Vì sao Nga chưa đưa quân đội vào Kyrgyzstan?

Với khoảng 180 người thiệt mạng và hơn 1.800 người bị thương trong chưa đầy một tuần qua, làn sóng xung đột sắc tộc tại miền Nam Kyrgyzstan đã trở thành một mối đe doạ gây bất ổn định khu vực. Mức độ nghiêm trọng hơn nhiều so với vụ bạo lực đã lật đổ Tổng thống nước này Kurmanbek Bakiyev hồi tháng 4 bởi khả năng leo thang của nó.

[links()]

Mặc dù Kyrgyzstan đã kêu gọi Nga đưa quân đội trợ giúp và thậm chí còn đề xuất xem xét lại thoả thuận cho Mỹ thuê căn quân sự để "dụ dỗ" Nga.

Tuy nhiên, vì nhiều lý do, câu trả lời của Nga tới nay vẫn là "không". Theo giới phân tích, có 3 lý do khiến Nga chưa đưa quân đội vào Kyrgyzstan.

Thứ nhất, Nga miễn cưỡng không muốn đưa quân đội vào Kyrgyzstan vì lo sợ về phản ứng tiêu cực từ nước ngoài. Nga đã nhận sự chỉ trích mạnh mẽ từ các quốc gia phương Tây về việc đã trừng phạt Georgia vì nước này muốn tái chiếm Nam Ossetia bằng vũ lực hồi tháng 8/2008.

Ngày nay, Nga đang theo đuổi tiến trình "tái cài đặt" mối quan hệ với phương Tây nhằm thu hút công nghệ và đầu tư để hiện đại hoá nền kinh tế.

Như Tổng thống Nga Dmitry Medvedev từng nói, việc này đòi hỏi Nga phải luôn có "bộ mặt cười" trong các mối quan hệ với thế giới bên ngoài. Có thể, Nga không mong muốn bị cáo buộc là phiêu lưu quân sự vào thời điểm được coi là một nguy cơ nếu như không có một sự uỷ quyền hành động hợp pháp.

Quân đội Kyrgyzstan phải điều động cả xe bọc thép để dẹp loạn

Thứ hai, Chính phủ Nga lo ngại sẽ có một phản ứng dữ dội trong lòng nước Nga nếu cam kết đưa quân đội tới Kyrgyzstan. Liên Xô trước đây đã mất 14.000 quân tại chiến trường Afghanistan trong 10 năm xung đột. Nga hiện cũng đưa quân thực hiện sứ mệnh gìn giữ hoà bình tại Tajikistan từ giữa thập kỷ 1990 và tới nay vẫn còn tiếp tục.

Nga có thể không mong muốn thực hiện một cam kết không giới hạn về thời gian khác tại Trung Á, giống như cách mà các quốc gia phương Tây đã đưa Kosovo tới độc lập, chứ không phải đưa lãnh thổ đó trở thành một vùng đất độc lập thuộc Bosnia.

Kỳ thị sắc tộc là nguyên nhân chính dẫn đến xung đột ở Kyrgyzstan.

Thứ ba, theo như nhận định của chuyên gia phân tích quân sự độc lập Alexander Golts, Nga có thể không có đủ lực lượng sẵn sàng chiến đấu cần thiết để thực hiện một sự can dự mang tính quyết định vào Kyrgyzstan ở thời điểm hiện nay.

Nga đã phản ứng rất nhanh với sự hiếu chiến của Georgia hồi tháng 8/2008 bởi lúc đó các lực lượng của Nga tại Kavkaz đang được đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu sau các cuộc diễn tập giữa mùa Hè.

Hơn nữa, để can dự quân sự vào Kyrgyzstan, Nga sẽ cần phải huy động nhiều lực lượng không quân trong khi ít cần lực lượng mặt đất và hầu như không cần sự hậu thuẫn của hải quân.

Đây là một phép thử đối với việc triển khai sức mạnh và thực lực phản ứng nhanh của Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) mà Nga hiện có vẻ như không muốn tham gia.

Khoảng 180 người chết và hơn 1.800 người bị thương trong chưa đầy một tuần bạo lực ở Kyrgyzstan...

Vậy Nga muốn hành động như thế nào trước nguy cơ bất ổn leo thang ở Kyrgyzstan? Theo mạng tin tình báo kinh tế (EIU), sự lựa chọn mà Nga mong muốn, như đã thấy trong cuộc gặp của các quốc gia CSTO hôm 14/6, là can dự vào Kyrgyzstan dưới sự uỷ thác của CSTO.

Tuy nhiên, sự uỷ thác này không dễ có thể đạt được. Đến nay, ngoài Nga, chưa có quốc gia thành viên nào của CSTO công nhận chính phủ của bà Roza Otunbayeva. Belarus đã cấp quy chế tị nạn cho Tổng thống bị lật đổ Bakiyev và hiện vẫn coi ông này là Tổng thống hợp pháp của Kyrgyzstan.

Hơn nữa, các quốc gia khác thì miễn cưỡng không muốn tạo ra một tiền lệ cho sự can thiệp quân sự vào các vấn đề nội bộ của một quốc gia thành viên Cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG).

... tuy nhiên, Nga vẫn chưa can thiệp quân sự vào Kyrgyzstan.

EIU cho rằng việc các cường quốc bên ngoài tiếp tục khoanh tay chứng kiến bạo lực tại Kyrgyzstan là điều không thể. Những nguy cơ bất ổn định lan rộng khắp khu vực là quá lớn. Nếu như Nga không can dự thì rất có thể Chính phủ Uzbekistan sẽ "ra tay".

Hiện những nghi ngờ về tham vọng của Uzbekistan đã lan rộng khắp khu vực Trung Á và chỉ điều này cũng có thể đã đủ khiến cho Nga buộc phải hành động.

Khó có thể đưa ra một nhận định chính xác vào thời điểm này, nhưng vai trò của Nga với tư cách là người bảo đảm an ninh tín nhiệm nhất tại khu vực đã và đang được nhấn mạnh. Điều này được phản ánh trong các chính sách của chính quyền Otunbayeva.

Bà Otunbayeva đã từng nói về sự cần thiết phải có những mối quan hệ tốt hơn với Nga và sẽ xem xét lại quyết định cho Mỹ thuê căn cứ quân sự Manas. Nếu như Mỹ muốn giữ Manas trong tương lai, có thể nước này sẽ phải có sự ủng hộ ngầm của Nga.

Một thoả thuận trực tiếp giữa Washington và Bishkek mà không tham khảo ý kiến của Moscow là điều đã thuộc về quá khứ.

Theo Minh Tâm
Bee.net.vn