Ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong công tác kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật

Bộ Tư pháp sớm triển khai việc nghiên cứu phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL

Chiến lược Quốc gia về nghiên cứu phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo đến năm 2030 được ban hành tại Quyết định 127 ngày 26/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ đã chỉ rõ: Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực công nghệ nền tảng góp phần quan trọng tạo bước phát triển đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế nhằm tăng trưởng bền vững. Vì vậy, cùng với các hoạt động chuyển đổi số khác, từ cuối năm 2023, Bộ Thông tin và Truyền thông, nay là Bộ Khoa học và Công nghệ, đã phối hợp với Bộ Tư pháp và Tập đoàn công nghệ CMC tiến hành nghiên cứu phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL.

Trong những năm qua, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, hệ thống pháp luật Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề đang đặt ra, trong đó có việc hệ thống pháp luật với nhiều điều khoản ban hành, nhiều loại văn bản pháp luật, số lượng văn bản QPPL được ban hành rất lớn, khó tránh khỏi nội dung các văn bản QPPL có mâu thuẫn, chồng chéo và trùng lắp.

Các văn bản QPPL được xem xét đối chiếu và đánh giá các quy định nhằm phát hiện, xử lý các quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp, góp phần bảo đảm tính hợp pháp, hợp hiến, hướng đến sự thống nhất và đồng bộ, dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật, tạo thuận lợi cho các cơ quan và tổ chức, cá nhân trong việc áp dụng các quy định của pháp luật.Việc rà soát, đối chiếu, kiểm tra văn bản trong hệ thống pháp luật với hơn 60.000 văn bản đang còn hiệu lực (gần 9.000 văn bản cấp Trung ương và 50.000 văn bản cấp địa phương) là thách thức rất lớn cho cán bộ làm công tác kiểm tra, rà soát văn bản QPPL.

Vì vậy, Bộ Tư pháp cho rằng cần thiết phải ứng dụng công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo để từng bước hỗ trợ công tác kiểm tra, rà soát văn bản QPPL, góp phần nâng cao năng suất làm việc và hiệu quả của công tác này.

Trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL trước mắt tập trung vào 3 chức năng chính

Để thực hiện được mục tiêu trên, Bộ Tư pháp và Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng Công ty Cổ phần Tập đoàn CMC đã thiết lập Quy chế thoả thuận 3 bên để nghiên cứu, phát triển trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL, trước mắt tập trung vào 3 chức năng chính:

Một là hỗ trợ, rà soát, phát hiện các mâu thuẫn về hình thức của văn bản.

Hai là kiểm tra về hiệu lực của các văn bản, căn cứ và văn bản tham chiếu trong quá trình rà soát văn bản QPPL.

Ba là tìm kiếm, xác định các điều, khoản, điểm, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quy định, văn bản QPPL cần rà soát; hỗ trợ việc xem xét, đánh giá, rà soát về thẩm quyền và nội dung của văn bản QPPL cần rà soát so với các văn bản làm căn cứ rà soát.

Trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL đã được kết nối, khai thác dữ liệu trực tiếp từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật

Đồng thời, Bộ Tư pháp đã thực hiện tổng hợp, đề xuất các yêu cầu nghiệp vụ về kiểm tra, rà soát văn bản; hỗ trợ kết nối, khai thác dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật; phối hợp cùng các đơn vị chuyên môn của Bộ Khoa học và Công nghệ, Công ty Cổ phần Tập đoàn CMC trong quá trình nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo.

Đến nay, trợ lý ảo rà soát văn bản QPPL đã được kết nối, khai thác dữ liệu trực tiếp từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật với trên 129.000 văn bản (trên 39.000 văn bản cấp Trung ương và 90.000 văn bản cấp địa phương - gồm cả văn bản QPPL đang còn hiệu lực và văn bản QPPL mới hết hiệu lực); đã phát triển được một số chức năng hỗ trợ hoạt động cơ bản của công tác kiểm tra, rà soát văn bản QPPL.

Kết quả thử nghiệm, đánh giá nội bộ tại Bộ Tư pháp, trong thời gian vừa qua với 3 chức năng mục tiêu, cho thấy cơ bản đáp ứng yêu cầu hỗ trợ cho công tác kiểm tra, rà soát văn bản QPPL, đặc biệt là 2 chức năng cốt lõi: "Tìm kiếm" và "Đối chiếu". Từ kết quả thử nghiệm, Bộ Tư Pháp sẽ tích cực phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và Tập đoàn CMC để hoàn thiện phần mềm nhằm nâng cao tỉ lệ chính xác các kết quả mà ứng dụng đưa ra.

Nhìn chung, trợ lý ảo trong rà soát văn bản QPPL bước đầu cho thấy tiềm năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho công tác rà soát và xây dựng văn bản QPPL. Tiếp tục phải nghiên cứu điều chỉnh nhưng cần phải bổ sung thêm dữ liệu để đáp ứng nhu cầu. Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp đang rà soát bổ sung các yêu cầu mới để phát triển chức năng cho trợ lý ảo nhằm hỗ trợ cho các nghiệp vụ mở rộng như hỗ trợ công tác thẩm định, công tác soạn thảo văn bản QPPL. Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cũng triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về hệ thống pháp luật và tiếp tục phát triển các nền tảng số của công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

An Như