16% tổng số, tức 1.970 DN FDI hoạt động khắp 61 tỉnh, thành phố của Việt Nam mới tham gia cuộc khảo sát thường niên lần thứ hai của báo cáo năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI-FDI năm 2011) cho kết quả có tính đại diện cao.
 |
Ảnh minh họa. |
Nhưng kết quả của báo cáo này lại cho thấy, Việt Nam đang làm lợi cho nhiều nhà đầu tư nước ngoài có năng lực cạnh tranh kém trên thế giới.
Cụ thể, khảo sát các nhân tố quyết định đầu tư của PCI-FDI năm 2011 cho thấy, các DN FDI tiếp tục lựa chọn đầu tư ở Việt Nam bởi những lợi thế về chi phí lao động và sự ổn định chính trị. Tuy nhiên, loại hình nhà đầu tư được Việt Nam thu hút trong thời gian qua phần lớn là các DN đến từ các quốc gia châu Á, có quy mô khá nhỏ theo tiêu chuẩn quốc tế.
75% có dưới 300 lao động, trong khi 37% có dưới 50 lao động. Phần lớn các DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và gia công có giá trị gia tăng thấp, nằm ở cuối chuỗi giá trị. 65% DN FDI hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, chỉ có 30% trong lĩnh vực dịch vụ.
Các DN này chủ yếu quan tâm đến cắt giảm chi phí thông qua lựa chọn giá nhân công thấp, những ưu đãi về thuế và hướng tới các thị trường xuất khẩu để tiêu thụ sản phẩm. Vì thế, DN FDI tại Việt Nam đánh giá thấp các nhân tố điều hành, và không đánh giá cao nỗ lực kiểm soát tham nhũng của chính quyền địa phương.
Lý giải cho sự thiếu quan tâm đến vấn đề điều hành là do thực tế các DN chủ yếu hoạt động có quy mô chi phí thấp, đứng cuối trong chuỗi giá trị toàn cầu. Vì vậy, họ ít quan tâm đến vấn đề bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và chú trọng nhiều hơn đến yếu tố cắt giảm chi phí.
Các nhân tố điều hành khác như thủ tục về đất đai, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, khả năng tiếp cận với các nhà hoạch định chính sách, bảo hộ đầu tư, việc thực thi hợp đồng cũng nhận được đánh giá rất thấp.
Một điểm đáng chú ý khác trong báo cáo PCI-FDI năm 2011 là hiệu ứng lan tỏa sang khu vực DN trong nước hạn chế. Năm 2011, DN FDI nhập khẩu tới 57,5% hàng hóa, dịch vụ trung gian. Chỉ có khoảng 40% hàng hóa, dịch vụ trung gian được mua trong nước và 2% trong số này là từ DN tư nhân trong nước.
Tuấn An
