Vẫn “loay hoay” tìm đường bảo tồn ca trù

Vẫn “loay hoay” tìm đường bảo tồn ca trù
(PLO) - 6 năm sau khi ca trù được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp, ngành Văn hóa vẫn đang loay hoay tìm đường cho công tác bảo tồn và giữ gìn di sản này…
Nghệ nhân “ngắc ngoải” theo nghề
Sau khi ca trù được vinh danh là Di sản văn hóa thế giới, các câu lạc bộ (CLB) ca trù mọc lên như nấm ở 15 địa phương có loại hình nghệ thuật này. Riêng Hà Nội có tới 14 CLB và nhóm ca trù cùng hoạt động, 50 người có khả năng truyền dạy, 220 người thực hành và hàng trăm người theo học... Thế nhưng, chất lượng không đi cùng với số lượng. Nguyên nhân do thầy giỏi và có tâm với nghề rất ít, việc đào tạo không cơ bản, thời gian dạy và học quá ngắn, đặc biệt các CLB thường mạnh ai người ấy làm.
Hầu hết các CLB và người học đang “ngắc ngoải” theo nghề. Bà Phạm Thị Huệ - Giám đốc CLB Ca trù Thăng Long buồn rầu: “Khán giả, không gian biểu diễn, kinh phí hoạt động, cả ba yếu tố này ca trù sở hữu gần như con số không tròn trĩnh. Khi có hoạt động thu tiền xem biểu diễn, người ta nghĩ đây là hoạt động kinh doanh. Kinh doanh thì phải tính đến lợi nhuận. 
Nhưng ca trù thì ngược lại, tiền thu được từ biểu diễn chỉ đủ cho các em mua xăng xe mà thôi. Kinh phí của các CLB cạn kiệt rồi, nguồn hỗ trợ cũng chưa có”. Được biết 6 năm qua, Hà Nội đã tiến hành kiểm kê, lên danh sách các nghệ nhân, các CLB, tổ chức hội thảo, hội nghị và các cuộc liên hoan ca trù nhưng công tác bảo tồn, phát huy ca trù chưa mấy hiệu quả. 
Các “báu vật nhân văn sống” của ca trù đều ở tuổi 80, 90. Có cụ phải nhờ người dìu mới lên được sân khấu. Và phải vất vả lắm, nhà tổ chức mới thuyết phục được con cháu cho các cụ đi biểu diễn. Ngay như việc để có một chế độ đãi ngộ với các nghệ nhân và có những chính sách cho các CLB ca trù, sau nhiều năm “nghiên cứu”, tới nay các nghệ nhân vẫn tiếp tục phải chờ đợi. Điều này khiến phần lớn nghệ nhân khó lòng dồn tâm huyết cho ca trù. Nghệ nhân đào nương đã khó, tìm được những tay đàn, gọi là kép đàn, giỏi còn khó hơn bởi những kép đàn giỏi hiện nay chỉ còn lại rất ít. 
Về mặt kỹ thuật, đa số các nghệ nhân ca trù hiện nay vẫn truyền dạy bằng phương pháp truyền khẩu nên việc “tam sao thất bản” không phải là ít. Tại các cuộc liên hoan ca trù, có những nghệ nhân lên trình diễn ca trù cổ, nhưng thực sự đó không phải là kỹ thuật hát ca trù cổ. 
Theo TS. Nguyễn Xuân Diện, ca trù có 99 thể cách (66 làn điệu hát và 33 thể cách kết hợp hát, múa, diễn, nghi lễ). Tuy nhiên sách vở, thư tịch còn lại giúp ích cho việc nghiên cứu ca trù phần lớn chỉ dựng lại được lịch sử hình thành và phát triển, còn những sách dạy học ca trù như thế nào thì hầu như là không có.
Đề án bảo tồn vẫn là con số 0
GS. Tô Ngọc Thanh - Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam nhận định, nếu ví ca trù là một tòa tháp gồm nhiều tầng thì những gì còn lại hiện nay chỉ tương đương với tầng thứ nhất. TS. Lê Thị Minh Lý - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát huy giá trị di sản văn hóa cho rằng, sau 6 năm được UNESCO vinh danh, ca trù vẫn thiếu một đề án bảo tồn và phát huy giá trị mang tầm quốc gia, trong khi các di sản khác đã có rồi. Ví như, hát xoan đã xây dựng được chiến lược bảo tồn nghệ thuật với định hướng cụ thể đến năm 2020 và kinh phí dự tính lên tới 165 tỷ đồng thì đến nay, ca trù vẫn chưa làm được điều này. 
Trong buổi tọa đàm “Bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể ca trù Hà Nội” do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức ngày 22/10 vừa qua, các CLB ca trù của Hà Nội đều cho rằng, ngoài việc kiểm kê và tổ chức liên hoan ca trù mở rộng thì nhiều hoạt động khác chưa được thực hiện như: giao lưu, trao đổi kinh nghiệm trong nước và quốc tế; chính sách đãi ngộ nghệ nhân; xây dựng không gian di sản; xây dựng các chương trình văn hóa, giáo dục và truyền thông; hỗ trợ cộng đồng truyền dạy và đào tạo…
“Với vai trò địa phương tiên phong, nắm vai trò chủ đạo trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản ca trù, Hà Nội cần đứng ra làm vai trò đầu mối xây dựng, đệ trình Đề án bảo tồn và phát huy giá trị mang tầm quốc gia” – TS. Lê Thị Minh Lý mong mỏi.
Việc nhiều, thời gian ngắn, rất nhiều người lo lắng năm 2017 khi thời điểm Việt Nam một lần nữa phải gửi báo cáo lên UNESCO về việc ca trù có thể thoát ra khỏi danh sách di sản cần được bảo vệ khẩn cấp hay không thì trong báo cáo sẽ nói gì?

