Trước giờ 'nhấn nút' những công trình lịch sử

Mở trục vận tải chiến lược mới cho miền Bắc

Ngày 19/12, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng chính thức khởi công dự án thành phần đầu tiên, đánh dấu bước khởi động một trong những công trình hạ tầng giao thông lớn nhất cả nước. Với tổng mức đầu tư hơn 203.000 tỷ đồng (khoảng 8,3 tỷ USD) tuyến đường sắt dài gần 400km mới hoàn toàn này được kỳ vọng hình thành trục vận tải chiến lược kết nối cửa khẩu quốc tế với hệ thống cảng biển, tạo động lực phát triển kinh tế và logistics vùng Bắc Bộ.

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ông Mai Minh Việt - Quyền Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) cho biết, đây là dự án có quy mô lớn, lần đầu tiên Việt Nam triển khai một tuyến đường sắt mới hoàn toàn theo tiêu chuẩn hiện đại, yêu cầu kỹ thuật cao và công tác tổ chức thi công phức tạp. Theo ông Việt, áp lực tiến độ rất lớn, song đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thể hiện quyết tâm của Chính phủ và Bộ Xây dựng trong việc hiện thực hóa các dự án hạ tầng chiến lược quốc gia. Ban Quản lý dự án đường sắt sẽ tiếp tục tăng cường kiểm soát chất lượng, tiến độ và an toàn thi công trong suốt quá trình triển khai.

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được đầu tư mới hoàn toàn, có chiều dài tuyến chính khoảng 390,9km, cùng gần 27,9km tuyến nhánh, đi qua 6 địa phương trọng điểm phía Bắc gồm: Lào Cai, Phú Thọ, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên và Hải Phòng. Tuyến sử dụng khổ ray tiêu chuẩn 1.435mm, điện khí hóa, vận chuyển đồng thời hành khách và hàng hóa, với tốc độ thiết kế tối đa 160km/h trên các đoạn chính Lào Cai, 120km/h qua khu vực Hà Nội và 80km/h cho các đoạn còn lại. Toàn bộ nguồn vốn sử dụng ngân sách nhà nước, phấn đấu hoàn thành toàn tuyến không muộn hơn năm 2030.

Dự án thành phần I (sẽ khởi công hôm nay) tập trung xây dựng các hạng mục hạ tầng kỹ thuật tại khu vực nhà ga, quảng trường ga và các công trình kết nối ban đầu, với tổng mức đầu tư khoảng 3.299 tỷ đồng. Đây được xác định là bước chuẩn bị quan trọng, tạo mặt bằng và điều kiện cần thiết để triển khai các gói thầu xây dựng tuyến đường sắt chính trong giai đoạn tiếp theo.

Ông Việt chia sẻ, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng mang ý nghĩa kinh tế đặc biệt quan trọng khi hình thành trục vận tải chiến lược kết nối trực tiếp khu vực biên giới phía Bắc với hệ thống cảng biển cửa ngõ quốc tế. Việc đầu tư tuyến đường sắt hiện đại, vận chuyển khối lượng lớn, chi phí thấp sẽ góp phần tái cơ cấu phương thức vận tải, giảm áp lực cho đường bộ, qua đó kéo giảm chi phí logistics - “điểm nghẽn” lớn của nền kinh tế trong nhiều năm qua. Khi thời gian vận chuyển được rút ngắn, tính ổn định và an toàn của chuỗi cung ứng được nâng cao, năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu, đặc biệt là nông sản, khoáng sản, hàng công nghiệp chế biến từ các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc sẽ được cải thiện rõ nét.

Không chỉ dừng ở vai trò hạ tầng giao thông, tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng còn mở ra không gian phát triển kinh tế mới dọc hành lang kết nối. Trên nền tảng đường sắt, các trung tâm logistics, khu công nghiệp, kho bãi, dịch vụ hậu cần và các đô thị gắn với vận tải đường sắt sẽ có điều kiện hình thành và phát triển, thúc đẩy thu hút đầu tư, đặc biệt là đầu tư tư nhân. Đây chính là động lực quan trọng để tái phân bổ không gian phát triển, giảm áp lực cho các đô thị lớn, đồng thời tạo thêm việc làm, gia tăng giá trị sản xuất và nguồn thu ngân sách cho các địa phương.

Đáng chú ý, với vai trò là tuyến liên vận quốc tế, dự án tạo điều kiện để Việt Nam tăng cường kết nối với thị trường Trung Quốc và khu vực, tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng và mạng lưới logistics khu vực. Đây được xem là một trong những hạ tầng nền tảng, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tới như định hướng đã được Đảng xác lập.

