Vấn nạn lừa đảo qua mạng được tái hiện trên phim

Những chiêu trò lừa đảo được kể qua góc nhìn điện ảnh

Hiện nay, vấn đề thời sự về lừa đảo trực tuyến ngày càng nóng hổi. Không chỉ ở Việt Nam, mà trên khắp thế giới, các tổ chức lừa đảo đều có một công thức chung: tiếp cận - tạo niềm tin - giăng bẫy.

Bên cạnh mục đích giải trí, các tác phẩm như “Catch Me If You Can” (Hãy bắt tôi nếu có thể, 2002), “The Big Short” (Đại suy thoái, 2008), series phim “Now You See Me” (Phi vụ thế kỷ), “No More Bets” (Được ăn cả ngã về không, 2023)... đều phản ánh chân thực những phương thức lừa đảo có thật trong xã hội từ lừa đảo tài chính, danh tính cho đến lừa đảo công nghệ cao, cờ bạc trực tuyến.

“Now You See Me” khai thác những chiêu trò ảo thuật kết hợp công nghệ hiện đại để thực hiện các vụ cướp tinh vi. Ảnh: Lionsgate

Gần nhất, bộ phim “Love Lies” (Yêu vì tiền điên vì tình), ra mắt ngày 21/3 cũng khai thác chủ đề lừa đảo trong các mối quan hệ tình cảm. Chuyện phim xoay quanh Dư Tiếu Cầm - bác sĩ sản khoa nổi tiếng “quẹt trúng” Lý Vỹ Tổ trên một ứng dụng hẹn hò mà không biết rằng anh ta là thành viên của một nhóm lừa đảo trực tuyến.

Góp phần cảnh báo đến khán giả

Theo thống kê của Liên minh Chống lừa đảo toàn cầu (GASA), trong năm 2023 đã có gần 16 tỷ USD của người Việt Nam bị lừa đảo qua mạng với tổng số 53 tỷ USD trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, theo báo cáo từ Hiệp hội An ninh mạng quốc gia năm 2024, các vụ lừa đảo trực tuyến gây thiệt hại khoảng 18.900 tỷ đồng, với mức tăng trưởng đáng báo động so với các năm trước. ​Điều này cho thấy mức độ nguy hiểm và sự phát triển của các phương thức lừa đảo trong thời đại hiện nay.

Đây cũng là nguyên nhân bên cạnh việc tái hiện các vụ lừa đảo nổi tiếng, điện ảnh nỗ lực góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng. Những bộ phim như "Enron: The Smartest Guys in the Room" (Enron: Những kẻ thông minh nhất trong căn phòng, 2005) đã phơi bày vụ bê bối của tập đoàn Enron - nơi các giám đốc điều hành đã sử dụng kế toán gian lận để che giấu khoản nợ hơn 60 tỷ USD, khiến hàng nghìn nhân viên mất việc.​

Hay với phim "The Big Short" hay "Inside Job" (Văn phòng thuyết âm mưu) đóng vai trò giáo dục, giúp khán giả hiểu sâu hơn về những mánh khóe gian lận trong tài chính.​ Các tình huống trong phim “Love Lies” giống với nhiều câu chuyện thực tế: kết bạn trên các ứng dụng hẹn hò hoặc trên mạng xã hội, từ đó giúp mọi người hiểu được các công thức mà đối tượng lừa đảo sử dụng để có cách phòng tránh tốt hơn.

“Love Lies” tái hiện cách vận hành thực tế của một tổ chức lừa đảo và những thủ đoạn dùng để dụ dỗ nạn nhân. Ảnh: CGV

Như chia sẻ của Quốc Trường (diễn viên lồng tiếng cho vai chính Lý Vỹ Tổ trong bản tiếng Việt của phim “Love Lies”): “Gần đây, trên mạng xã hội, chúng ta thường đọc được thông tin về những vụ lừa đảo qua Campuchia. Bản thân tôi xem được những hình ảnh này không khỏi cảm thấy đau xót. Nhưng tôi nghĩ, nếu chúng ta thực sự tỉnh táo suy nghĩ thì trên đời này không có gì dễ dàng.

Như trong một đoạn video clip tôi xem, có một bạn được thuê đi tiêm filler mà từ Việt Nam qua Campuchia, phải đi xe đò (xe khách) qua cửa khẩu Tây Ninh rồi lên một chiếc xe chỉ để tiêm vài mũi filler, chỉ vài triệu là cùng. Hãy suy nghĩ cho kỹ tại sao người ta lại làm điều đó với mình mà không phải với dân bản xứ của họ. Đó là một câu hỏi chúng ta nên tự đặt ra.

Rồi có những hình thức lừa đảo bằng xuất khẩu lao động, kêu qua bấm máy tính gì đó. Tôi nghĩ, trên đời này không có gì dễ dàng cả, nhiều khi đánh đổi bằng mồ hôi nước mắt mà còn không có nhiều tiền nữa. Nên sau này, nếu qua nước A, nước B, nước C mà không có người thân bảo lãnh thì dù thu nhập có cao cũng hãy đắn đo hỏi người quen rồi mới quyết định”.

Quốc Trường cảnh báo mọi người tỉnh táo trước các vấn nạn lừa đảo. Ảnh: Khang

Thực tế, vấn nạn lừa đảo không chỉ là đề tài trên phim mà còn là một vấn đề đáng báo động trong xã hội. Dù vậy, điện ảnh đóng vai trò quan trọng trong việc phơi bày, phân tích và cảnh báo về những chiêu trò tinh vi của tội phạm cũng như tác động đến nhận thức của khán giả.

Theo khảo sát từ Viện Nghiên cứu Truyền thông năm 2023, 65% người xem phim về lừa đảo cho biết họ trở nên cảnh giác hơn với những giao dịch tài chính đáng ngờ sau khi xem các bộ phim liên quan. Đặc biệt, 48% người xem phim về lừa đảo tình cảm chia sẻ rằng họ đã cẩn trọng hơn khi tham gia các mối quan hệ trực tuyến.

Tuy nhiên, với sự phát triển không ngừng của công nghệ và mạng xã hội, cùng các phương thức lừa đảo ngày càng tinh vi, khán giả càng cần có góc nhìn khách quan, đồng thời phải có ý thức tự bảo vệ bản thân trước những nguy cơ tiềm ẩn.