Thêm vào đó, rất cần các quy định pháp luật để bắt buộc tất cả các nền tảng thương mại điện tử, phương tiện truyền thông xã hội và báo chí trực tuyến xóa bỏ mọi giao dịch, quảng cáo bán động vật hoang dã bất hợp pháp.
Vô tư làm hại động vật hoang dã trên mạng
Trong những năm gần đây, các vi phạm về động vật hoang dã (ĐVHD) trên Internet đang gia tăng một cách đáng báo động. Lợi dụng khả năng dễ dàng tiếp cận người mua và che giấu danh tính của Internet và đặc biệt là các mạng xã hội, nhiều đối tượng đã thường xuyên rao bán các sản phẩm như ngà voi, sừng tê giác, móng gấu, da hổ và rất nhiều sản phẩm ĐVHD trên Internet.
Chỉ trong năm 2019, Phòng Bảo vệ ĐVHD của Trung tâm Giáo dục thiên nhiên (ENV) đã ghi nhận hơn 2.400 trường hợp quảng cáo ĐVHD trên Facebook, YouTube, Zalo, Tiktok và các trang mạng điện tử khác. Con số này vẫn không có dấu hiệu giảm xuống trong những tháng đầu năm 2020 với 424 vụ vi phạm tính đến hết ngày 30/4/2020.
Tuy nhiên, rủi ro cũng đang gia tăng với các đối tượng buôn bán ĐVHD trên Internet. Ngày càng có nhiều người dân sẵn sàng hỗ trợ giám sát và thông báo các vi phạm về ĐVHD trên Internet. Các doanh nghiệp kinh doanh sàn thương mại điện tử và các trang mạng xã hội như Facebook, Zalo, Lazada hay Shopee cũng đang chung tay cùng ENV trong việc xóa bỏ các vi phạm về ĐVHD trên Internet. Hơn cả, cơ quan thực thi pháp luật tại nhiều địa phương đã nhận thức được mức độ nghiêm trọng trong hành vi vi phạm của các đối tượng buôn bán trên Internet và đang dần quen với việc xử lý các đối tượng này.
Bên cạnh việc tuyên truyền, giải thích pháp luật và khuyến khích các đối tượng chấp hành quy định pháp luật về ĐVHD, trong nhiều vụ việc, cơ quan chức năng đã theo dõi, kiểm tra nhà/cơ sở kinh doanh của các đối tượng vi phạm và phát hiện, tịch thu nhiều tang vật cũng như áp dụng những hình phạt thích đáng với các đối tượng này. Liên tiếp những vụ phát hiện, tịch thu và bắt giữ các đối tượng vi phạm về ĐVHD trên Internet trong suốt thời gian gần đây đang cho thấy sự nỗ lực, tích cực của cơ quan chức năng các địa phương đối với loại hình tội phạm mới này.
 |
| Các cá thể chim săn mồi đã được chuyển về TT Cứu hộ (Nguồn Ảnh Trung tâm Cứu hộ Động vật hoang dã Hà Nội) |
Không còn là “khu vực an toàn”
Được biết, trong tháng 5/2020, 3 đối tượng đã bị xử phạt vi phạm hành chính tổng cộng 12,5 triệu đồng, tịch thu điện thoại di động về hành vi quảng cáo rao bán các cá thể ĐVHD bất hợp pháp; 2 đối tượng bị bắt giữ về hành vi tàng trữ và rao bán ĐVHD trái phép; các đường dẫn trong 49 vụ việc quảng cáo rao bán ĐVHD trái phép và 17 tài khoản cá nhân, hội, nhóm trên Facebook của các đối tượng vi phạm đã bị vô hiệu hóa…
Phòng Cảnh sát môi trường Công an TP Đà Nẵng đã phát hiện và tịch thu 12 cá thể chim săn mồi tại nhà của một đối tượng sau khi đối tượng này rao bán các cá thể chim trên mạng xã hội Facebook. Và từ thông tin ENV cung cấp, Facebook đã gỡ bỏ hoàn toàn 277 bài viết quảng cáo buôn bán ĐVHD trên nhóm “Hội Anh Em Ba Miền” ở Việt Nam và cảnh báo sẽ vô hiệu hóa nhóm này nếu tiếp tục ghi nhận các bài viết vi phạm. Đây là một nhóm Facebook đã hoạt động từ rất lâu, thường xuyên có các thành viên rao bán ĐVHD hay các sản phẩm từ ĐVHD như ngà voi, da hổ, vảy tê tê, móng gấu...
