 |
Sáng 16/12/2010, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCK) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đã tổ chức Hội thảo tăng cường năng lực cơ sở hạ tầng TTCK Việt Nam.
Một trong những vấn đề nóng được nêu lên là việc có nên ép các công ty đại chúng (CTĐC) lên sàn UPCoM hay không?
Thực trạng UPCoM
Chính thức mở cửa kể từ ngày 24/6/2009, thị trường đăng ký giao dịch chứng khoán (UPCoM) hiện có 106 công ty đăng ký giao dịch với tổng giá trị vốn hóa đạt 14.730 tỷ đồng. Khối lượng và giá trị giao dịch bình quân đạt 500.000 cổ phiếu và 7,4 tỷ đồng/ngày.
Theo UBCK, hiện có khoảng 4.000 CTĐC, trong đó có 968 công ty tính đến thời điểm này đã đăng ký CTĐC với UBCK (không bao gồm công ty niêm yết, đăng ký giao dịch). Như vậy, vẫn còn phần lớn của "tảng băng" đang trôi nổi ngoài thị trường tự do. Việc giao dịch những cổ phiếu này có thể gây ra rủi ro lớn cho các NĐT.
Trước đây, điều kiện để tham gia UPCoM là công ty phải đăng ký CTĐC với UBCK, đăng ký lưu ký chứng khoán tại VSD, có 1 CTCK cam kết hỗ trợ. Tuy nhiên, từ ngày 19/7/2010, điều kiện này đã được nới lỏng, không bắt buộc phải có CTCK cam kết hỗ trợ, với mục tiêu mở rộng thị trường này. Thời gian và phương thức giao dịch của UPCoM cũng từng bước được cải tiến: kéo dài thời gian giao dịch, cho phép khớp lệnh liên tục, giao dịch trực tuyến.
Năm 2020, vốn hóa TTCK Việt Nam sẽ từ 80-110% GDP
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, một trong những mục tiêu tại dự thảo Định hướng chiến lược phát triển TTCK đến 2020 là sẽ tăng quy mô, củng cố tính thanh khoản cho TTCK, đưa tổng giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt từ 80-110% GDP vào năm 2020. Bên cạnh đó sẽ tăng tính hiệu quả cho thị trường trên cơ sở tái cấu trúc TTCK, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, nâng cao sức cạnh tranh của các định chế trung gian thị trường; tăng cường năng lực quản lý, giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm và cưỡng chế thực thi của cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng khoán.
Đại diện HNX cho biết, trong thời gian tới, Sở sẽ tăng cường tuyên truyền về thị trường UPCoM để thu hút giới đầu tư cũng như các DN tham gia. Đồng thời, nghiên cứu đề xuất điều chỉnh quy định nhằm nâng cao hiệu quả thực thi của Luật Chứng khoán, tăng cường hiệu quả hoạt động của UPCoM như quy định các CTĐC sau khi đăng ký lưu ký phải thực hiện giao dịch trên thị trường có tổ chức, bổ sung các chế tài xử phạt đối với các công ty vi phạm nghĩa vụ đăng ký CTĐC, kiến nghị thay đổi quy định về niêm yết, đăng ký giao dịch…
Theo ông Nguyễn Sơn, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, UBCK, cơ quan này đang tập trung các giải pháp nhằm phát triển thị trường có tổ chức, thu hẹp thị trường tự do. Giải pháp trước mắt là bắt buộc các CTĐC phải đăng ký với UBCK và đăng ký lưu ký chứng khoán với Trung tâm Lưu ký (VSD), gắn chào bán ra công chúng với đưa cổ phiếu vào giao dịch trên thị trường tập trung.
UPCoM: chọn lượng hay chất?
Tuy nhiên, theo ông Tyge Vorstrup Rasmussen, chuyên gia tư vấn của ADB, người có nhiều năm làm Giám đốc Sở GDCK Copenhagen (Đan Mạch), Chủ tịch Liên minh Các Sở GDCK Bắc Âu thì Việt Nam không nên ép các CTĐC phải đưa chứng khoán lên sàn bằng quy định pháp lý.
