Truy cứu trách nhiệm hình sự giám đốc nhận lương “khủng"?

Liên quan đến vụ việc này, mặc dù “các vị lãnh đạo” đã chịu trách nhiệm kỷ luật về mặt Đảng, chính quyền nhưng dường như dư luận vẫn còn rất quan tâm và chờ đợi điều gì đó hơn thế nữa, chờ đợi một hình thức xử lý nghiêm khắc hơn với tính chất, mức độ hành vi vi phạm. Vấn đề đặt ra là những người vi phạm trong vụ việc này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự hay không?

"Cố ý làm trái"

Sau vụ lương khủng, theo các quyết định xử lý kỷ luật, có ba người bị khai trừ Đảng, hai người bị cách hết các chức vụ trong Đảng, ba người bị cách chức đảng ủy viên đảng ủy công ty. Về mặt chính quyền, Chủ tịch UBND TP.HCM có quyết định buộc thôi việc hai người, sáu người còn lại bị cách chức chủ tịch hội đồng thành viên hoặc giám đốc (những người bị cách chức giám đốc đều bị cách chức thành viên hội đồng thành viên tại mỗi công ty ).

Sếp nhận lương khủng, trong khi công nhân lại nhận lương không tương xứng với công việc.

Trước đó, các cơ quan thẩm quyền TP triển khai các quyết định đình chỉ các chức vụ về Đảng và tạm đình chỉ công tác đối với tám lãnh đạo chủ chốt tại bốn công ty nói trên. Việc làm này để phục vụ công tác kiểm điểm, xem xét xử lý kỷ luật, xử lý trách nhiệm liên quan đến tình hình thực hiện ký kết hợp đồng lao động và sử dụng quỹ lương không đúng quy định tại các công ty.

Tiếp đó, Ban thường vụ Thành ủy TP họp xem xét các báo cáo của Ủy ban kiểm tra Thành ủy TP, đồng thời có những kết luận xử lý kỷ luật đối với bốn đảng ủy cơ sở tại bốn công ty và đối với tám cá nhân là những cán bộ chủ chốt của các công ty. Ban thường vụ Thành ủy TP, Ủy ban kiểm tra Thành ủy TP ra các quyết định thi hành kỷ luật đối với tám cá nhân; Đảng ủy Sở Giao thông vận tải TP ra quyết định thi hành kỷ luật đối với tập thể đảng ủy của bốn công ty. Chủ tịch UBND TP ban hành tám quyết định thi hành kỷ luật (về mặt chính quyền) đối với tám cá nhân liên quan.

Theo Chuyên viên Kiều Anh Vũ, VPLS Lê Nguyễn TP.HCM: Tại thời điểm này, tuy chưa thể nhận định chính xác được và phải phụ thuộc vào kết quả điều tra cũng như kết luận của các cơ quan có thẩm quyền.Nhưng với những gì được phản ánh qua các phương tiện thông tin đại chúng, tôi cho rằng vụ việc này có dấu hiệu tội phạm.

Cơ quan có thẩm quyền có thể khởi tố, điều tra, làm rõ để xác định các dấu hiệu tội phạm có đủ yếu tố cấu thành tội phạm hay không để xử lý theo quy định của pháp luật. Theo phản ánh, các hành vi sai phạm được đánh giá là “rất nghiêm trọng” như:  Ký hợp đồng lao động sai với người lao động, “khai khống số lao động để hưởng chênh lệch” và chi lương khủng cho lãnh đạo.

