Nhãn hiệu máy bay TU được biết đến ở mọi nơi trên thế giới. Đó chính là hai chữ cái đầu họ Tupolyev của ông Andrei và con trai Alexei, những tổng công trình sư lừng danh, đại diện một triều đại các nhà chế tạo máy bay. 20 tháng 5 năm nay trùng với dịp kỷ niệm 85 năm ngày sinh của Alexei Tupolyev.
 |
Cuộc đời Alexei Tupolyev gắn bó với ngành chế tạo máy bay từ thời thơ ấu, đó là điều không thể khác trong gia đình kỹ sư hàng không nổi tiếng. Năm 1942, giai đoạn ác liệt của Đại chiến thế giới II, chàng thanh niên 17 tuổi Alexei trở thành công nhân trong Văn phòng thiết kế nổi tiếng của cha. Ông tiếp tục làm việc tại đây sau khi tốt nghiệp Đại học hàng không Matxcova. Máy bay ném bom TU-16 và phi cơ chiến lược TU-95 được thiết kế với sự tham gia của Alexei Tupolyev. Dưới sự chỉ đạo của ông, cả một dòng thiết bị bay không người lái đã được vạch thảo. Một số máy bay đến nay vẫn tiếp tục phục vụ trong Lực lượng vũ trang Nga.
Nhưng có lẽ, lao động quan trọng nhất đối với tổng công trình sư là chế tạo TU-144, máy bay siêu âm đầu tiên trên thế giới. Ông Vladimir Rigmant, Giám đốc Bảo tàng Văn phòng thiết kế hàng không Tupolyev kể: “Công tác chế tạo TU-144 được khởi đầu vào năm 1963. Máy bay thử nghiệm đầu tiên cất cánh năm 1968. Trước khi Andrei Tupolyev qua đời, Alexei Tupolyev là kỹ sư trưởng đề án TU-144. Rồi tiếp đến, ông chỉ đạo và hoàn thành công tác nghiên cứu với vai trò tổng công trình sư. TU-144 là kiệt tác tư duy khoa học kỹ thuật nước nhà. Phương án cuối cùng của phi cơ không hề thua kém máy bay Concord do Anh và Mỹ hợp tác chế tạo”.
Dưới sự lãnh đạo của Alexei Tupolyev cho đến khi ông mất năm 2001, tập thể thiết kế không ngừng hoàn thiện các máy bay, đưa ra những cấu hình mới. Chẳng hạn, phi cơ TU-154 sau khi cải tiến mang ký hiệu TU-154M. Máy bay sở hữu các tính chất bay và vận hành tối ưu, có độ tiện nghi cao. TU-204 được biết đến với hệ thống điều khiển tự động và chất lượng kỹ thuật bay, chi phí nhiên liệu giảm gần gấp đôi so với các máy bay cùng loại.
Thập niên 1990, những năm cuối đời của nhà thiết kế hàng không là thời điểm đầy phức tạp đối với nước Nga. Đất nước thăng trầm trong cuộc khủng hoảng chính trị và kinh tế, nhưng Alexei Tupolyev vẫn tiếp tục say mê nghiên cứu các đề án mới. Ông Vladimir Rigmant nói: “Tổng công trình sư có đề tài riêng, đó là các thiết bị bay siêu bội âm. Ngoài ra, ông còn nghiên cứu vạch thảo loại máy bay hàng không vũ trụ. Ông là một nhà thiết kế thiên tài. Những công trình của ông Alexei Tupolyev, đặc biệt TU-16, các bộ phận kết cấu và cách xếp đặt TU-95 đạt trình vô cùng cao vào thời đó”.
Lẽ dĩ nhiên, mặc dù hoàn thành nhiều công trình, nhưng Alexei Tupolyev vẫn không kịp đưa vào hiện thực nhiều dự án thú vị. Đáng tiếc, những thiết bị bay siêu bội âm và phi cơ hàng không vũ trụ của ông mới ở dạng phác thảo trên giấy. Nhưng Giám đốc Bảo tàng AKB Tupolyev nhấn mạnh, cho đến nay ngành hàng không Nga vẫ tiếp tục sử dụng những tiềm năng được gây dựng từ thời Alexei Tupolyev.
