Khởi nghiệp năm 49 tuổi
Nữ tỷ phú Tao Huabi (Đào Hoa Bích) sinh năm 1947 trong một gia đình nghèo ở Quý Châu, Trung Quốc. Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, bà Đào đã không có cơ hội được đến trường như bao bạn bè cùng trang lứa. Chính điều này Tao Huabi không hề biết chữ mà chỉ có thể viết được tên của mình. Năm 42 tuổi, bà Đào Hoa Bích vẫn chỉ là người phụ nữ bán mỳ và trong mắt của người khác, bà chắc hẳn đã là một người thất bại.
Nữ tỷ phú Đào Hoa Bích đã phải trải qua một chặng đường quá nhiều chông gai để trở thành một trong những người giàu có ở Trung Quốc. Năm 20 tuổi bà kết hôn và trở thành một người nội trợ chăm sóc chồng con. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm chồng bà đột ngột qua đời khiến bà Đào trở thành góa phụ khi tuổi đời mới ngoài 20. Để nuôi 2 con trai, bà phải bươn chải xa nhà. Bà thức cả đêm để làm các suất cơm bán tại các trường học vào ban ngày.
Để trang trải cuộc sống, năm 1989, khi tích góp được một khoản tiền nhỏ, bà Đào đã quyết định mở một quán mì nhỏ kinh doanh. Quán của bà chỉ phục vụ các món mỳ đơn giản cùng với loại tương ớt của chính mình chế biến. Bà Đào được yêu mến trong khu phố và trở thành “mẹ đỡ đầu” cho các sinh viên nghèo. Trong quá trình buôn bán, bà Đào nhận ra điều khiến khách hàng yêu thích quán mì của bà chính là bởi món dầu ớt đặc biệt do tự tay bà chế biến.
 |
Bà Tao Huabi (Đào Hoa Bích). |
Việc kinh doanh khá thuận lợi. Tuy nhiên, một ngày nọ, do cảm thấy không khỏe nên bà không đi chợ mua ớt về làm ớt chưng dầu được. Hầu hết thực khách đã bỏ về khi vào quán và phát hiện rằng không có ớt chưng dầu “thần thánh” như mọi ngày. Nhận ra tầm quan trọng của ớt chưng dầu, Đào Hoa Bích đã âm thầm cải thiện hương vị cũng như kết cấu của nó để thu hút thêm khách hàng.
Từ đó, ngoài bán mỳ, Đào Hoa Bích còn bán riêng các lọ ớt chưng dầu. Vào những năm 1990, nhiều tài xế xe tải đi ngang qua cửa hàng của bà do một con đường cao tốc mới đang được xây dựng. Bà coi đây là cơ hội tốt để quảng bá ớt chưng dầu của mình ra khỏi phạm vi Quý Châu.
Không ngần ngại, Đào Hoa Bích tặng ớt chưng dầu miễn phí cho những người lái xe. Hình thức marketing truyền miệng này đã thành công khi ngày càng nhiều người từ nơi khác tìm đến cửa hàng của Đào Hoa Bích để mua ớt chưng dầu.
Sau một thời gian, việc kinh doanh mỳ của bà sa sút trong khi ớt chưng dầu lại bán rất chạy. Khi biết rằng nhiều cửa hàng mỳ khác trong khu phố đều kinh doanh tốt nhờ sử dụng ớt chưng dầu của mình, bà nhận ra tiềm năng của sản phẩm này và quyết định nghỉ bán mỳ.
Năm 1996, bà mở nhà máy ở Quý Dương và một năm sau, công ty thực phẩm Laoganma (Mẹ đỡ đầu) ra đời. Ban đầu, nhà máy chỉ có 40 công nhân, xưởng là ngôi nhà thuê lại của chính quyền thôn, còn nhãn hiệu và bao bì do con trai bà, ông Lý Quý Sơn thiết kế. Nhãn hiệu in ảnh bà Đào, mặc tạp dề trắng và đôi mắt thể hiện sự kiên định.
Bà sau đó mở nhà máy ở Nam Minh, nơi được mô tả như một “vương quốc ớt chưng” khép kín nằm trên sườn đồi ở ngoại ô đông nam thành phố Quý Dương. Nhà máy nằm cạnh đường cao tốc, nơi chỉ có con đường rộng vài mét cho người và xe chở dầu ớt đỏ ra vào.
Tường vây quanh nhà máy trang trí bằng gạch trắng, loại nông dân hay dùng hoặc chỉ sơn một lớp sơn trắng. Không khí xung quanh tràn ngập mùi ớt. Mùa hè, khi gió đông nam thổi qua, mùi ớt chưng dầu có thể lan tới trung tâm thành phố Quý Dương cách đó 10km.
Hơn 4.000 công nhân mặc đồng phục làm việc hơn 10 tiếng mỗi ngày, ở trong ký túc xá. Phù hiệu màu đỏ trên cổ áo là dấu hiệu để họ ra vào “vương quốc ớt chưng”. Màu đỏ là màu yêu thích của Đào Hoa Bích. Màu đỏ của ớt xuất hiện khắp nơi, từ hoa cẩm tú cầu đỏ treo trên mỗi cánh cửa, tới vải buộc vào hàng chục xe tải và xe chở dầu, cùng chiếc Rolls-Royce của bà.
Phép màu của Quý Châu
Doanh nghiệp của bà trở thành công ty thực phẩm đầu ngành sau hàng chục năm hoạt động, nhưng Đào Hoa Bích hiếm khi xuất hiện trước công chúng. Văn phòng làm việc dẫn thẳng tới phòng ngủ của bà. Bà sống trong nhà máy, bên trong bài trí đơn giản. Sau mỗi lần đi công tác theo lịch con trai và thư ký sắp xếp, bà lập tức quay lại nhà máy vì “cực kỳ quan tâm đến công việc”.