Chuyên viên Vũ cho rằng: Hành vi chi lương khủng cho lãnh đạo là hành vi vi phạm rất rõ ràng so với các quy định về lương, thưởng đối với lãnh đạo trong doanh nghiệp Nhà nước, chẳng hạn như: Nghị định số 205/2004/NĐ-CP ngày 14/12/2004 của Chính phủ quy định hệ thống thang lương, bảng lương và chế độ phụ cấp lương trong các công ty nhà nước; Thông tư số 27/2010/TT-BLĐTBXH ngày 14/9/2010 của Bộ Lao động thương binh và Xã hội hướng dẫn thực hiện quản lý lao động, tiền lương, thù lao và tiền thưởng trong công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước làm chủ sở hữu;…

Hành vi này có thể là dấu hiệu của tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” được quy định tại Điều 165 Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009). Theo quy định của Điều luật này, hành vi vi phạm gây thiệt hại từ một trăm triệu đồng là có thể bị truy cứu trách nhiệm Hình sự; nếu phạm tội gây thiệt hại từ 300 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng thì có thể bị phạt tù từ 3 năm đến 12 năm; nếu phạm tội gây thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên thì có thể bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

Buông lỏng quản lý doanh nghiệp Nhà nước

Nói về hành vi “Khai khống số lao động để hưởng chênh lệch”, Chuyên viên Vũ cho rằng có dấu hiệu của tội “Báo cáo sai trong quản lý kinh tế” được quy định tại Điều 167 BLHS.

Khoản 1 Điều này quy định người nào vì vụ lợi hoặc vì động cơ cá nhân khác mà báo cáo với cơ quan có thẩm quyền những số liệu, tài liệu rõ ràng không đúng sự thật gây hậu quả nghiêm trọng cho việc xây dựng hay thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội của Nhà nước. Hoặc đã bị xử lý kỷ luật/ xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến ba năm.

Riêng về hành vi vi phạm ký hợp đồng sai với người lao động, BLHS không có quy định về tội phạm liên quan nên hành vi này không thể bị truy cứu trách nhiệm Hình sự. Tuy nhiên đây cũng là yếu tố để các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền xem xét, đánh giá tổng thể toàn bộ các sai phạm để có hướng xử lý thích hợp - Chuyên viên Kiều Anh Vũ cho biết.

Cũng có ý kiến cho rằng, trong trường hợp của bốn công ty công ích vừa rồi, lương lãnh đạo cao bất thường như vậy thì cần phải xem xét lại. Việc đầu tiên là xem xét trách nhiệm của cơ quan chủ quản, công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát. Ngoài ra cũng cần phải xem xét vai trò của các tổ chức trong những doanh nghiệp này.

Thực trạng hiện nay nhiều tổ chức trong doanh nghiệp gần như vô hiệu hóa từ Chi bộ, Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ…mà quyền uy chủ yếu tập trung vào trong đội ngũ lãnh đạo, đặc biệt việc này rất phổ biến trong các doanh nghiệp nhà nước. Nhiều công ty vốn rõ ràng là của Nhà nước nhưng quyền quyết định lại gần như nằm trong tay nhóm lãnh đạo.

Trong khi đó lương giám đốc doanh nghiệp Nhà nước được tính theo hệ số, ngoài ra có thêm lương trách nhiệm rồi sau đó đóng bảo hiểm. “Họ chỉ có thể lách từ những “chia chác” khác nhau mới dẫn đến chuyện lương một năm hơn 2 tỉ đồng” .

 Luật sư Trần Đình Triển cho rằng cần phải xem xét lại về cơ chế quản lí, công tác thanh tra, kiểm soát và xử lí vi phạm đối với hệ thống doanh nghiệp Nhà nước vì đang có dấu hiệu bị buông lỏng, không thể chỉ xử lí hành chính là xong. Bởi có dấu hiệu của tội phạm cần phải khởi tố vụ án.

Tội "Tham ô" là rất rõ, đủ căn cứ để khởi tố về tội tham ô vì anh sử dụng quyền của anh, lấy tiền bạc của Nhà nước, của doanh nghiệp trái pháp luật để hưởng lợi cho bản thân mình”. Cụ thể trong vụ việc này, số tiền bị bòn rút lên đến hàng tỉ đồng thì không thể chỉ thu hồi, xử lí hành chính rồi cách chức.

  Đặng Đạt