Đọc thêm

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

Điện ảnh Việt và nỗi lo tăng thuế

(PLVN) - Những năm qua, điện ảnh Việt Nam đã có những bước tiến, tăng trưởng hàng năm và có những tác phẩm “ăn khách”.Tuy nhiên, bên cạnh những thành tích đáng ghi nhận, ngành điện ảnh vẫn đang đối mặt với những khó khăn, rào cản về chi phí, đặc biệt vấn đề dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng - GTGT (sửa đổi) sắp tới.

'Ông vua chân dung' của nhiếp ảnh Việt Nam

Bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp ngồi bên nhạc sĩ Văn Cao vào ngày mùng 6 Tết Nhâm Thân 1992. (Ảnh: Nguyễn Đình Toán)
(PLVN) - Sở hữu tư liệu đồ sộ với hàng vạn bức ảnh quý giá chụp chân dung các văn nghệ sĩ, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Đình Toán được người trong nghề gọi với cái tên thân thương là “ông vua chân dung”. Đây không chỉ là một nghệ danh, mà còn là sự ghi nhận cho những đóng góp không ngừng nghỉ của ông trong việc lưu giữ và tôn vinh vẻ đẹp nghệ thuật qua từng khuôn mặt, từng nhân vật mà ông đã có cơ hội ghi lại trong suốt mấy chục năm qua.

'Multiverse - Đa vũ trụ' - Khám phá một vũ trụ bên trong mỗi con người

"Multiverse - Đa vũ trụ” ẩn chứa những câu hỏi về bản chất con người (Ảnh: BTC)
(PLVN) - Album “Multiverse - Đa vũ trụ” của Tùng Dương có các ca khúc ẩn chứa những câu hỏi về bản chất con người, về sinh tồn và ý nghĩa cuộc sống, về khả năng vượt thoát khỏi không gian sống chật hẹp để vươn tới những vũ trụ xa xăm hoặc để trở về khám phá một vũ trụ bên trong mỗi con người…

Khát khao làm phim điện ảnh “bom tấn”

Bộ phim "Khóc hay cười" thu hút nhiều khán giả.
(PLVN) - “Chúng tôi cố gắng một năm sẽ làm 3 - 4 phim chiếu rạp. Chúng tôi mong muốn làm phim điện ảnh bom tấn, kiểu Hollywood ”. Đó là lời chia sẻ của Đạo diễn Phạm Đức Dũng tại họp báo ra mắt Hãng phim Bạch Mã ngày 13/11/2024 tại Hà Nội.

Huỳnh Thị Thanh Thủy- Tự hào nhan sắc Việt

Huỳnh Thị Thanh Thủy- Tự hào nhan sắc Việt
(PLVN) -  Xuất sắc vượt qua nhiều đại diện đến từ các quốc gia trên thế giới, Huỳnh Thị Thanh Thủy đã đăng quang ngôi vị cao nhất, mang về chiếc vương miện danh giá Hoa hậu Quốc tế đầu tiên cho Việt Nam, đây là sự kiện quan trọng, đánh dấu tên tuổi Việt Nam trên bản đồ nhan sắc thế giới.

'Giọng hát hay Hà Nội năm 2024' - khơi dậy tình yêu Hà Nội

Cuộc thi “Giọng hát hay Hà Nội năm 2024” chính thức trở lại, tiếp tục hành trình tìm kiếm và vinh danh những giọng ca trẻ đầy tài năng của Thủ đô. (ảnh Thùy Dương)
(PLVN) - Cuộc thi “Giọng hát hay Hà Nội năm 2024” không chỉ là sân chơi nghệ thuật, mà còn là dịp để các thí sinh cũng như người dân Hà Nội ôn lại những trang sử hào hùng và khơi dậy tình yêu, niềm tự hào về quê hương trong trái tim mỗi người.