- Thưa ông, trước khi trồng loại cây mới trong đô thị, có cần thành lập Hội đồng tuyển chọn (HĐTC), Hội đồng tư vấn (HĐTV)… không?
TS Nguyễn Tiến Hiệp: Ở nước ngoài, trước khi quyết định trồng loại cây mới thay cho cây cũ, người ta thường có HĐTC, HĐTV để xem cây nào phù hợp, cây nào không phù hợp để tránh những rủi ro nhưng Hà Nội đã không làm thế. Và hậu quả thì ai cũng thấy rồi.
Nếu không có điều kiện như nước ngoài, ít nhất cũng phải tham khảo người có chuyên môn xem những phố nào nên trồng cây, trồng như thế nào, vỉa hè 1m thì trồng cây gì, 2m trồng cây gì, phố mới trồng cây gì... Những người làm đề án này đã không biết tiếp thu kinh nghiệm của lớp người đi trước, Hà Nội đã quá vội vàng.
Trước kia, tôi có tham gia trồng cây trong khuôn viên Lăng Bác, chúng tôi phải thành lập HĐTV theo chỉ đạo của Bộ Chính trị. Mà cách đây khoảng 12, việc trồng cây hoa sữa trên đường Nguyễn Chí Thanh cũng có HĐTV nhưng nay Hà Nội đã quên làm công đoạn đó. Có thể họ có đủ trình độ rồi, họ không cần hỏi các nhà khoa học…
- Cây được trồng mới trên đường Nguyễn Chí Thanh có phải là cây vàng tâm được ghi trong sách đỏ?
TS Nguyễn Tiến Hiệp: Theo tôi được biết, đề án cải tạo thay thế 6.700 cây xanh vừa qua, trong danh mục cây trồng mới thì không có cây vàng tâm hay cây mỡ. Loại cây này không biết họ duyệt qua ai để trồng ở Hà Nội nhưng tôi khẳng định rất nhiều cây trồng mới trên đường Nguyễn Chí Thanh hiện nay không phải là cây vàng tâm mà là cây mỡ.
 |
| Ảnh cành vàng tâm được TS Hiệp chụp lại trong một lần đi điều tra trong rừng ở Quảng Bình. |
Vì không có trình độ chuyên môn, họ quyết định cãi cố, có những cây mỡ gọi là vàng tâm theo tên địa phương. Chính quá trình cãi của Hà Nội đưa Hà Nội vào trong. Hà Nội khẳng định một câu rằng cái cây trồng mới kia nằm trong sách đỏ Việt Nam.
Theo sách đỏ Việt Nam 2007 không có loại cây này. Mỗi cây có một tên khoa học riêng nhưng Hà Nội chỉ để ý đến tên địa phương mà không để ý tên khoa học. Hà Nội hãy nói tên khoa học của cây trên đường Nguyễn Chí Thanh đi bởi trong sách đỏ, Vàng tâm có tên khoa học là Manglietia Dandyi, sống trong rừng sâu. Ở Việt Nam, cây vàng tâm mọc tự nhiên ở một số vùng Hà Giang (Quản Bạ, Vị Xuyên), Sơn La (Vân Hồ), Điện Biên ( Tủa Chùa),Yên Bái, Thanh Hóa ( hường Xuân), Nghệ An ( Con Cuông) Quảng Bình ( Tuyên Hóa, Minh Hóa). Và theo tôi được biết thì chưa ai nhân giống cây vàng tâm.
Cây vàng tâm là loại cây gỗ cứng tốt, gỗ thơm được dùng để đóng đồ mộc, hàng mỹ nghệ và thời xưa vua chúa đều dùng gỗ vàng tâm làm quan tài. Bây giờ những gia đình nhà giàu vẫn mua gỗ vàng tâm làm quan tài với giá khoảng vài chục triệu đồng.
Còn gỗ mỡ Hà Nội trồng không bao giờ làm nổi quan tài. Tức cái thông tin đó đã thể hiện Hà Nội sai. Hà Nội phải nhìn tổng thể, tra cứu tài liệu cộng với ý kiến của các nhà chuyên môn. Cây mỡ có hai loài mang tên cây mỡ. Một số nơi người ta còn gọi cây mỡ là vàng tâm vì lõi có màu vàng. Ở Việt Nam, cây mỡ được người dân trồng nhiều ở vùng Hà Giang, Tuyên Quang, Hòa Bình, Thanh Hóa, Quảng Bình. Người ta trồng khoảng 5 - 7 năm là bắt đầu tỉa cây, thu hoạch...
 |
| Ảnh lá của cây mỡ trên đường Nguyễn Chí Thanh do TS Hiệp cung cấp. |
- Cây vàng tâm hay cây mỡ có phù hợp trồng trong đô thị? Nó có ảnh hưởng gì tới sức khỏe con người?
TS Nguyễn Tiến Hiệp: Cả hai loại cây này đều không phù hợp trồng ở Hà Nội. Thứ nhất cây vàng tâm cánh hoa rất dày, mọng nước, lúc mới nở có mùi thơm thoang thoảng rất hay nhưng đến khi hoa cánh hoa nó rụng rất là hại. Nếu không quét kịp, sẽ bốc lên mùi xú uế khó chịu, ảnh hưởng đến sức khỏe con người, đây là tiêu chí để không đưa cây này vào danh mục cây trồng trong đô thị.
Còn cây mỡ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với tính mạng con người, gây ảnh hưởng tới giao thông… Bởi cây mỡ là cây thân mềm, được trồng để sản xuất giấy, cây rất dễ gãy đổ vào mùa mưa bão. Nếu Hà Nội mà trồng cây mỡ thì cũng gãy đổ giống như những cây liễu đã trồng dọc sông Tô Lịch trước kia.
- Việc Hà Nội cho chặt hạ cây ồ ạt thời gian qua theo ông để lại những hậu quả gì? Và làm thế nào để khắc phục những hậu quả trên?
TS Nguyễn Tiến Hiệp: Trái đất này không có cây xanh thì trái đất không tồn tại. Hà Nội trước kia có bao nhiêu nghìn cây xanh thì bây giờ bị chặt đến trơ trụi như thế biết bao giờ lấy lại bóng mát trên đường, ít nhất là 10 – 15 năm nữa. Rõ ràng như thế nó ảnh hưởng bởi cây xanh được ví như lá phổi, mùa hè tới chắc chắn sức khỏe người dân sẽ bị ảnh hưởng. Theo tôi Hà Nội nên sửa sai.
- Xin cảm ơn ông!
