Trích Báo cáo tham luận của Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Nam Định
...Qua 15 năm triển khai thực hiện, Cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư đã đem lại hiệu quả thiết thực, đó là:
Thứ nhất: Tăng cường đoàn kết, phát huy nội lực và tinh thần tự quản của nhân dân để phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo; nâng cao dân trí, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng nếp sống văn hoá; thực hiện chính sách "đền ơn đáp nghĩa", các cuộc ủng hộ từ thiện, nhân đạo; thực hiện quy chế dân chủ, giữ vững an ninh, trật tự ở cơ sở; ngăn ngừa và đấu tranh phòng chống các loại tội phạm, tệ nạn xã hội... Khơi dậy truyền thống đoàn kết, ý thức cộng đồng, vươn lên tự làm chủ cuộc sống bản thân, gia đình đến làm chủ cộng đồng, làm chủ xã hội, nhiều khu dân cư trong tỉnh đã huy động sức dân làm hàng ngàn ki-lô-mét đường giao thông nông thôn, xây dựng nhà văn hoá, kiên cố hoá trường học, bê tông hoá đường nội đồng. Đến nay đã có 1850 khu dân cư tiên tiến, 1456 làng, thôn, tổ dân phố được công nhận là văn hoá, có nhiều địa phương giữ vững truyền thống văn hoá của xã, của huyện, là gương sáng về xây dựng đời sống văn hoá của cả nước như huyện Hải Hậu. Thể hiện rõ nét nhất trong thực hiện các nội dung của cuộc vận động là đoàn kết giúp nhau xoá đói, giảm nghèo, tập trung phát triển kinh tế. Trong 10 năm, từ nguồn quỹ "Vì người nghèo" các cấp và sự giúp đỡ của bà con, anh em, dòng họ đã giúp đỡ xây dựng mới và sửa chữa được trên 4500 căn nhà trị giá trên 30 tỷ đồng tặng hộ nghèo. Với sự đùm bọc, gắn bó nghĩa xóm, tình làng, các hộ gia đình ở rất nhiều khu dân cư trong tỉnh đã giúp nhau vươn lên thoát nghèo, làm giàu chính đáng từ nông nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, làm trang trại VAC vườn sinh thái... như ở xã Nam Hồng, Nam Mỹ, Điền Xá (huyện Nam Trực), xã Nghĩa Lạc, thị trấn Quỹ Nhất, xã Nghĩa Hồng (Nghĩa Hưng), xã Yên Khánh, Yên Ninh, Yên Tiến (Ý Yên),... góp phần thay đổi cơ bản đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ở các khu dân cư.
Thứ hai: Từ cuộc vận động đã xuất hiện nhiều tấm gương tập thể và cá nhân điển hình tiêu biểu trên tất cả các mặt của đời sống xã hội, mục tiêu của cuộc vận động đi đúng vào tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, được nhân dân đồng tình hưởng ứng. Những kết quả không chỉ được thể hiện trong lĩnh vực chăm lo đời sống, xoá đói giảm nghèo, chăm lo giáo dục, y tế cho nhân dân tốt hơn, mà còn phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong việc tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị ở cơ sở, giải quyết hàng trăm vụ việc mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân, hạn chế nhiều vụ việc khiếu kiện đông người, trái pháp luật gắn với phong trào "Xây dựng khu dân cư không có người khiếu kiện trái pháp luật", nhiều địa phương làm tốt công tác hoà giải ở cơ sở như ở xã Nghĩa Lợi (Nghĩa Hưng), xã Yên Đồng (Ý Yên), xã Xuân Hồng (Xuân Trường)... góp phần tạo sự đồng thuận xã hội, tăng cường dân chủ ở cơ sở, thu hút được sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý của nhà nước, làm cho kỷ cương, phép nước được giữ vững, ý nguyện của nhân dân được thực hiện, tạo nên sự thống nhất giữa ý Đảng, lòng dân trong việc giữ gìn trật tự an toàn xã hội, củng cố quốc phòng an ninh, ổn định chính trị ngay từ cơ sở. Thông qua các phong trào thi đua yêu nước, các cuộc vận động làm cho đoàn kết trong nội bộ nhân dân bền chặt, đó chính là cái gốc để góp phần hướng tới mục tiêu "Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" của Đảng và Nhà nước ta.
Thứ ba: Cuộc vận động đã tạo ra sự chuyển biến quan trọng trong phong trào xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư, được triển khai ngày càng sâu rộng, thực sự trở thành cuộc vận động lớn, có tác động tích cực đến nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, gắn liền với lợi ích thiết thực của người dân, thông qua đó giúp cho cán bộ và nhân dân có nhận thức đúng về vai trò vị trí to lớn của văn hoá trong đời sống xã hội. Các khu dân cư đã tổ chức cho nhân dân trực tiếp tham gia thảo luận các tiêu chí danh hiệu gia đình văn hoá, khu dân cư văn hoá, khu dân cư tiên tiến, tổ chức đăng ký phấn đấu gia đình văn hoá hàng năm.