Trong vụ việc ngày 5/5/2020 tại Đà Nẵng, cơ quan có thẩm quyền đã xử phạt đối tượng 11.250 triệu đồng vì nuôi nhốt và quảng cáo bán trái phép 12 cá thể chim săn mồi. Được biết, hoạt động mua bán chim săn mồi trên Internet tại Việt Nam cũng đang phát triển khá nhanh, đặc biệt trong các hội nhóm trao đổi - huấn luyện chim săn mồi. Tuy nhiên, hầu hết các loài chim săn mồi đều nằm trong Phụ lục II CITES, phải có giấy phép nhập khẩu cấp bởi cơ quan thẩm quyền quản lý CITES (trong trường hợp nhập khẩu) hoặc các giấy tờ khác chứng minh nguồn gốc hợp pháp (trong trường hợp mua, bán trong nước).
Trước đó, ngày 29/2/2020, Tòa án nhân dân huyện Bá Thước (Thanh Hóa) đã xét xử và tuyên phạt bị cáo Nguyễn Đức T (trú tại Hoàn Kiếm, Hà Nội) 36 tháng tù giam về hành vi vận chuyển trái phép 1 bình rượu ngâm 2 chi gấu ngựa (Ursus thibetanus). Cơ quan chức năng đã lần theo thông tin rao bán rượu ngâm chi gấu trên tài khoản Facebook của vợ bị cáo Thịnh, tiến hành theo dõi và bắt giữ đối tượng khi đang vận chuyển bình rượu này đi bán cho khách hàng. Một đối tượng khác ở Hà Nội là Phạm Thị V cũng đã bị tuyên phạt 12 tháng tù về hành vi buôn bán trái phép một bình rượu ngâm một cá thể gấu ngựa con. Đối tượng khai nhận đã mua bình rượu ngâm 1 cá thể gấu con từ một đối tượng buôn bán qua mạng khác với giá 10.500.000 đồng và đăng bán lại trên mạng Internet với giá chênh lệch 500.000 đồng.
Có thể nói, với sự vào cuộc và giám sát từ cộng đồng, sự tham gia của các doanh nghiệp cung cấp các nền tảng trên Internet cùng với nỗ lực của các cơ quan chức năng, Internet đã không còn là “khu vực an toàn” để các đối tượng lợi dụng che giấu hành vi vi phạm pháp luật về ĐVHD của mình.
Hy vọng những bài học đắt giá cảnh tỉnh kẻ phạm tội
Bà Bùi Thị Hà - Phó Giám đốc ENV chia sẻ: “Buôn bán ĐVHD dù là trên Internet cũng đã không còn an toàn! ENV trân trọng cảm ơn cộng đồng, các sàn thương mại điện tử hay mạng xã hội đã chung tay cùng ENV trong nỗ lực bảo vệ ĐVHD. ENV đặc biệt hoan nghênh nỗ lực của các cơ quan thực thi pháp luật, cơ quan tiến hành tố tụng trong việc điều tra, theo dõi và xử lý các đối tượng vi phạm về ĐHVD trên Internet thời gian qua.
ENV hy vọng những bài học đắt giá về hậu quả của hành vi buôn bán ĐVHD sẽ góp phần cảnh tỉnh các đối tượng đã đang và hi vọng sẽ làm giàu từ buôn bán ĐVHD trái phép. ENV cũng đề nghị các cơ quan chức năng tiếp tục phát huy và tích cực hành động để đẩy lùi tội phạm về ĐVHD trên Internet nói riêng và xóa bỏ hoàn toàn tội phạm về ĐVHD khỏi xã hội nói chung”.
Luật hóa việc nền tảng thương mại, truyền thông điện tử phải xóa bỏ mọi giao dịch, quảng cáo bán động vật hoang dã bất hợp pháp
Theo các chuyên gia đánh giá, khoảng 70% dịch bệnh nguy hiểm cho con người có nguồn gốc từ ĐVHD. Hậu quả của dịch Covid-19 cùng với những báo cáo khoa học mới cho thấy nhiều khả năng dịch bệnh này có nguồn gốc từ ĐVHD chính là lời cảnh báo cho thấy loài người phải hành động ngay lập tức, chấm dứt các hành vi vi phạm về ĐVHD trái phép, không để các loài virus nguy hiểm khác ảnh hưởng tới sức khỏe, thậm chí tính mạng của con người và những thiệt hại không đáng có tới nền kinh tế.
Trong kiến nghị tới Chính phủ về các giải pháp đảm bảo an toàn quốc gia, an ninh kinh tế và sức khỏe cộng đồng cũng như vì mục tiêu gìn giữ các hệ sinh thái quý giá của Việt Nam, các tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn thiên nhiên và ĐVHD đã đề nghị Chính phủ cần ban hành các quy định bắt buộc với tất cả các nền tảng thương mại điện tử, phương tiện truyền thông xã hội và báo chí trực tuyến để xóa bỏ mọi giao dịch, quảng cáo bán ĐVHD bất hợp pháp.