Bà không để công việc tồn đọng sang ngày hôm sau, dù thức khuya thế nào vẫn dậy đúng 7h sáng mỗi ngày. Bà ăn uống đơn giản, ít thịt cá, ăn rau luôn kèm ớt và không bỏ thừa thức ăn. Một số nhân viên cho hay bà thường ăn sạch suất cơm khi dùng bữa trong căng tin cùng công nhân.
Bà theo đuổi triết lý kinh doanh đơn giản, từ chối đưa công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, tăng vốn, vay mượn hay quảng cáo. Một số quan chức thuyết phục bà đầu tư bất động sản, nhưng Đào Hoa Bích tuyên bố chỉ cần làm tốt một việc trong đời, đó là làm ra loại ớt chưng ngon và không tham lam vật chất quá mức.
 |
Người quen cho hay bà có trí nhớ rất tốt, nhớ được tên và sinh nhật của nhiều công nhân, cũng có khả năng đọc thuộc lòng chính xác sau khi nghe nhiều lần. Bà có thể ngửi để biết được ớt chất lượng tốt hay xấu, thậm chí có khả năng làm ra loại ớt chưng tương tự sau khi nếm sản phẩm của công ty đối thủ.
Bà Đào không bao giờ trả lời phỏng vấn với lý do “sức khỏe kém”. Đại diện công ty của bà cho hay “bà nói mình ít chữ, nên không biết phải trả lời phỏng vấn thế nào. Bà sợ mình nói sai nên sẽ không nhận phỏng vấn”.
Tính cách của bà cũng nóng nảy và thẳng thắn như ớt. Một công nhân lâu năm cho hay bà thường mắng nhân viên khi tức giận, nhưng luôn yêu quý và đối xử với họ như người nhà. Có lần, mẹ của một nhân viên bảo vệ mắc bệnh hiểm nghèo phải chạy thận, bà lập tức đưa tiền, nói “đừng lo về chi phí, tôi sẽ lo tiền chữa bệnh tới khi mẹ anh khỏe lại”. Công ty thu hút lượng lớn lao động nhờ cung cấp chỗ ăn ở miễn phí, trả lương cao hơn 500 tệ so với mức trung bình ở địa phương.
Dù nhận được nhiều lời đề nghị thành lập doanh nghiệp ở nơi khác nhưng Đào Hoa Bích vẫn trung thành với quê nhà Quý Châu. Nữ doanh nhân cho biết bà muốn hàng nghìn công nhân nhà máy có việc làm, đồng thời tạo thu nhập cho hàng vạn nông dân thông qua việc thu mua ớt số lượng lớn của Lao Gan Ma. Vì những đóng góp trên, bà được mọi người gọi là “Phép màu của Quý Châu”.
Vươn ra tầm quốc tế
Trong quá trình kinh doanh, tuy đạt được thành công vang dội nhưng Đào Hoa Bích cũng gặp không ít khó khăn do nhiều đối thủ cạnh tranh tung ra loại ớt chưng dầu Lao Gan Ma giả với bao bì tương tự. Năm 2001, bà thắng kiện và nhận được khoản bồi thường 60.000 USD từ một nhà sản xuất lợi sử dụng tên “Lao Gan Ma” cho sản phẩm của mình.
Năm 2015, tỷ phú Đào Hoa Bích được vinh danh trong danh sách những gia đình giàu nhất Trung Quốc với tài sản ước tính 1,05 tỷ USD. Trên trang web, công ty cho biết mỗi ngày sản xuất 1,3 triệu lọ ớt chưng. Năm 2016, Bloomberg ghi nhận công ty của bà đã giúp tỉnh nghèo Quý Châu đạt mức tăng trưởng 10,5%, vượt xa tỷ lệ tăng trưởng của Trung Quốc là 6,7%. Forbes China ước tính bà đang sở hữu khối tài sản 1,05 tỷ USD.
Đế chế ớt chưng dầu của bà đã vươn ra quốc tế, với sản phẩm được bán tại Mỹ và châu Phi. Trên các trang thương mại điện tử nước ngoài như Amazon, một lọ ớt chưng dầu Lao Gan Ma có giá khoảng 9 USD, gấp 8 lần giá bán ở Trung Quốc. Đến nay, Lao Gan Ma vẫn là thương hiệu ớt chưng dầu lớn nhất Trung Quốc với hơn 20 loại gia vị khác nhau.
Trong suốt hơn 20 năm hoạt động, thương hiệu Lao Gan Ma luôn tuân thủ nguyên tắc “Không nợ ai một xu cũng không được nợ một xu”. Câu chuyện về hành trình khởi nghiệp của nữ doanh nhân họ Đào là minh chứng cho tinh thần khởi nghiệp của những nữ doanh nhân độc lập đầu tiên Trung Quốc. Và kết quả là khi ở tuổi 68, bà đã có khối tài sản trị giá 7 tỷ Nhân dân tệ (hơn 1 tỷ USD).
Đào Hoa Bích khá nổi tiếng trên mạng xã hội. Một trang chứa hashtag “người phụ nữ nóng bỏng nhất Trung Quốc” – nhằm chỉ việc tạo ra loại ớt chưng dầu cay nóng nổi tiếng của Đào Hoa Bích đã nhận được hơn 7 triệu lượt xem trên Weibo.