Pháp luật Việt Nam quy định, CTĐC cũng giống như các công ty niêm yết và đăng ký giao dịch, không được phép giao dịch phi tập trung cổ phiếu. Nhưng theo thông lệ quốc tế, chỉ một phần nhỏ các CTĐC lựa chọn tập trung chứng khoán của các công ty không niêm yết (kể cả công ty niêm yết ở khá nhiều nước) không được coi là bất thường.
"Quá tập trung tìm kiếm một giải pháp hoàn hảo có thể dẫn đến làm hỏng giải pháp tốt", đó là thông điệp mà ông Tyge Vorstrup Rasmussen nhấn mạnh. Việc UPCoM mới hoạt động 1,5 năm mà đã có trên 100 công ty đăng ký giao dịch, tốc độ phát triển tăng 33% so với năm trước là một kết quả gần như mọi Sở GDCK trên thế giới đều mong muốn. Xét trên bình diện toàn cầu, Việt Nam hiện có hơn 600 DN niêm yết, đăng ký giao dịch là một kết quả rất tốt
"Quy tắc hiệu quả 80 - 20 đúng với nhiều trường hợp, chỉ có một ít váng sữa thôi! Nếu các bạn có 4.000 - 5.000 CTĐC, có lẽ khoảng 1.000 công ty niêm yết và đăng ký giao dịch trên 2 Sở GDCK là phù hợp", ông Tyge Vorstrup Rasmussen nói.
Cách hay hơn để phát triển UPCoM, theo chuyên gia này là tạo điều kiện để thị trường trở thành một sự lựa chọn hấp dẫn hơn, thay vì bắt buộc tất cả DN đại chúng phải đưa chứng khoán lên sàn như hiện nay. Rất nhiều quốc gia phải giải quyết vấn đề chọn chất lượng cổ phiếu trên sàn hay đưa thật nhiều cổ phiếu vào giao dịch trong việc vận hành các thị trường kiểu như UPCoM, mà thành công của AIM, NASDAQ chỉ là số ít. Việt Nam có thể học hỏi kinh nghiệm từ các thị trường khác, như Vacsava của Ba Lan. Theo đó, UBCK nên đánh giá các khả năng tận dụng những ưu điểm của thị trường tự do vào UPCoM như cho phép mua bán trong cùng ngày, cho phép bán chứng khoán trước T+4, triển khai các nghiệp vụ bán khống/ký quỹ, xem xét kéo dài thời gian giao dịch… Hiện thị trường UPCOM tại Việt Nam vẫn thiếu rất nhiều yếu tố để hấp dẫn dòng vốn đầu tư trong nước và quốc tế.
Nếu muốn thu hẹp thị trường phi tập trung, cần phải hiểu rõ về CTĐC
Tại hội thảo, một số chuyên gia đã đưa ra một số lời khuyên cho nhà quản lý trong công việc tái cấu trúc TTCK. Cụ thể:
* Nếu muốn thu hẹp thị trường phi tập trung, cần phải hiểu rõ hơn và chi tiết về các CTĐC không đăng ký.
* Nếu muốn thu hẹp thị trường phi tập trung, cần phải nắm được rõ hơn và chi tiết hơn về thị trường tự do.
* Nếu muốn mở rộng thị trường tập trung trên các Sở GDCK, việc phân tích khả năng cạnh tranh giữa các thị trường tập trung và thị trường phi tập trung là rất quan trọng.
* Một vấn đề quan trọng nữa là việc phân tích các vấn đề của cơ quan quản lý trong việc biến thị trường "tự do" thành "tập trung". Hạn chế về năng lực của UBCKNN, SGD và VSD cũng nên được cân nhắc đến.
Theo Nguyễn Quang
