sĩ chôn rải rác. Nhiều nơi chôn cất vẫn còn bom đạn.
Sau khi tìm kiếm, cất bốc xong, các đội thu xếp một góc trong lều, bạt nơi ăn nghỉ của mình để tập trung hài cốt lại, hương khói chờ ngày đưa các anh về nước yên nghỉ. Để giúp nhiều đồng đội được “đoàn tụ” cùng gia đình, trở về “Tổ quốc”, những người lính làm công tác quy tập HCLS đã có nhiều năm, có người hàng chục năm ăn rừng, ngủ cùng hài cốt. Đạt được những kết quả vượt mức trong thời gian qua, ngoài sự nỗ lực của các đội tìm kiếm còn có sự giúp đỡ của chính quyền và nhân dân các bộ tộc Lào.
Mới đây, tại tỉnh Luang Prabang, nước Cộng hòa DCND Lào đã diễn ra buổi hội đàm giữa Ban công tác đặc biệt Chính phủ Việt Nam và Ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào. Ban công tác đặc biệt Chính phủ Việt Nam do Thượng tướng Lê Chiêm, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng làm Trưởng đoàn. Ban công tác đặc biệt Chính phủ Lào do Trung tướng Thongloi Silivong, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Lào làm Trưởng đoàn.
Tại buổi hội đàm, Ban công tác đặc biệt Chính phủ hai nước Việt Nam - Lào đã đánh giá cao kết quả đạt được trong phối hợp tìm kiếm HCLS mùa khô 2018-2019. Hai bên đã phối hợp chặt chẽ, kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong quá trình tổ chức tìm kiếm, quy tập HCLS.
 |
| Đại diện của Việt Nam và Lào tổ chức an táng hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào. |
Nhờ sự hỗ trợ, giúp đỡ thường xuyên, hiệu quả của phía Lào mà các đội quy tập của Việt Nam đã tìm thấy 230 HCLS, trong đó có 1 HCLS xác định được họ tên, 2 HCLS xác định được họ tên, quê quán. Ban công tác đặc biệt Chính phủ 2 nước cũng đã hoàn thành và xuất bản cuốn sách và phát hành bộ phim tài liệu bằng hai thứ tiếng Việt - Lào về công tác lãnh đạo, chỉ đạo và phối hợp tìm kiếm, quy tập, hồi hương HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam giai đoạn 1994-2016.
Đại diện của Việt Nam và Lào đã ký kết văn bản tiếp tục phối hợp tìm kiếm, quy tập HCLS mùa khô 2019-2020. Theo đó, mùa khô 2019-2020, Việt Nam tiếp tục duy trì 8 đội quy tập làm nhiệm vụ tại các tỉnh, thành phố của Lào.
Phía Lào tiếp tục chỉ đạo cơ quan quân sự các cấp cử cán bộ thông thuộc địa hình cùng tham gia với các đội quy tập của Việt Nam; đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam. Hai bên thống nhất tiếp tục phối hợp chỉ đạo tìm kiếm, quy tập HCLS quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào đến khi không còn thông tin về nơi an táng liệt sĩ.
Tiếp tục hành trình ý nghĩa
Với đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, thực hiện chủ trương của Đảng và Chính phủ hai nước về việc phối hợp tìm kiếm và quy tập HCLS hy sinh trong các cuộc chiến tranh tại Lào, từ năm 1999 đến nay, tỉnh Hà Tĩnh đã tìm kiếm, cất bốc và quy tập được 769 hài cốt liệt sĩ, quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào về nước an táng. Trong đó, tại tỉnh Bôlykhămxay đã quy tập được 518 hài cốt, ở Thủ đô Viêng Chăn quy tập được 122 hài cốt, có 129 hài cốt liệt sĩ được quy tập tại tỉnh Viêng Chăn.
Mùa khô năm 2018-2019, Đội Quy tập HCLS Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Tĩnh đã cất bốc được 7 HCLS, trong đó có 2 HCLS được tìm thấy tại Thủ đô Viêng Chăn và năm hài cốt tại Bôlykhămxay. Đặc biệt, tại bản Lắc Chết (tỉnh Bôlykhămxay), Đội Quy tập đã cất bốc được HCLS Lường Văn Quỳnh (SN 1949), quê ở xóm Chiều Hải, xã Mai Hạ, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình. Thể theo nguyện vọng của gia đình, hài cốt liệt sĩ Lường Văn Quỳnh được bàn giao cho gia đình đưa về an táng tại nghĩa trang liệt sĩ quê nhà.
Còn 12 HCLS quân tình nguyện Việt Nam hy sinh tại nước bạn Lào do Đội quy tập mộ liệt sĩ Quân khu 2 tìm kiếm, cất bốc gồm hài cốt của 11 liệt sỹ hy sinh tại núi Phu Sam Phằn được người dân địa phương mai táng trong 2 mộ tập thể tại bản Huội Sa Lạt, huyện Mường Ngà, tỉnh Udomxay và 1 hài cốt được người dân an táng tại bản Na Le, huyện Mường Ngòi, tỉnh Luôngphabăng. 12 hài cốt liệt sĩ được an táng thành 2 mộ tập thể và 1 mộ cá nhân tại Nghĩa trang liệt sĩ Tông Khao (xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên).
Mùa khô năm 2019-2020 sắp tới, càng ngày mộ liệt sỹ trên đất bạn càng xa, càng sâu trong những khu rừng heo hút, nên công việc tìm kiếm và quy tập càng khó khăn, vất vả. Nhiệm vụ của những người lính tìm kiếm và quy tập HCLS tại Lào càng nặng nề.
