Báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 21/4, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, quá trình thực thi điều hành xuất khẩu gạo tồn tại nhiều bất cập, gây khó khăn, thiệt hại cho doanh nghiệp, nông dân.
Cũng theo Ủy ban Kinh tế, cần khẩn trương có biện pháp cho thông quan ngay đối với các lô hàng gạo xuất khẩu của các doanh nghiệp đã được kê khai và đang nằm tại cảng trước ngày 24/3/2020, khắc phục thiệt hại cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế đang phải đối phó với dịch Covid-19.
Sau khi giải quyết hết số lượng gạo tồn đọng này mà vẫn còn chỉ tiêu xuất khẩu thì mới mở tờ khai tiếp để không gây thiệt hại cho doanh nghiệp.
Theo Thường trực Ủy ban Kinh tế, việc phân bổ hạn ngạch thông qua đăng ký hải quan trừ lùi chưa gắn với nghĩa vụ thu mua lúa gạo trong dân cũng như quy mô, năng lực giao dịch hiệu quả của các doanh nghiệp.
Với lượng hàng tồn kho do các hợp đồng đã ký kết, doanh nghiệp phải chịu chi phí lãi vay ngân hàng, bao bì, lưu kho bãi...
Trước thực tế điều hành xuất khẩu gạo "giật cục" khiến doanh nghiệp thiệt hại, Thường trực Ủy ban Kinh tế kiến nghị xem xét, xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân có liên quan trong thực thi công vụ, tham mưu các quyết định có ảnh hưởng lớn đến doanh nghiệp, người dân nhưng đã không đánh giá kỹ tác động.
“Đề nghị nghiên cứu giải pháp hỗ trợ cho các doanh nghiệp bị thiệt hại trong giai đoạn vừa qua như phải bồi thường hợp đồng hoặc tăng chi phí lãi vay, chi phí cho việc lưu kho, bãi do bị ảnh hưởng bởi việc tạm dừng xuất khẩu gạo”, báo cáo nêu rõ.
Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị làm rõ việc mở hệ thống thông quan hàng tự động lúc 0h ngày 12/4 có dấu hiệu tiêu cực, lợi ích nhóm hay không và tuân thủ theo đúng Luật Quản lý ngoại thương hay chưa.
Qua vấn đề xuất khẩu gạo, cơ quan này cũng đề nghị Chính phủ rà soát các mặt hàng, lĩnh vực khác bị tác động của Covid-19 làm ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, để chủ động trong chỉ đạo điều hành thời gian tới.
"Biện pháp điều hành xuất khẩu gạo phải theo quy luật thị trường, có lộ trình hợp lý, công khai, minh bạch để không gây khó khăn, bức xúc cho người dân và doanh nghiệp", Ủy ban Kinh tế lưu ý.
Trường hợp tạm dừng xuất khẩu gạo để đảm bảo an ninh lương thực quốc gia thì cần có giải pháp tổng thể, tránh gây thiệt hại đến lợi ích của người dân và doanh nghiệp.
Trong bối cảnh Covid-19, nhu cầu lương thực, thực phẩm thế giới tăng mạnh và một số quốc gia tăng dự trữ gạo, các cơ quan điều hành xuất khẩu gạo cần phân tích, đánh giá, dự báo kỹ sản lượng gạo của Việt Nam trong năm 2020, nhất là hai vụ sản xuất lúa chính Đông Xuân và Hè Thu.
Từ đó tính toán lượng gạo dự trữ quốc gia cho phù hợp với tình hình dịch bệnh Covid-19, đặc điểm thế mạnh về nông nghiệp của Việt Nam.
