Việc nâng cấp đường lên cửa khẩu quốc tế Nam Giang gặp khó trong huy động vốn

Xuống cấp nghiêm trọng

Tuyến QL14D có tổng chiều dài 74km, nối cửa khẩu quốc tế Nam Giang ở biên giới Việt - Lào với QL1A và đường Hồ Chí Minh. Đây là tuyến đường nằm trong hành lang kinh tế Đông - Tây, đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Nam, TP Đà Nẵng và vùng kinh tế trọng điểm miền Trung.

Trong 6 tháng đầu năm 2023, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh thông quan qua cửa khẩu Nam Giang đều tăng (lần lượt 37,25%, 79% và 40%) so với cùng kỳ 2022. Cửa khẩu thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu cho 566 tờ khai hải quan, kim ngạch hơn 48,4 triệu USD, với 6.575 lượt phương tiện vận tải xuất nhập cảnh, thu nộp ngân sách hơn 77 tỷ đồng.

Theo các chuyên gia kinh tế, những con số trên có thể tiếp tục tăng nếu như hiện trạng tuyến QL14D được nâng cấp, cải tạo. Bởi đây là tuyến giao thông huyết mạch trọng điểm miền Trung, thông thương 3 nước Việt Nam - Lào - Thái Lan, kết nối các cảng biển trong khu vực. Nhưng hiện trạng tuyến có tiêu chuẩn thấp, khá chật hẹp so với quy mô và lưu lượng tải trọng xe cộ qua lại.

Hiện QL14D đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều đoạn hư hỏng nặng, nhiều “ổ gà, ổ voi” khiến việc đi lại gặp nhiều khó khăn. Đặc biệt, đường quá chật hẹp, nhiều đoạn bị bong tróc, có đoạn hư hỏng hoàn toàn nên xe tải và container lưu thông ngược chiều rất vất vả để né nhau. Ngoài ra, nhiều đoạn đèo quanh co, dốc cao với nhiều khúc cua gấp và vực sâu hiểm trở…

Mặt đường một đoạn QL14D.

“Bà con chúng tôi đi từ xã Chà Vàl lên cửa khẩu, lúc nào cũng phải tấp vội vào lề dừng “nín thở” nhìn những chiếc xe hàng chục tấn kia “bò” từng chút một qua sát bên cạnh”, anh Bhnước Báo (SN 1993, ngụ xã Chà Vàl, huyện Nam Giang) nói.

Với tình trạng hiện tại, nếu đường không được sửa chữa, xe siêu trọng chạy một thời gian nữa, đường sẽ tiếp tục xuống cấp. Địa phương rất trông chờ việc cơ quan thẩm quyền xem nâng cấp, mở rộng, cải tạo tuyến QL14D lên cửa khẩu.

Chưa kêu gọi được nhà đầu tư

Ông Nguyễn Hoàng, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang cho hay, từ cuối tháng 5/2023 đến nay, mặt hàng quặng nhôm bauxite do DN Lào quá cảnh Việt Nam về cảng Chân Mây (Huế), xuất đi Trung Quốc tăng đột biến, lưu lượng xe lưu thông trên tuyến QL14D cũng vì thế mà tăng cao (1.023 phương tiện với hơn 32.000 tấn quặng). Hiện trạng QL14D đã xuống cấp, lại nhỏ hẹp, nhiều dốc cua, nếu xảy ra sự cố giao thông sẽ tắc cục bộ, mất rất nhiều thời gian để xử lý, ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng hóa. “Cơ quan thẩm quyền cần quan tâm, nghiên cứu sửa chữa tuyến QL14D để cửa khẩu Nam Giang đúng nghĩa một cửa khẩu quốc tế”, ông Hoàng nói.

Liên quan sự việc, tại buổi làm việc với Thủ tướng Chính phủ vào tháng 3/2022, đại diện UBND tỉnh Quảng Nam đã kiến nghị cho phép đầu tư nâng cấp mở rộng QL14D theo hình thức BOT trên nền đường cũ và thực hiện thu phí tại cửa khẩu quốc tế Nam Giang (chỉ áp dụng với ô tô qua cửa khẩu).

Tại thông báo kết luận, Thủ tướng ủng hộ chủ trương nghiên cứu, đầu tư tuyến đường mới từ khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Nam Giang đến cảng biển Quảng Nam. Đồng thời giao tỉnh Quảng Nam chủ trì, phối hợp các Bộ, ngành nghiên cứu, đề xuất triển khai đầu tư theo hình thức PPP, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét quyết định.

Sau đó, UBND tỉnh Quảng Nam có công văn gửi Bộ GTVT về kết quả nghiên cứu các phương án mở rộng, nâng cấp QL14D. Cụ thể, theo chỉ đạo của Thủ tướng, tỉnh cùng Cty CP Tập đoàn Trường Hải đã nghiên cứu các phương án đầu tư xây dựng. Tuy nhiên, theo ý kiến của Bộ GTVT, phương án đầu tư tuyến đường hoàn toàn mới không khả thi và đề xuất tỉnh nghiên cứu phương án mở rộng tuyến hiện trạng theo hình thức DN đầu tư không hoàn lại. Thế nhưng, khi UBND tỉnh làm việc, xúc tiến mời gọi đầu tư nhưng không DN nào có ý định tài trợ vốn không hoàn lại mở rộng QL14D.

Xe máy, ô tô đều lưu thông khó khăn trên QL14D.

Riêng với phương án đầu tư theo hình thức BOT trên tuyến đường hiện có, Cty CP Tập đoàn Trường Hải đề xuất 2 phương án đầu tư và các phương án do Trường Hải đề xuất đều vướng mắc về pháp lý.

Ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, hiện lưu lượng hàng hóa thông quan qua cửa khẩu quốc tế Nam Giang ngày càng tăng, do đó việc đầu tư mở rộng nâng cấp QL14D rất cần thiết cấp bách. Dự kiến, kinh phí đầu tư mở rộng, nâng cấp QL 14D từ cầu Bến Giằng lên tận Cửa khẩu Quốc tế Nam Giang (khoảng 76km) theo tiêu chuẩn bảo đảm xe container vận tải đi lại thuận lợi, an toàn đã lên khoảng 2.700 tỷ đồng.

“Nhu cầu nâng cấp QL14D ngày càng lớn, nhưng địa phương không thể đủ nguồn lực. Do đó, tỉnh đề nghị Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ có chủ trương dừng nghiên cứu đầu tư dự án mở rộng, nâng cấp QL14D theo hình thức PPP và đề xuất Chính phủ bố trí nguồn vốn đầu tư công 2021 - 2025 và 2026 - 2030 để thực hiện việc này”, ông Thanh cho hay.

Mới đây, UBND tỉnh Quảng Nam tiếp tục có công văn đề nghị Bộ GTVT chỉ đạo Cục Đường bộ nghiên cứu, đề xuất, bổ sung dự án mở rộng, nâng cấp QL14D vào danh mục các dự án sử dụng vốn vay nước ngoài để nâng cấp, cải tạo các quốc lộ kết nối Lào.

Trong khi đó, để khắc phục, giải quyết nhu cầu trước mắt cho các phương tiện lưu thông trên QL14D, hiện ngành Giao thông Quảng Nam đang tiến hành sửa chữa, duy tu, bảo dưỡng đường định kỳ. Về lâu dài, Sở GTVT đã khảo sát, tính toán lưu lượng phương tiện hoạt động, xác định các điểm, đường gấp khúc, góc cua hẹp, các điểm dừng tránh... đề xuất phương án nâng cấp, mở rộng để bảo đảm an toàn giao thông, đáp ứng năng lực vận tải.