Ưu đãi thuế: Doanh nghiệp lớn hưởng trọn?

Ưu đãi thuế đang dành cho các DN lớn, DN ĐTNN. (Ảnh minh họa)
Ưu đãi thuế đang dành cho các DN lớn, DN ĐTNN. (Ảnh minh họa)
(PLVN) - Theo các chuyên gia Oxfam đề cập tại Diễn đàn Chính sách Tài khoá và Phát triển Việt Nam 2019 do Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) tổ chức vừa diễn ra, ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) ở Việt Nam đang tập trung vào các DN lớn, DN đầu tư nước ngoài (ĐTNN), điều này dẫn đến ngân sách nhà nước (NSNN) hàng năm tổn thất 1% GDP, tương đương 50 nghìn tỷ đồng…

Ưu đãi thuế lớn hơn chi tiêu ngân sách cho y tế

Theo đại diện tổ chức Oxfam tại Việt Nam, bà Nguyễn Thu Hương, nguồn thu NSNN từ thuế qua các năm của Việt Nam đang giảm dần, từ mức 27,3% GDP (2010) xuống 23,7% (năm 2016). Lý do được chỉ ra là do sụt giảm nguồn thu từ thuế và giảm sụt giá dầu thô. Đặc biệt, thu từ thuế TNDN đã giảm mạnh từ năm 2006, từ 6,9% GDP năm 2010 xuống còn 4,3% GDP năm 2017. 

Ước tính từ năm 2012 - 2016, tổng ưu đãi thuế TNDN của Việt Nam cho các DN bằng 7% tổng thu NSNN, tương ứng với 5% tổng chi NSNN và luôn cao hơn số tiền mà NSNN chi cho y tế, cao nhất là năm 2012 với con số bằng 1,4 lần chi cho y tế. 

Đáng ngại, theo đại diện Oxfam, ưu đãi thuế của Việt Nam đang được tập trung vào nhóm DN có quy mô lớn, thuộc ngành công nghiệp (nhất là ngành chế biến và chế tạo), có vốn ĐTNN, nằm trong khu công nghiệp. Năm 2016, thuế suất phổ thông là 20% thì thuế suất thực nộp của các DN nộp thuế trong nhóm này chỉ khoảng 10%. “Ưu đãi thuế TNDN ở Việt Nam đã tạo ra những phí tổn tài khóa đáng kể và làm gia tăng hơn nữa khoảng cách thu nhập giữa các tầng lớp dân cư”- bà Hương nhấn mạnh.

Ông Johan Langerock – chuyên gia về thuế của Oxfam cũng cho rằng sự phát triển mạnh mẽ về kinh tế của Việt Nam trong thời gian qua không song hành với sự gia tăng của tổng thu NSNN từ thuế.“Trên thực tế, trong những năm qua, tổng thu NSNN từ thuế đã và đang giảm so với quy mô của nền kinh tế. Thực trạng này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng không tốt tới sự bền vững của quốc gia…”- chuyên gia này cảnh báo.

Ông Johan Langerock cũng cho rằng việc thu NSNN từ thuế bị giảm xuống là một xu hướng đáng lo ngại vì nhiều lý do. Trong đó, lý do đáng nói nhất là, xu hướng này đồng nghĩa với việc hệ thống thuế hiện tại đang thất bại trong việc nắm bắt và phân phối lại thu nhập và tài sản của quốc gia. 

Dẫn một số báo cáo, ông Johan Langerock cho rằng các lợi ích của việc phát triển kinh tế của Việt Nam đang ngày càng tập trung vào 10% dân số giàu nhất. “Một trong những lý do chính của việc thu NSNN từ thuế giảm xuống là sự tập trung vào giảm thuế suất thuế TNDN và tăng ưu đãi thuế cho các nhà ĐTNN. Trong khi, nguồn thu NSNN từ thuế giảm thì chi tiêu qua thuế (nguồn thu mất đi do ưu đãi thuế) vẫn duy trì ở mức cao. Điều này dẫn đến việc công nghiệp hóa theo hướng xuất khẩu ngày càng phát triển trong khi phát triển nông nghiệp và DN nhỏ lại bị bỏ qua…”- chuyên gia này phân tích.

Bỏ ưu đãi - ngân sách tăng thu 20%

Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), tổn thất thu NSNN ước tính hàng năm là 1% GDP, tương đương trên 50 nghìn tỷ đồng. Với số tiền này, có thể đầu tư xây dựng 25 bệnh viện mới với quy mô 1000 giường tại Việt Nam. Mặt khác, khi nguồn NSNN thu từ thuế các DN lớn giảm, áp lực đóng thuế VAT của người dân bình thường sẽ tăng lên hoặc dịch vụ công như y tế hay giáo dục cho người dân bị cắt giảm.

