Việt Nam: 10 tỉnh có sán lá phổi tung hoành

Theo nghiên cứu của bác sĩ, PGS.TS Nguyễn Văn Đề, Chủ nhiệm Bộ môn Ký sinh trùng, Trường ĐH Y HN, bệnh sán lá phổi đang tung hoành ở 10 tỉnh của Việt Nam. Có những nơi hơn 10% mắc căn bệnh nguy hiểm này.

10 tỉnh có bệnh sán lá phổi tung hoành

Nghiên cứu về bệnh sán lá phổi tại Việt Nam trong khuôn khổ đề tài cấp Bộ Y tế do PGS.TS Nguyễn Văn Đề chủ trì đã xác định tại 10 tỉnh có bệnh sán lá phổi lưu hành.

Đó là Lục Yên (Yên Bái), tỷ lệ người nhiễm sán lá phổi là 10,9%. Sìn hồ (Lai Châu), tỷ lệ người nhiễm sán lá phổi là 6,4-7,4%. Có tới 14 xã có bệnh sán lá phổi. Huyện Thuận Châu (Sơn La), tỷ lệ người nhiễm sán lá phổi là 0,2-9,5%; Mộc Châu (Sơn La), tỷ lệ người nhiễm sán lá phổi là 3,4-15%; Đà Bắc (Hoà Bình),tỷ lệ người nhiễm sán lá phổi là 3,3-11,3% và có 8/10 huyện thị tỉnh Hoà Bình có bệnh sán lá phổi.

Ấu trùng sán lá phổi trong cua. Ảnh: VNN

Một số địa phương của các tỉnh Lào Cai, Hà Giang,Lạng Sơn, Phú Thọ có số người nhiễm bệnh này ít hơn, dưới 3%. Nghệ An và Tuyên Quang mỗi địa phương có một bệnh nhân sán lá phổi.

Ca bệnh sán lá phổi đầu tiên ở Việt Nam được Monzel thông báo 1906. Từ những năm 1916-1992 có trên 30 trường hợp người bị nhiễm sán lá phổi được thông báo ở Việt nam, nhưng chưa có địa chỉ rõ ràng.

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Đề, bệnh nhân sán lá phổi chủ yếu là trẻ em (71,7%). Bệnh nhân nhỏ tuổi nhất là 3 tuổi, bị bệnh từ lúc 1 tuổi rưỡi do sử dụng nước cua chống còi xương, bệnh nhân cao tuổi nhất là 73 tuổi. Bệnh nhân phát hiện sớm nhất là 1 tháng, bệnh nhân phát hiện muộn nhất là 30 năm.

Vô tư ăn cua nướng, không biết đến sán lá phổi

PGS.TS Nguyễn văn đề cho biết: “Tập quán ăn cua nướng và các hình thức ăn cua chưa nấu chín còn phổ biến ở những vùng có bệnh sán lá phổi lưu hành. Chẳng hạn, tại một số địa phương có tỷ lệ ngừơi bị sán lá phổi cao như Sìn hồ (Lai Châu) có tỷ lệ người ăn cua nướng 72,5%, tại Thuận Châu (Sơn La) có tỷ lệ người ăn cua nướng 90% tại Mộc Châu (Sơn La) có tỷ lệ người ăn cua nướng 72,2%.

Các địa phương trên còn có tập quán sử dụng nước cua cho tre em ăn chống còi xương và bỏ gạch cua vào canh cua sau khi nấu.

Được biết, trong cua nướng, ấu trùng sán lá phổi vẫn còn sống. Theo PGS.TS Nguyễn Văn Đề, trên thực nghiệm, cho thấy: trong cua nướng vàng vỏ, ấu trùng sán lá phổi còn sống 65% và trong cua nướng cháy vỏ, ấu trùng sán lá phổi còn sống 23,3%. Do đó ăn cua đá (cua suối) nướng có nguy cơ mắc bệnh sán lá phổi là rất cao.