Tập trung xây dựng các thiết chế văn hoá như: nhà văn hoá, điểm vui chơi cho thanh thiếu nhi, hệ thống truyền thanh... tạo ra các hoạt động văn hoá, thể thao lành mạnh tại cộng đồng dân cư; xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động các mô hình câu lạc bộ văn hoá, văn nghệ, thể thao. Đại đa số khu dân cư thường xuyên tổ chức các hoạt động liên hoan văn nghệ, giải thể thao trong dịp lễ, tết và ngày hội đại đoàn kết toàn dân; nhiều lễ hội truyền thống tốt đẹp được khôi phục gìn giữ, phát huy. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội có chuyển biến tích cực; các lễ cưới, lễ hội được tổ chức trang trọng, lành mạnh, tiết kiệm, khơi dậy và phát huy được bản sắc văn hoá của dân tộc; các lễ tang được tổ chức tiết kiệm đảm bảo theo các quy định. Thông qua các phong trào xây dựng gia đình văn hoá, khu dân cư tiên tiến, khu dân cư văn hoá đã góp phần đẩy lùi tiêu cực, thói hư, tật xấu, tệ nạn xã hội, giữ gìn và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc: Yêu nước, thương nòi, ý thức tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí tự lực tự cường, lòng nhân ái, thuỷ chung, trọng tình nghĩa, cần cù lao động sản xuất, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm các thành viên trong cộng đồng khu dân cư đối với gia đình, xóm làng, cộng đồng.
Thứ tư: Cuộc vận động đã góp phần đổi mới nội dung và phương thức hoạt động của Mặt trận Tổ quốc. Các nội dung của cuộc vận động đã được vận dụng sáng tạo, lồng ghép vào các phong trào thi đua cụ thể, phù hợp với đặc điểm tình hình theo từng giai đoạn của các địa phương và của tỉnh, góp phần làm cho cuộc vận động có sức sống, sinh động, sát thực tiễn, giải quyết có hiệu quả khâu yếu trong đời sống xã hội ở khu dân cư như phong trào "Xây dựng khu dân cư 5 không" do Uỷ ban MTTQ tỉnh phát động tháng 5 năm 2001, phong trào xây dựng "Xứ, họ tiên tiến, gia đình Công giáo gương mẫu"; xây dựng "Chùa tinh tiến", phong trào "Ông, bà, cha, mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo"... Qua thực tiễn triển khai cuộc vận động, đội ngũ cán bộ làm công tác Mặt trận ngày càng được trưởng thành, gần dân, sát dân, bám thực tiễn, bám phong trào; góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Mặt trận Tổ quốc các cấp, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của sự nghiệp đại đoàn kết toàn dân tộc trong thời kỳ mới.
Qua 15 năm thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư" trên địa bàn tỉnh Nam Định cho thấy nhận thức, trách nhiệm của các cấp uỷ Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở được nâng lên. Nhân dân đánh giá cao vị trí, vai trò, nội dung của cuộc vận động; cuộc vận động tiếp tục đi vào chiều sâu và ngày càng được mở rộng; đã lồng ghép được nội dung các phong trào, các cuộc vận động và sự phối hợp thống nhất hành động của các tổ chức thành viên, các cơ quan doanh nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang đóng trên địa bàn tham gia thực hiện, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, làm thay đổi về mọi mặt ở khu dân cư. Tỷ lệ các khu dân cư đạt danh hiệu "Khu dân cư tiên tiến", "Khu dân cư văn hoá" hàng năm đều tăng: năm 1999 cả tỉnh có 955 KDC tiên tiến, 375 KDC văn hoá; năm 2004 có 1745 KDC tiên tiến, 826 KDC văn hoá; đến nay đã có 1850 KDC tiên tiến và 1456 KDC đạt tiêu chuẩn văn hoá, tiếp tục khẳng định vai trò là nền tảng, là cơ sở đối với phong trào xây dựng đời sống văn hoá, tính toàn dân, toàn diện và tính bền vững của cuộc vận động.
Cuộc vận động đã bổ sung, hoàn thiện 6 nội dung, từ các vấn đề kinh tế, văn hoá, xã hội đến an ninh quốc phòng, thực hiện dân chủ ở cơ sở, xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII và kế thừa phát huy những kinh nghiệm được rút ra từ thực tiễn ở khu dân cư, những nội dung của cuộc vận động đã khơi dậy nguồn lực, truyền thống đoàn kết, tạo nên sức mạnh nội lực ngay trong mỗi người dân, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng dân cư./.