Các chuyên gia Oxfam cho rằng, nếu cắt giảm ưu đãi thuế TNDN sẽ giúp tăng thu NSNN 20%, trong khi không có tác động tiêu cực đến kinh tế vĩ mô. “Oxfam tin rằng Việt Nam có thể loại bỏ các ưu đãi thuế mà không làm tổn hại đến tăng trưởng hoặc khả năng cạnh tranh của quốc gia…”- ôngJohan Langerock quả quyết

Để chứng minh cho luận cứ của mình, chuyên gia đến từ Oxfam đã dẫn kết quả khảo sát gần đây của Grant Thorton về triển vọng cổ phần tư nhân tại Việt Nam, trong đó 69% số câu trả lời coi sự gia tăng của thu nhập khả dụng và tầng lớp trung lưu là yếu tố quan trọng nhất để đầu tư vào Việt Nam; 60% cân nhắc tăng trưởng kinh tế cao và ổn định; và chỉ 13% coi ưu đãi và trợ cấp của chính phủ là yếu tố quan trọng nhất.

Tại Diễn đàn, chuyên gia Oxfam khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cần loại bỏ một số ưu đãi thuế sau khi thực hiện đánh giá tác động. Đồng thời, với vai trò là Chủ tịch ASEAN trong năm 2020, Việt Nam nên bổ sung vấn đề về cạnh tranh thuế và ưu đãi thuế vào chương trình nghị sự của ASEAN nhằm nâng cao nhận thức và khởi xướng các thảo luận cấp khu vực về chủ đề này.

Ông Nguyễn Văn Phụng - Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DN lớn (Tổng cục Thuế) bày tỏ sự đồng tình với quan điểm của các chuyên giá thuế Oxfam. Tuy nhiên, ông Phụng cho rằng cần có cái nhìn toàn diện và đặt vấn đề, nếu như trước đây không có chính sách ưu đãi thuế có thu hút được các DN lớn như Samsung? 

Theo chuyên gia này, vấn đề hiện nay là phải giành quyền thu thuế đối với các công ty nước ngoài có thu nhập tại Việt Nam mà không đóng thuế. Để làm được điều đó, cần rà soát lại các Hiệp định thuế và thay đổi thuật ngữ về cơ sở thường trú. Cần quan niệm lại, thậm chí là sửa các điều khoản Hiệp định liên quan đến nhận diện về cơ sở thường trú, bởi theo quy định hiện tại, cơ quan thuế chỉ có quyền đánh thuế đối với các công ty nước ngoài nếu như họ có hiện diện cơ sở thường trú ở Việt Nam.

Ông Phụng cho biết thêm, hiện đã có quy định về thuế đối với nhà ĐTNN, cơ quan thuế có quyền chặn thuế nhà ĐTNN và thuế khấu trừ tại nguồn, nhưng các công ty đa quốc gia có nhiều cách khác nhau để đẩy khoản thuế lẽ ra phải đóng sang cho chính các đối tác là DN Việt Nam. Cho nên vừa qua, Luật Quản lý thuế yêu cầu các công ty nước ngoài có thu nhập tại Việt Nam phải trực tiếp khai thuế, hoặc ủy nhiệm người khác khai thuế. Đến nay, Luật Quản lý thuế đang được chuẩn bị hướng dẫn và yêu cầu đặt ra là phải hướng dẫn như thế nào để “buộc” các DN này khai thuế với cơ quan quản lý.

Bình luận

Ý kiến của bạn sẽ được biên tập trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Tin cùng chuyên mục

Sâm Ngọc Linh (Ảnh internet).

Hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại Quảng Nam, cây chủ lực là Sâm Ngọc Linh

(PLVN) -  Phó Thủ tướng Lê Thành Long mới ký Quyết định phê duyệt Đề án “Phát triển và hình thành trung tâm công nghiệp dược liệu tại tỉnh Quảng Nam với Sâm Ngọc Linh là cây chủ lực”. Đề án nhằm đưa Quảng Nam thành trung tâm dược liệu quốc gia, phát huy tiềm năng Sâm Ngọc Linh và các dược liệu quý hiếm...

Đọc thêm

Doanh nghiệp Nhà nước “hiến kế” để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8%

Các đại biểu tham dự hội nghị (Ảnh: VGP).
(PLVN) -  Nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025, các doanh nghiệp Nhà nước đã đề xuất loạt giải pháp đột phá tại Hội nghị Thường trực Chính phủ ngày 27/2. Trọng tâm là chuyển đổi số, đầu tư hạ tầng, nâng cao năng lực cạnh tranh và cải cách thể chế, tạo động lực phát triển kinh tế bền vững.

