Việt Nam - Điểm đến hợp tác quốc tế về chuyển dịch năng lượng

Hợp tác quốc tế - Động lực cho chuyển dịch năng lượng Việt Nam

Các đối tác như Đức, Na Uy và Nhật Bản đang đồng hành cùng Việt Nam trong nhiều chương trình chiến lược, góp phần thúc đẩy năng lực nội tại, phát triển công nghệ và củng cố an ninh năng lượng quốc gia gắn với mục tiêu phát thải thấp.

Cụ thể, trong khuôn khổ Ngày hội Đổi mới sáng tạo Quốc gia 2025, Cục Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ) và Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) đã ký kết Thỏa thuận triển khai Dự án “Năng lượng sạch, chi phí hợp lý và an ninh năng lượng cho các quốc gia Đông Nam Á (CASE)” thực hiện tại Việt Nam. Đây là một trong những dự án hợp tác tiêu biểu giữa hai nước trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo năng lượng.

Theo ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, dự án CASE Việt Nam sẽ hỗ trợ doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu trong lĩnh vực năng lượng sạch, góp phần hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng lượng tại Việt Nam. Còn ông Sascha Hocke, Phó Giám đốc quốc gia GIZ tại Việt Nam nhận định rằng, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trung tâm của quá trình chuyển dịch năng lượng và Việt Nam đang có những bước đi đúng hướng. Ông đánh giá cao các chính sách mới của Việt Nam, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045, coi đây là “nền tảng vững chắc để Việt Nam bước vào giai đoạn chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ hơn”.

Theo Bộ Kinh tế và Năng lượng Liên bang Đức - đơn vị ủy thác cho GIZ triển khai dự án, CASE gồm bốn hợp phần chính: nghiên cứu đổi mới sáng tạo trong năng lượng tái tạo; tăng cường năng lực nghiên cứu ứng dụng; xúc tiến chuyển giao công nghệ; và hỗ trợ kỹ thuật. Với sự phối hợp chặt chẽ giữa hai bên, dự án này được kỳ vọng đưa hợp tác Việt - Đức trở thành hình mẫu trong khu vực về chuyển dịch năng lượng công bằng, hiệu quả và có trách nhiệm với môi trường.

Cùng với Đức, Na Uy cũng là một trong những đối tác tích cực hỗ trợ Việt Nam trên hành trình chuyển đổi xanh. Trong Hội thảo kỹ thuật cấp cao “Hỗ trợ hành trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam” vào tháng 5, Đại sứ Na Uy tại Việt Nam Hilde Solbakken đã khẳng định cam kết của Chính phủ Na Uy trong việc đồng hành cùng Việt Nam trên hành trình chuyển đổi xanh. Đại diện Tập đoàn DNV - doanh nghiệp hàng đầu thế giới về quản lý rủi ro và bảo đảm chất lượng - nhận định Việt Nam đang từng bước trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực Đông Nam Á, đặc biệt trong các lĩnh vực điện gió ngoài khơi, lưu trữ năng lượng và hydrogen xanh.

Trong khi đó, Nhật Bản vẫn giữ vai trò đối tác chiến lược hàng đầu của Việt Nam trong lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo và chuyển dịch xanh. Hai nước duy trì quan hệ hợp tác toàn diện, thực chất và hiệu quả, với nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và chuyển giao công nghệ do Chính phủ Nhật Bản, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cùng các doanh nghiệp lớn như: Tập đoàn Marubeni, Tập đoàn Hiroki… triển khai tại Việt Nam. Trong lĩnh vực hợp tác phi carbon và năng lượng giữa 2 quốc gia, nhiều dự án đang được triển khai tích cực như điện gió ngoài khơi, phát triển mạng lưới truyền tải điện và điện sinh khối. Nhật Bản khẳng định sẽ nỗ lực thực hiện các dự án này và cùng với Việt Nam - đối tác trong khuôn khổ Cộng đồng không phát thải châu Á (AZEC) - dẫn dắt quá trình chuyển dịch năng lượng tại khu vực châu Á.

Nỗ lực tham gia các mạng lưới hợp tác quốc tế về năng lượng tái tạo

Một bước tiến chiến lược gần đây đã được bạn bè quốc tế ghi nhận là việc Việt Nam đang hoàn thiện thủ tục nội bộ để gửi văn kiện gia nhập Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) - động thái thể hiện quyết tâm hội nhập sâu rộng vào mạng lưới năng lượng sạch toàn cầu. Khi trở thành thành viên chính thức của IRENA, Việt Nam sẽ có cơ hội được tiếp cận mạng lưới quốc tế để trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ kiến thức, nhận hỗ trợ kỹ thuật và hợp tác phát triển các công nghệ tiên tiến. Các lĩnh vực hỗ trợ mà IRENA có thể đồng hành bao gồm xây dựng hệ thống chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC), huy động vốn từ các nhà tài trợ quốc tế, kết nối dự án điện gió ngoài khơi, lưới điện thông minh, hợp tác về hydrogen xanh, pin lưu trữ và giải pháp kỹ thuật cho hệ thống điện có tỷ trọng cao nguồn tái tạo.

Song song đó, Việt Nam cũng đang triển khai hiệu quả Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) - sáng kiến quốc tế để hỗ trợ các quốc gia có nhu cầu chuyển đổi năng lượng theo hướng công bằng và bền vững. Trong khuôn khổ JETP, các đối tác quốc tế - bao gồm: Canada, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Đan Mạch và Na Uy - đã cam kết hỗ trợ các dự án năng lượng xanh, cải tạo lưới điện, nâng cấp truyền tải để thích ứng với tải cao và biến đổi mô hình năng lượng hướng tới phát thải thấp. Tính đến giữa năm 2025, Việt Nam đã huy động được hơn 7 tỷ USD cho chương trình chuyển dịch năng lượng trong khuôn khổ JETP. Bên cạnh đó Việt Nam cũng phát triển trung tâm năng lượng tái tạo và hình thành ngành công nghiệp năng lượng tái tạo, nắm cơ hội trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực, với điện gió ngoài khơi được xác định là trụ cột phát triển khi sở hữu tiềm năng kỹ thuật lên tới 600GW - dẫn đầu khu vực ASEAN.

Bên cạnh các cam kết song phương và đa phương, Việt Nam tiếp tục mở rộng hợp tác với Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các quỹ khí hậu toàn cầu nhằm huy động vốn, chia sẻ tri thức và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án năng lượng xanh quy mô lớn. Những nguồn lực này không chỉ giúp Việt Nam phát triển hạ tầng năng lượng hiện đại, mà còn góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm an ninh năng lượng gắn với bảo vệ môi trường và tăng trưởng bền vững

Đến nay, Việt Nam không chỉ là điểm đến của dòng vốn năng lượng xanh quốc tế mà còn thể hiện vai trò chủ động trong mạng lưới hợp tác toàn cầu về chuyển dịch năng lượng - từ hợp tác kỹ thuật, nghiên cứu, tài chính đến chia sẻ kinh nghiệm luật pháp và quản trị. Sự kết nối giữa ý chí trong nước và nguồn lực quốc tế chính là động lực then chốt để Việt Nam tiến bước vững chắc trong hành trình chuyển dịch năng lượng công bằng, hiện đại, bền vững, góp phần xanh hóa nền kinh tế.