Ứng phó với động đất, sóng thần: Cung cấp thông tin và hướng dẫn người dân cách phòng tránh

Những gì mà Nhật Bản phải hứng chịu do động đất và sóng thần gây ra đang khiến cả thế giới lo lắng trước thảm họa đến từ thiên nhiên. Đây cũng là hồi chuông cảnh báo cho Việt Nam khi mà nhiều địa phương nằm trong vùng có khả năng xảy ra động đất, sóng thần, nhưng lại không thể dự báo được thời gian xảy ra động đất, sóng thần.

Hải Phòng nằm trong vùng nguy cơ có sóng thần nhẹ
Những nghiên cứu cụ thể cho thấy, vùng bờ biển Việt Nam có nhiều khả năng phải chịu sự tác động chủ yếu từ các vùng nguồn sóng thần nằm bên trong khu vực biển Đông. Theo Viện Vật lý địa cầu, mối hiểm họa của nước ta là máng sâu Manila ở vùng biển phía tây Phi- lip- pin. Máng sâu này gây ra những tâm chấn động đất rất mạnh và có khả năng phát sinh sóng thần lan qua biển Đông vào bờ biển miền Trung của Việt Nam. Kết quả tính thời gian lan truyền sóng thần cho thấy sau khi phát sinh trên vùng nguồn này, sóng thần chỉ mất khoảng 2 giờ để tấn công vào bờ biển miền Trung. Các khu vực khác như Quảng Ninh, Hải Phòng cũng có thể có sóng thần ở mức độ nhẹ. Theo phản ánh của người dân tại khu vực Đồ Sơn, Cát Hải, những năm 50 của thế kỷ 20, từng có dấu vết của những con sóng lớn cao 4-5 m tràn vào bờ biển, làm sập đổ nhiều nhà cửa.

Người dân cần được tập huấn cách ứng phó
Để ứng phó với động đất và sóng thần, Thủ tướng đã có Quyết định số 264 về quy chế báo tin động đất và sóng thần; quy chế phòng, chống động đất, sóng thần. Từ quyết định này, 25 kịch bản về sóng thần, ứng với 25 kịch bản về động đất trên Biển Đông đã được xây dựng. Khu vực Hải Phòng, Quảng Ninh nằm trong kịch bản số 22 đến 25. 
Thủ tướng đã quy định rõ cơ quan duy nhất có thẩm quyền phát tin động đất, cảnh báo sóng thần tại Việt Nam là Viện Vật lý địa cầu, sau đó, tin được đưa lên phương tiện thông tin đại chúng và ban chỉ huy PCLB – TKCN các địa phương. Tuy nhiên, thực tế, nhiều địa phương vẫn rất lúng túng với việc sau khi tiếp nhận thông tin phải làm gì? Theo ông Lê Văn Hiến, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp- PTNT, Ủy viên Ban chỉ huy PCLB- TKCN Hải Phòng, tốc độ lan truyền của sóng thần rất nhanh, từ khi nhận được tin cảnh báo vào lúc ảnh hưởng vào ven bờ chỉ có 2 giờ, rất ít thời gian để chuẩn bị. Vậy phải làm thế nào để phát tin, truyền tin và xử lý thông tin thật nhanh khi mà tất cả hệ thống truyền tin đều có những hạn chế nhất định. Chẳng hạn như các đài phát thanh, truyền hình vẫn có những khoảng thời gian không phát sóng. Mạng di động hoạt động 24/24 giờ, nhưng tại nhiều vùng ven biển, số đông người dân không có điều kiện sử dụng điện thoại di động. Hệ thống đài cảnh báo trực canh có khả năng truyền tin nhanh nhất ở nhiều điều kiện khó khăn, tuy nhiên, đến nay, mới có 1 máy cảnh báo sóng thần được lắp đặt ở Đà Nẵng. Khó khăn nữa là phần lớn người dân đều cho rằng Hải Phòng tuyệt đối an toàn với sóng thần nên khá chủ quan.
Cùng với loay hoay trong tiếp nhận, xử lý thông tin, các địa phương đều lúng túng trong công tác chuẩn bị ứng phó. Phần lớn vẫn dừng lại ở việc xây dựng phương án theo 25 kịch bản ứng phó của Trung ương. Tuy nhiên, các phương án này chưa được hướng dẫn và triển khai chi tiết, cụ thể. Việt Nam cũng chưa từng diễn tập ứng phó với động đất, sóng thần… Hơn nữa, việc giáo dục, nâng cao ý thức của người dân về hai thảm họa này chưa được quan tâm đúng mức. Việc hướng dẫn và xây dựng các quy chuẩn tiêu chuẩn về xây dựng cơ sở hạ tầng, diễn tập tình huống đối phó thiên tai chưa được thực hiện bài bản… Việt Nam chưa có lực lượng chuyên nghiệp trong ứng phó với động đất, sóng thần. Các địa phương còn lúng túng trong chuẩn bị “4 tại chỗ” để ứng phó với sự cố… Hải Phòng cũng trong tình trạng chung này.
Động đất, sóng thần là những thảm họa thiên tai mới, khó chủ động trong ứng phó, khi xảy ra sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Do vậy, việc nâng cao ý thức người dân, tập huấn cho họ tự bảo vệ mình, tự ứng phó với các thảm họa thiên tai mới này là việc cần làm trước tiên. Đã đến lúc cần mở các lớp tập huấn, đưa thông tin và cách phòng tránh động đất, sóng thần đến từng người dân.

Hoàng Yên