Phấn đấu kiểm soát chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2025 ở mức khoảng 4,15%

Công tác quản lý, điều hành giá năm 2025 quyết tâm kiểm soát tốt lạm phát để kinh tế đạt tăng trưởng cao nhất (Ảnh: Thanh Hà).
(PLVN) -  Trong bối cảnh kinh tế nhiều thách thức, công tác điều hành giá đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương chủ động triển khai giải pháp điều hành giá linh hoạt, phấn đấu kiểm soát CPI bình quân năm 2025 ở mức khoảng 4,15%, đảm bảo nguồn cung hàng hóa thiết yếu và tăng cường giám sát thị trường.

Ngành Hải quan: Khẩn trương thực hiện các giải pháp tăng trưởng kinh tế đạt 8% trở lên

Hoạt động nghiệp vụ tại Cục Hải quan Hải Phòng. (Ảnh minh họa: T.Bình)
(PLVN) -  Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị tiếp tục thực hiện khẩn trương, nghiêm túc, đồng bộ, hiệu quả các đề án, nhiệm vụ, giải pháp nêu tại các nghị quyết, kết luận của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, nhất là Đề án bổ sung về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng đạt 8% trở lên…; thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tân Chủ tịch VNBA là ai?

Ông Phạm Toàn Vượng - Chủ tịch Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam.
(PLVN) -  Ông Phạm Toàn Vượng - Thành viên HĐTV, Tổng Giám đốc Ngân hàng Agribank vừa được Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) thống nhất bầu làm đại diện Agribank và làm nhiệm vụ Chủ tịch Hiệp hội này nhiệm kỳ VII (2020 - 2025).

Xuất khẩu cá tra Việt Nam giảm sâu, CPTPP vượt Mỹ thành thị trường lớn thứ hai

Ảnh minh hoạ.
(PLVN) -  Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản (VASEP), xuất khẩu cá tra Việt Nam trong tháng 1/2025 giảm mạnh 19%, thị trường Trung Quốc & Hong Kong sụt giảm 40% và Mỹ tụt xuống vị trí thứ ba. Trong khi đó, CPTPP đã vượt Mỹ trở thành thị trường lớn thứ hai, mở ra cơ hội mới cho ngành cá tra Việt Nam.

Hà Nội: Ngân hàng Chính sách đồng hành cùng người dân phát triển kinh tế

Tổng Giám đốc NHCSXH Dương Quyết Thắng trao đổi với Tổ trưởng Tổ tiết kiệm và vay vốn tại phiên giao dịch định kỳ hàng tháng của NHCSXH tại xã Cao Sơn Tiến.(Ảnh: NHCSXH)
(PLVN) -  Mới đây, Đoàn công tác của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH) do Tổng Giám đốc Dương Quyết Thắng làm Trưởng đoàn đã làm việc với xã Cao Sơn Tiến - xã mới của huyện Ứng Hòa (TP Hà Nội) được thành lập vào đầu năm 2025 từ việc sáp nhập 3 xã: Cao Thành, Sơn Công và Đồng Tiến ngay đúng phiên giao dịch định kỳ.

Kiến nghị sửa 2 Luật để 'gỡ' khó cho doanh nghiệp

Kiến nghị sửa 2 Luật để 'gỡ' khó cho doanh nghiệp
(PLVN) - Ngày 24/02, tại Hà Nội, Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội phối hợp với Hội chăn nuôi Việt Nam, Hiệp hội Phân bón Việt Nam tổ chức Hội thảo về những bất cập trong thực hiện Luật Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và Luật chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Cơ cấu tổ chức mới của Ngân hàng nhà nước

Cơ cấu tổ chức mới của Ngân hàng nhà nước
(PLVN) - Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 26/2025/NĐ-CP ngày 24/2/2025 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Nghị định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025. 

Việt Nam sở hữu lợi thế sẵn có để phát triển Trung tâm tài chính khu vực và quốc tế

TP Hồ Chí Minh là nơi được chọn để xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế.
(PLVN) - Trên thế giới hiện có 121 Trung tâm tài chính (TTTC) và đang có sự cạnh tranh mạnh mẽ trong việc trở thành các TTTC hàng đầu, với các sản phẩm hấp dẫn, đổi mới sáng tạo, phù hợp với sự vận động và phát triển. Tại Việt Nam, các điều kiện cần thiết để thành lập TTTC quốc tế toàn diện tại TP Hồ Chí Minh và TTTC khu vực tại Đà Nẵng đang được quyết liệt triển khai.

Việt Nam - 'nhà máy' năng lượng sạch tương lai của châu Á

Việt Nam - 'nhà máy' năng lượng sạch tương lai của châu Á
(PLVN) - Trang Energy Tracker Asia có bài viết khẳng định “sự bùng nổ năng lượng tái tạo ở Việt Nam đã đưa quốc gia này trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về tính bền vững và là điểm đến đầu tư năng lượng sạch hàng đầu”.