TS. Trần Văn Hải – Chủ tịch Công đoàn Trường ĐH Luật (ĐH Huế): Cần hoàn thiện pháp luật để phòng, chống tác hại thuốc lá mới hiệu quả

- Tiến sĩ nhận định thế nào về tình trạng giới trẻ Huế nói chung, cũng như giảng viên trẻ, sinh viên Trường ĐH Luật (ĐH Huế) nói riêng sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng? Thực trạng này có gì khác biệt so với cả nước?

TS. Trần Văn Hải: Tình trạng giới trẻ Huế sử dụng thuốc lá, đặc biệt thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang trở thành vấn đề đáng lo ngại trong những năm gần đây. Nhiều bạn trẻ tiếp cận thuốc lá từ sự tò mò, lôi kéo của bạn bè hoặc mong muốn thể hiện bản thân. 

Một bộ phận giảng viên trẻ và sinh viên Trường Đại học Luật Huế cũng đang chịu tác động từ xu hướng này. Dù không phải là hiện tượng phổ biến, nhưng việc sử dụng thuốc lá, đặc biệt tại các khu vực xung quanh trường như căn tin, nhà xe hay ký túc xá vẫn xảy ra. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến hình ảnh môi trường giáo dục mà còn tác động xấu đến sức khỏe và hiệu suất học tập, giảng dạy.

Rất ít giảng viên trẻ và sinh viên Trường Đại học Luật Huế sử dụng thuốc lá gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, chủ yếu nhờ nhà trường áp dụng tính kỷ luật cao và các hoạt động tuyên truyền được tổ chức thường xuyên. Tuy nhiên, hiện tượng này cũng cần được quan tâm để hạn chế, tiến tới loại bỏ triệt để.

- Theo tiến sĩ, những tác nhân nào dẫn đến thực trạng trên?

TS. Trần Văn Hải: Việc sử dụng thuốc lá trong giảng viên trẻ và sinh viên xuất phát từ các hoạt động vui chơi, giao lưu hàng ngày; áp lực học tập, nghiên cứu; và các nhu cầu cá nhân. Một số trường hợp bị tác động bởi bạn bè và môi trường xung quanh. Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có mẫu mã hiện đại, hương vị đa dạng, lại được quảng cáo theo hướng “ít độc hại” nên dễ thu hút người trẻ.

- Tiến sĩ cho biết những quy định pháp luật liên quan đến phòng, chống tác hại của thuốc lá trong các trường Đại học? Trường ĐH Luật Huế (Đại học Huế) phát hiện và xử lý các trường hợp vi phạm thế nào?

TS. Trần Văn Hải: Những quy định chủ yếu liên quan đến phòng, chống tác hại thuốc lá trong các trường đại học theo pháp luật Việt Nam và các quy định thường áp dụng trong môi trường giáo dục gồm: Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (2012); Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế; Đặc biệt, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 173/2024/QH15, trong đó có nội dung cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ ngày 1/1/2025; Chính phủ đã có Quyết định 1665/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Nghị quyết số 173/2024/QH15. Bên cạnh đó là Quy định nội bộ của trường đại học… Những quy định này nhằm xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, bảo vệ sức khỏe cho giảng viên, sinh viên và cộng đồng.

Trường Đại học Luật Huế phát hiện một số trường hợp sinh viên, giảng viên vi phạm quy định cấm hút thuốc trong khuôn viên trường. Hình thức xử lý chủ yếu là nhắc nhở, tuyên truyền và các chủ thể sử dụng cũng đã cơ bản chấp hành tốt.

- Tiến sĩ đánh giá thế nào về hiệu quả của các quy định pháp luật hiện hành trong việc phòng, chống tác hại của thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha…?

TS. Trần Văn Hải: Các quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam về phòng, chống tác hại thuốc lá đã tạo khuôn khổ quan trọng trong việc phòng, chống tác hại của thuốc lá, bao gồm cả thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản liên quan đã góp phần xây dựng môi trường không khói thuốc tại nhiều cơ quan, trường học và nơi công cộng.

Tuy nhiên, đối với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha, hiệu quả kiểm soát còn hạn chế. Các sản phẩm này du nhập nhanh, hình thức đa dạng trong khi khung pháp lý còn chưa đầy đủ, chưa theo kịp thực tế. Một số quy định chưa bao quát, dẫn đến tình trạng kinh doanh tràn lan trên mạng xã hội, quảng cáo trá hình và việc sử dụng gia tăng ở giới trẻ. Việc thực thi pháp luật cũng gặp khó khăn do thiếu cơ chế giám sát chặt chẽ và chế tài chưa đủ mạnh. Do đó, Việt Nam cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý để phòng, chống hiệu quả hơn các sản phẩm thuốc lá hiện nay.

- Trường ĐH Luật (ĐH Huế) đã triển khai những biện pháp gì để xây dựng môi trường “không khói thuốc”? Hiệu quả thực tế ra sao, thưa Tiến sĩ?

TS. Trần Văn Hải: Trong những năm gần đây, Trường ĐH Luật Huế đã triển khai nhiều biện pháp: Tăng cường hệ thống biển báo cấm hút thuốc tại giảng đường, thư viện, hành lang và các khu vực công cộng; Đẩy mạnh truyền thông trong sinh hoạt lớp, sinh hoạt công dân đầu khóa, các buổi tọa đàm chuyên đề về tác hại thuốc lá;  Phối hợp Đoàn – Hội tổ chức chiến dịch truyền thông, treo pano, áp phích và hoạt động ngoại khóa để nâng cao nhận thức phòng, chống tác hại của thuốc lá...

Những biện pháp này đã mang lại chuyển biến rõ rệt: tình trạng hút thuốc trong trường giảm, ý thức của giảng viên – sinh viên được nâng lên, góp phần xây dựng môi trường học tập văn minh và trong lành.

- Theo thầy, để tăng hiệu quả phòng, chống tác hại thuốc lá, nhất là các sản phẩm thuốc lá mới trong môi trường đại học, cần chú trọng những giải pháp gì?

TS. Trần Văn Hải: Có thể tập trung vào các giải pháp sau:

Hoàn thiện quy định pháp luật đối với thuốc lá thế hệ mới, triển khai nghiêm quy định cấm.

Tăng cường kiểm tra, giám sát tại các khu vực dễ phát sinh vi phạm như cổng trường, ký túc xá, căn tin; phối hợp đồng bộ giữa nhà trường – địa phương – lực lượng chức năng.

Đẩy mạnh truyền thông – giáo dục sức khỏe thông qua chương trình sinh hoạt công dân, hoạt động Đoàn – Hội, truyền thông trực tuyến, giúp sinh viên hiểu rõ nguy cơ của thuốc lá điện tử.

Xây dựng môi trường giảng đường “không khói thuốc” thực chất, với cơ chế cam kết, biển báo, giám sát và chế tài nội bộ rõ ràng.

Xin cảm ơn Tiến sĩ đã chia sẻ!