Việc làm cho người sau cai nghiện: Xây dựng cơ chế khuyến khích doanh nghiệp

Hướng nghiệp, dạy nghề và giải quyết việc làm giúp người sau cai nghiện ma túy có cuộc sống ổn định, tránh tái nghiện không dễ. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự đồng thuận và sự tham gia chủ động, tích cực của các cấp, ngành và cả cộng đồng...

Công ty Đức Việt tạo việc làm với thu nhập ổn định cho hàng chục lao động sau khi cai nghiện thành công tại Trung tâm Giáo dục - Lao động - Xã hội Hải Phòng                                                                                 Ảnh: Phương Duy

Người sau cai nghiện khó tìm việc làm

Theo báo cáo của Chi cục phòng chống tệ nạn xã hội thành phố, Hải Phòng hiện có 5.416 người sử dụng ma tuý và 2.723 người khác nghi nghiện, tập trung chủ yếu ở lứa tuổi từ 18 đến 45. Hiện nay, thành phố áp dụng hình thức cai nghiện tập trung tại các trung tâm cai nghiện là chủ yếu, việc cai nghiện tại nhà, cộng đồng chỉ chiếm một phần nhỏ. Ai cũng biết để người nghiện cai được ma túy là cả một quá trình rất khó khăn, vất vả và tốn kém. Nhưng khi đã cai nghiện thành công, những người sau cai thường khó hoà nhập cộng đồng và một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là do không tìm được việc làm. Không có việc làm, nhiều người có nguy cơ tái nghiện và lại sa vào tệ nạn xã hội.

Có nhiều nguyên nhân khiến người sau cai nghiện khó tìm được việc làm, nhưng những trở ngại đầu tiên là trình độ văn hóa và chất lượng dạy nghề. Chi cục trưởng Chi cục phòng, chống tệ nạn xã hội Nguyễn Đức Phan cho biết: “Trong số 5.416 người sử dụng ma tuý, số người có trình độ văn hoá từ trung học cơ sở trở xuống chiếm tới 77,23%. Số người không có nghề nghiệp hoặc nghề nghiệp không ổn định là 98,27%”. Khi đưa vào các trung tâm cai tập trung, những người nghiện được cắt cơn trong vòng một tháng đầu tiên, sau đó được tạo việc làm tại chỗ với các công việc như làm gia công giấy tiền vàng, mài đá mỹ nghệ, khâu bóng, trồng nấm, trồng rau xanh, nuôi gia cầm... Chỉ điểm qua cũng có thể thấy những nghề các học viên được đào tạo nêu trên chỉ phù hợp với lao động sản xuất ở trung tâm cai nghiện, chưa phù hợp để tìm kiếm việc làm ổn định khi trở về cộng đồng.

Theo các tư vấn viên của chương trình hỗ trợ hướng nghiệp và tạo việc làm cho người sau cai nghiện tại Hải Phòng, qua khảo sát, phần lớn  người sau cai nghiện chỉ biết những nghề liên quan đến lao động thủ công. Với những nghề liên quan đến kỹ thuật, họ chỉ nắm được kiến thức cơ bản, không thể đáp ứng yêu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp nên khó tìm được việc làm. Không có việc làm, người sau cai nghiện dễ rơi vào tâm lý tự ti, mặc cảm. Nắm được điểm yếu này, nhiều con nghiện và đối tượng buôn ma túy sẽ kích động, rủ rê những người sau cai nghiện trở lại con đường cũ.

Doanh nghiệp thờ ơ

Thực tế, xã hội còn không ít định kiến đối với người từng mắc nghiện nên việc các đơn vị sản xuất, kinh doanh không muốn tiếp nhận người sau cai nghiện vào làm việc là chuyện khá phổ biến. Trường hợp anh Bùi Văn T, phường Cát Bi (quận Hải An) là một ví dụ. Anh T tâm sự: “Cầm tập hồ sơ xin việc gõ cửa nhiều doanh nghiệp nhưng đến đâu anh cũng đều gặp những cái nhìn nghi ngại”.

Về vấn đề này, Phó chủ tịch Thường trực Hội Doanh nghiệp trẻ Hải Phòng Nguyễn Minh Trí cho biết: Bên cạnh yếu tố trình độ văn hóa và chất lượng dạy nghề, một trở ngại nữa trong tạo việc làm cho người sau cai là cơ chế, chính sách để khuyến khích các doanh nghiệp tiếp nhận người sau cai nghiện vào làm việc. Chính phủ có quyết định số 212/2006/QĐ-TTg về tín dụng qua Ngân hàng Chính sách xã hội đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ và doanh nghiệp sử dụng lao động là người sau cai nghiện ma tuý. Theo đó, cơ sở sản xuất, doanh nghiệp sẽ được vay vốn với mức lãi suất cho vay hộ nghèo. Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp cũng quy định miễn thuế thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ của doanh nghiệp dành riêng cho người lao động là người tàn tật, người sau cai nghiện, người nhiễm HIV. Quy định là vậy nhưng thực tế, nhiều doanh nghiệp thờ ơ với việc tiếp nhận người sau cai nghiện vào làm việc do Chính phủ chưa quy định tiêu chí, điều kiện xác định việc giảm thuế và tiêu chí xác định doanh nghiệp dành riêng cho lao động là người nhiễm HIV và người sau cai nghiện.

Gỡ nút khó khăn khi tạo việc làm cho người sau cai nghiện, cần đẩy mạnh công tác hướng nghiệp, dạy nghề và xây dựng cơ chế khuyến khích  doanh nghiệp. Mặt khác bản thân người nghiện cần có nghị lực vượt qua cám dỗ của ma túy, tập trung làm việc có hiệu quả, tạo dựng lòng tin đối với chủ doanh nghiệp…

Thanh Thủy