Trên địa bàn Liên bang Nga hiện nay có đại diện của bao nhiêu dân tộc? Theo dự đoán của các chuyên viên dân tộc học, sau cuộc kiểm kê dân số toàn quốc dự định tiến hành vào tháng 10 năm nay, danh sách các dân tộc và sắc tộc trên lãnh thổ Nga sẽ được bổ sung. Hy vọng rằng, lần này trong danh sách này sẽ không có những người thuộc “dân tộc” Hobbit, Elph, Goth và những cá thể ảo tưởng khác, như từng có trong đợt tổng điều tra dân số lần trước.
Theo kết quả cuộc thống kê dân số toàn Nga năm 2002, địa bàn Nga là nơi sinh sống của đại diện 182 dân tộc. Để so sánh xin nhắc lại rằng, theo kết quả đợt điều tra dân số năm 1989, ở Liên Xô đã ghi nhận 128 dân tộc lớn nhỏ. Giới dân tộc học nhận định rằng, ở Liên bang Xô-viết đã diễn ra qúa trình cố kết và gộp các dân tộc lớn lại với nhau. Qúa trình này phần nào khiên cưỡng và mang màu sắc chính trị. Có những người tuỳ ý ghi nhận mình là đại diện thuộc dân tộc lớn. Còn xu thế hiện nay là khác hẳn: gia tăng qúa trình tự đồng nhất. Trong phạm vi những sắc tộc lớn hơn cả, đang xuất hiện những nhóm dân tộc tự lập.
 |
Chẳng hạn, theo kết quả đợt điều tra dân số năm 2002, trong danh sách sắc tộc đã nổi bật lên những người “Bulgar”, từng thành lập vương quốc hùng mạnh Bulgari trên bờ sông Volga. Qua thời gian, do hậu quả ách thống trị Tatar-Mông Cổ, dân tộc này dần bị đồng hoá và hậu duệ của họ tự gọi mình là người Tatar. Song, có cả những người vẫn khẳng định rằng, họ duy trì được bản chất sắc tộc riêng của người “Bulgar”.
Một điển hình khác là dân tộc Avar của Đagestan. Trong cộng đồng người Avar có hơn một chục dân tộc thiểu số, chẳng hạn, người Kaitag và người Kubachi. Chuyên viên Vladimir Zorin, Phó Giám đốc Viện Dân tộc và Nhân chủng học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, giải thích thêm rằng, dù đại diện các dân tộc đó mới xuất hiện trong dữ liệu thống kê, nhưng các chuyên gia dân tộc học đã biết về sự hiện diện của họ từ lâu.
Chuyên viên Zorin nói: “Cần phải hiểu rõ rằng, ở đây không nói về việc xuất hiện một dân tộc mới, mà là về việc đổi thay thái độ đến vấn đề này. Hiện nay, về mặt dân tộc học, ở nước ta có diễn biến theo nguyên tắc tự đồng nhất. Trong các giấy tờ tuỳ thân không còn mục kê khai “Dân tộc”. Như dự đoán của các chuyên viên, theo kết quả cuộc thống kê dân số năm nay, trong thành phần dân tộc của Liên bang Nga sẽ không có gì thay đổi lớn so với năm 2002”.
Giới chuyên môn dân tộc học nhận định rằng, các dân tộc thiểu số có thái độ rất kỹ lưỡng khi tiếp cận vấn đề. Còn những người Nga, đặc biệt là giới thanh niên, đôi khi thích đùa vui và tự gọi mình là người Elph, người dân tộc Quỷ lùn hoặc là thuộc giống người sao Hoả… Điều đó cho thấy rằng, đối với những cá thể này, vấn đề dân tộc không phải là hệ trọng nhất.
Tuy nhiên, có vấn đề với những người con từ gia đình mà bố mẹ là đại diện các dân tộc khác nhau. Đôi khi, con lai mang dòng máu pha trộn của nhiều dân tộc nhưng chỉ có thể chọn một. Trong những trường hợp như vậy, con người phải dựa vào cảm giác riêng của họ.
Chuyên viên Vladimir Zorin nói tiếp: “Đáng tiếc, các đăng ký không thể hiện sự đồng nhất của mấy dân tộc. Theo tôi, trong tương lai vấn đề này sẽ được giải quyết. Nếu có người nào đó đã trưởng thành trên cơ sở 2 hoặc 3 huyết thống văn hóa khác nhau, thì tất cả các nền văn hóa đó đều được coi là mẹ đẻ. Hoặc một thí dụ khác: mẹ là người Nenets, bố là người Mordva, còn đứa con trai nhận mình là người Nga. Đó là sự lựa chọn của mỗi người”.
Ông Zorin nhấn mạnh một xu thế thú vị đang phát triển trong nước: có ngày càng nhiều người gọi mình là “Rossianin” — đại diện của nước Nga. Ông Zorin nói: “Nhận thức đồng nhất Nga đang gia tăng, nhưng không gây hại cho khái niệm dân tộc. “Rossianin” là ai? Là công dân của Liên bang Nga, bất kể là thuộc dân tộc lớn hay nhỏ. Ở Nga có người Tatar, người Armeni, người Mordva, Nenets, và tất cả họ đều yêu mến Matxcơva, sông Volga, sông Enisey, hâm mộ đội bóng đá Nga và đội tuyển Olympic của Liên bang Nga. Đây chính là hình ảnh đồng nhất dân tộc của nước Nga!”.
Cuộc điều tra dân số phạm vi toàn quốc năm 2010 sẽ chấn chỉnh lại thống kê tổng số các dân tộc lớn nhỏ, cũng như số thứ tiếng khác nhau. Xin nhấn mạnh rằng, hoạt động kiểm kê dân số tiến hành trên cơ sở tham gia tự nguyện. Nếu ai không muốn nêu nguồn gốc dân tộc của bản thân, người đó có quyền không trả lời câu hỏi điều tra. Năm 2002, có một triệu rưỡi công dân Nga đã bỏ qua mục này.