Điều đáng nói, trong khi người dân địa phương vô tư ăn cua nướng theo tập quán thì không ai cảnh báo tình trạng cua đá tại các vùng có bệnh sán lá phổi lưu hành bị nhiễm ấu trùng sán lá phổi rất cao.

Tại chính những địa phương có người bị sán lá phổi nhiều như Sìn hồ (Lai Châu) cua đá nhiễm ấu trùng sán lá phổi 98,1%; tại Thuận Châu (Sơn La) cua đá nhiễm ấu trùng sán lá phổi 88,9% và tại Mộc Châu (Sơn La) cua đá nhiễm ấu trùng sán lá phổi 52,5%; tại Bảo Yên (Lào Cai) cua đá nhiễm ấu trùng sán lá phổi 95,6%; Có con cua nhiễm tới 142 ấu trùng.

Nhóm nghiên cứu của PGS Đề đã xét nghiệm 480 cua đá Potamicus tananti, tỷ lệ cua mang ấu trùng sán lá phổi là 39,0% . Trong khi đó, xét nghiệm 145 cua đồng Parathelphusa tại các điểm có cua đá (thậm chí những cua đồng sông chung với cua đá) đều chưa phát hiện ấu trùng sán lá phổi.

Điều trị đúng, chỉ hai ngày sẽ khỏi

Theo bác sĩ Nguyễn Văn Đề bệnh sán lá phổi có thể điều trị chỉ 2 ngày là khỏi. Tuy nhiên rất nhiều trường hợp chẩn đóan, điều trị nhầm.

Những con cua suối có ấu trùng sán. Ảnh: BS. Nguyễn Văn Đề

Bác sĩ Đề kể, bệnh nhân Tòng Văn Ph. ở xã Chiềng Bằng, Thuận Châu, Sơn La bị tràn dịch màng phổi, được chẩn đoán là lao và được điều trị suốt trong thời gian 8 năm liên tục, làm cho lồng ngực biến dạng, méo mó.

Nhưng sau khi được Bệnh viên Bạch Mai mời hội chẩn, bác sĩ Đề cho biết, nhóm nghiên cứu của ông đã xác định bệnh nhân bị sán lá phổi (có trứng sán trong dịch màng phổi) và điều trị khỏi sau 2 ngày. Như vậy trong vùng dịch tễ sán lá phổi, nên điều trị sán lá phổi cho người ho ra máu hay tràn dịch màng phổi cho dù chưa tìm thấy trứng sán lá phổi trong đờm.

BS. Nguyễn Võ Hinh, Giám đốc Trung tâm Phòng chống sốt rét, kí sinh trùng, côn trùng Thừa Thiên Huế cho biết, một Việt kiều ở Lào về thăm quê hương, vào điều trị tại bệnh viện Trường Đại học Y Dược Huế với các triệu chứng là ho, có khạc nhổ ra đờm lẫn máu. Lúc đầu bệnh nhân được chẩn đoán là lao phổi nhưng qua theo dõi kết quả điều trị, đã phát hiện được người bệnh bị nhiễm bệnh sán lá phổi, Rõ rang đây là bệnh không dễ phát hiện.

Nhiều bác sĩ Xquang không phân biệt được giữa sán lá phổi và lao do cùng bị tổn thương ở phổi. Với nhiều y, bác sĩ chẩn đoán bệnh sán lá phổi không dễ do biểu hiện của bệnh sán lá phổi là ho kéo dài, từng đợt ho ra máu, hoặc tràn dịch màng phổi nên hầu hết bệnh nhân đều được chẩn đoán là lao. Đã có bệnh nhân ở thị xã Hà Giang bị ho ra máu và được chẩn đoán và điều trị lao 30 năm dù nguyên do là sán lá phổi.

Theo bác sĩ Đề, một vấn đề ít ai để ý là sán lá phổi thường không sốt về chiều như lao và cơ thể ít suy sụp.

Theo Vietnamnet