Từ năm 2025 cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng: Bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh, thiếu niên

100% đại biểu trẻ em biểu quyết thống nhất cấm TLĐT, TLNN

Quý I năm 2024, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 111 vụ, 152 đối tượng liên quan đến TLĐT, TLNN. Trong đó, có 33 vụ, với 73 đối tượng bị khởi tố do phạm tội về ma túy, còn lại bị xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ.

Theo báo cáo kết quả giám sát, khảo sát của các Ủy ban của Quốc hội và các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ sử dụng TLĐT, TLNN tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là trong giới trẻ, học sinh, sinh viên; có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép.

Với vẻ ngoài thời thượng, hương vị đa dạng và chiêu thức quảng cáo tinh vi, TLĐT, TLNN đang ngày càng xâm nhập vào cuộc sống của trẻ em Việt Nam, trở thành chủ đề nóng không chỉ ngoài xã hội, mà cả trong trường học. Trẻ em dễ dàng mua TLĐT, TLNN từ các tiệm tạp hóa nhỏ cho đến các cửa hàng trực tuyến.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định, không có bằng chứng TLĐT, TLNN ít hại hơn thuốc lá điếu. Cả hai đều chứa nicotine gây nghiện và có hại, đặc biệt với não bộ trẻ em. Một số sản phẩm TLĐT chứa các chất độc hại còn cao hơn thuốc lá điếu thông thường. Theo Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan, tỷ lệ sử dụng TLĐT, TLNN đang tăng nhanh và tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân, đặc biệt là đối với giới trẻ.

Chính vì thế, ngày 29/9/2024, trong Phiên họp giả định Quốc hội trẻ em lần thứ II, với tỷ lệ 100%, 306 đại biểu trẻ em biểu quyết thống nhất cấm TLĐT, TLNN. Tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Y tế giả định em Nguyễn Ngọc Mai An cho biết, tình trạng gia tăng trẻ em sử dụng TLĐT, TLNN thời gian qua, có nguyên nhân từ việc trẻ em rất dễ tiếp cận với thuốc lá điện tử qua mạng xã hội, thậm chí các sản phẩm này được bán ngay tại cổng trường với đủ mẫu mã, giá rất rẻ. Bên cạnh đó, nhiều trẻ em thiếu sự hiểu biết về tác hại của TLĐT, TLNN đối với thể chất, tinh thần. Thậm chí, có những nhận thức sai lầm rằng các sản phẩm này ít gây hại hơn so với thuốc lá truyền thống.

Cũng tại Phiên họp giả định này, các đại biểu trẻ em đã đưa ra nhiều ý kiến đề xuất tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, các Bộ, ngành để cấm bán thuốc lá điện tử và các chất kích thích cho trẻ vị thành niên; kiểm soát chặt chẽ hơn việc quảng cáo thuốc lá và các chất kích thích trên mạng xã hội; đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của gia đình, nhà trường, nhất là các em học sinh về tác hại của thuốc lá và các chất kích thích.

Ý kiến trẻ em đã được lắng nghe

Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Trong Nghị quyết của Quốc hội có nêu rõ nội dung: Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng TLĐT, TLNN, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025, bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự, an toàn xã hội.

Trước đó, tại phiên trả lời chất vấn Quốc hội ngày 11/11/2024, Bộ trưởng Bộ Y tế bà Đào Hồng Lan đã đề nghị Quốc hội đưa ngay nội dung cấm TLĐT, TLNN vào Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 8 trước khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá được xem xét, sửa đổi trong thời gian tới. Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, có như vậy mới đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của thực tiễn và nhanh chóng triển khai các giải pháp bảo vệ người dân, đặc biệt là trẻ em.

Nghị quyết của Quốc hội cấm TLĐT, TLNN cho thấy sự quyết liệt của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trước những nguy cơ từ các sản phẩm thuốc lá mới. Điều quan trọng là tiếng nói của trẻ em đã được lắng nghe, nguyện vọng chính đáng của các em về môi trường không khói thuốc đang thành hiện thực.

Tuy nhiên, vẫn còn đó nỗi lo khi trên Facebook, Zalo hiện vẫn còn công khai vô số các hội nhóm TLĐT, TLNN mà ở đó các thành viên trao đổi, buôn bán các sản phẩm rất sôi nổi. Trên các hội nhóm này, trẻ em thường chia sẻ hoặc truyền tay nhau các sản phẩm TLĐT, TLNN được thiết kế nhỏ gọn nên như một vật trang trí học đường ba lô, hộp bút…

Bên cạnh đó, TLĐT, TLNN cũng được các em truyền tai nhau như một công cụ giúp “giải tỏa stress học hành” mà không gây hậu quả cho sức khỏe. Đây thực sự là một thông điệp dễ gây hiểu lầm “chết người” đối với trẻ em, rất đáng lo ngại,

Vì thế, bên cạnh việc từ năm 2025, các loại thuốc lá mới như TLĐT, TLNN sẽ được liệt vào danh sách hàng cấm; cá nhân hoặc tổ chức vi phạm sẽ bị xử phạt theo các quy định hiện hành (việc xử phạt tội sản xuất, buôn bán hàng cấm được căn cứ theo Điều 190 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo đó, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm), thì vấn đề đẩy mạnh truyền thông để trẻ em nhận thức được các quy định của pháp luật liên quan đến TLĐT, TLNN cũng như tác hại của TLĐT, TLNN đối với sức khỏe là rất quan trọng.

Nghị quyết về hoạt động chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV cũng đã đề cập tới nội dung cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, đặc biệt là đối với thanh niên, thiếu niên về tác hại của rượu, bia, thuốc lá, TLĐT, TLNN, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người.