Việt Nam - Australia hợp tác tối đa hóa tiềm năng từ các hiệp định thương mại tự do

Động lực mới trong hợp tác kinh tế song phương

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh: Việt Nam hiện đã ký kết 17 FTA với hơn 60 đối tác, trong đó nhiều hiệp định thế hệ mới như EVFTA, CPTPP, RCEP, UKVFTA… Những hiệp định này không chỉ mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư mà còn giúp doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa – vẫn đối mặt nhiều thách thức khi thực thi FTA, từ việc thiếu thông tin thị trường, khó đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, đến hạn chế về vốn, công nghệ và năng lực xây dựng thương hiệu.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân, việc xây dựng Đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA là bước đi chiến lược nhằm thực hiện chỉ đạo của Chính phủ về nâng cao năng lực hội nhập, tạo động lực tăng trưởng mới cho thương mại và kinh tế đất nước.

“Biên bản ghi nhớ hợp tác giữa Việt Nam và Australia là dấu mốc quan trọng, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc đồng hành, chia sẻ kinh nghiệm và nguồn lực để khai thác tối đa lợi thế từ các FTA mà hai nước cùng tham gia” - ông Tân khẳng định.

Tăng cường tin cậy chiến lược Việt Nam – Australia

Phát biểu tại sự kiện, Đại sứ Australia tại Việt Nam Gillian Bird đánh giá cao tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam và nỗ lực thực thi hiệu quả các FTA.

“Việt Nam đã ký tới 17 hiệp định thương mại tự do với 60 đối tác – một con số ấn tượng. Australia sẵn sàng hợp tác chặt chẽ để cùng tận dụng các FTA mà hai nước cùng là thành viên, như CPTPP, RCEP, ASEAN – Australia – New Zealand FTA, nhằm thúc đẩy thương mại song phương và phát triển bền vững” - bà Bird chia sẻ.

Đại sứ cho biết, năm 2024, hai nước đã chính thức nâng cấp quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện, và việc ký kết Biên bản ghi nhớ lần này tiếp tục thể hiện sự tin cậy chiến lược, gắn bó lâu dài giữa hai nền kinh tế.

“Biên bản hợp tác không chỉ thúc đẩy thương mại song phương mà còn giúp nông dân, doanh nghiệp hai nước vươn ra thị trường toàn cầu, phát triển bền vững hơn,” bà Bird nhấn mạnh.

Doanh nghiệp Việt Nam và bài toán tận dụng FTA

Trình bày tại hội thảo, ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) chỉ ra 5 thách thức lớn mà doanh nghiệp Việt Nam đang gặp phải khi khai thác FTA như:  Thiếu thông tin thị trường và khách hàng, dẫn tới hạn chế trong tiếp cận cơ hội; khó đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật, quy tắc xuất xứ và yêu cầu phát triển bền vững; thiếu vốn, công nghệ để nâng cấp sản xuất; hạn chế trong xây dựng thương hiệu, giá trị gia tăng thấp; thiếu sự liên kết giữa doanh nghiệp với nhau và với các cơ quan quản lý.

Ông Khanh cho rằng, để giải quyết những thách thức này cần một hệ sinh thái liên kết toàn diện giữa các chủ thể: từ sản xuất – xuất khẩu – logistics – tài chính – hiệp hội ngành hàng – cơ quan quản lý.

Hệ sinh thái FTA – hướng tới kết nối, chia sẻ và phát triển bền vững

Theo Bộ Công Thương, Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA sẽ đóng vai trò như một mạng lưới thông minh, kết nối dữ liệu, tư vấn, đào tạo, hỗ trợ thủ tục, cung cấp thông tin thị trường, và xây dựng văn hóa hợp tác giữa khu vực công và tư.

Mô hình này hướng tới mục tiêu tạo dựng nền tảng chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực cạnh tranh, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp chuyển đổi theo hướng xanh và bền vững, phù hợp với xu thế toàn cầu và cam kết quốc tế của Việt Nam.

Tại hội thảo, ông Colin Teo – Trưởng nhóm Chương trình Aus4Growth, Giám đốc điều hành và đối tác đã chia sẻ về các mô hình Hệ sinh thái FTA thành công trên thế giới như Hàn Quốc, Singapore, Brazil, New Zealand, Peru…

Ông cho biết, Hàn Quốc là hình mẫu tiêu biểu khi triển khai hệ thống “FTA-PASS” từ năm 2010, giúp tiết kiệm 106 triệu USD trong 5 năm, rút ngắn 90% thời gian xác định nguồn gốc sản phẩm, đồng thời tăng 20% tỷ lệ tận dụng ưu đãi FTA của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

“Việt Nam đang sở hữu mạng lưới FTA bao phủ 88% GDP toàn cầu. Thách thức hiện nay không phải là số lượng, mà là cách thức tận dụng hiệu quả những lợi thế đó” - ông Colin Teo nhận định.

Đề xuất từ cộng đồng doanh nghiệp

Tiến sĩ Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội (HANOISME), đề xuất thành lập Trung tâm FTA Hà Nội – đầu mối kết nối giữa Bộ Công Thương, cơ quan hải quan và doanh nghiệp, nhằm tăng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan từ 32% lên 55% vào năm 2026.

Ông cũng kiến nghị số hóa quy trình cấp C/O, giảm 50% thời gian xử lý và hướng tới 100% hồ sơ trực tuyến, loại bỏ hoàn toàn hồ sơ giấy vào năm 2026. Ngoài ra, việc xây dựng Bộ chỉ số năng lực FTA cho doanh nghiệp cũng là cần thiết để đánh giá, phân loại và hỗ trợ phù hợp theo từng ngành.

Dấu mốc hợp tác mới – động lực cho hội nhập sâu rộng

Kết thúc hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân và Đại sứ Gillian Bird đã đại diện hai bên ký Biên bản ghi nhớ hợp tác Việt Nam – Australia về tối đa hóa tiềm năng các FTA.

Văn kiện này được đánh giá là bước tiến quan trọng trong quan hệ thương mại song phương, góp phần hiện thực hóa Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam – Australia, đồng thời mở ra cơ hội mới để doanh nghiệp hai nước cùng vươn ra thị trường toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập sâu rộng.