Việc khởi công tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vì vậy mang ý nghĩa chính trị - kinh tế sâu sắc trong không khí cả nước thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Công trình thể hiện rõ quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc hiện thực hóa các đột phá chiến lược về hạ tầng, coi hạ tầng đi trước mở đường phát triển, tạo nền tảng vững chắc để hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững và nâng cao vị thế Việt Nam trong khu vực và quốc tế.

Những công trình điện thể hiện năng lực thi công vượt trội của người Việt

Nhà máy thủy điện (NMTĐ) Hòa Bình là công trình có ý nghĩa rất to lớn với phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam khi vừa cung cấp sản lượng điện lớn cho hệ thống điện quốc gia, vừa cung cấp nước để phục vụ gieo trồng mùa vụ vừa góp phần phục vụ chống lũ cho miền Bắc. Đặc biệt đây là công trình giữ vai trò bảo đảm an toàn cho hệ thống điện quốc gia trong những giai đoạn thời tiết nắng nóng cực đoan.

Năm 2026, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 10% và để đạt được mục tiêu này, “điện phải đi trước một bước”. Trong bối cảnh nhiều năm không có nguồn điện lớn vào hệ thống, việc xây dựng NMTĐ Hòa Bình mở rộng đặc biệt có ý nghĩa lớn khi cung cấp cho miền Bắc thêm 480MW điện từ mùa khô 2026.

Chuyên gia năng lượng Nguyễn Huy Hoạch đánh giá, NMTĐ Hòa Bình mở rộng không chỉ có ý nghĩa với việc tăng công suất phủ đỉnh phụ tải cho hệ thống điện mà còn tận dụng “kho vàng trắng” đã được thế hệ kỹ sư tài giỏi của Việt Nam và Liên Xô xây dựng cho Việt Nam từ những năm 90 của thế kỷ trước. TS Hoạch phân tích, hàng năm NMTĐ Hòa Bình phải xả lũ từ tháng 6 đến tháng 9 và cấp nước cho hạ lưu vào tháng giêng, tháng hai phục vụ sản xuất nông nghiệp qua hệ thống đập tràn (mà không qua tổ máy phát điện) là lãng phí nguồn nước, do đó bổ sung 2 tổ máy này ngoài nhiệm vụ phủ đỉnh phụ tải còn một nhiệm vụ là để tận dụng nguồn nước xả để phát điện.

NMTĐ Hòa Bình mở rộng có tổng mức đầu tư hơn 9.220 tỷ đồng, sản lượng phát điện bình quân hàng năm khoảng 488,3 triệu kWh/năm. Hiện 2 tổ máy đã hòa lưới điện quốc gia sẽ giúp tăng khả năng huy động công suất cho phụ tải khu vực miền Bắc, đặc biệt là trong các giờ cao điểm, sẽ góp phần tăng tính linh hoạt trong vận hành, tăng độ tin cậy, an toàn của hệ thống điện... Đồng thời góp phần giảm chi phí sản xuất của hệ thống theo nguyên tắc bảo đảm vận hành ổn định, an toàn tuyệt đối cho công trình và hạ du.

Theo ông Phạm Hồng Phương - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), để đưa NMTĐ Hòa Bình mở rộng về đích đúng hẹn, các lực lượng thi công đã trải qua không ít khó khăn. Bởi hiếm có công trường thủy điện nào mà mặt bằng tổ chức thi công lại nhỏ, hẹp và ngay sát nhà máy hiện hữu như dự án này. Khi vào giai đoạn “nước rút”, thời tiết không thuận lợi khiến công trường bị ảnh hưởng không nhỏ về tiến độ. Bên cạnh đó, công tác thi công tháo dỡ đê quây vào cuối tháng 5/2025 trùng với cao điểm sử dụng điện tại miền Bắc, do đó vừa phải bảo đảm “mục tiêu kép” về công tác sản xuất điện của các nhà máy thủy điện trên sông Đà, vừa phải đáp ứng tiến độ gấp rút của dự án...

Ngoài dự án NMTĐ Hòa Bình mở rộng, còn một dự án năng lượng khác cũng khá quan trọng được đưa vào khánh thành trong ngày 19/12. Đó là dự án cấp điện từ lưới điện quốc gia cho đặc khu Côn Đảo. Đây là bước ngoặt quan trọng trong việc hiện thực hóa chiến lược phát triển hạ tầng năng lượng quốc gia, thể hiện quyết tâm của Chính phủ, ngành điện và các đơn vị tham gia dự án trong việc chăm lo, phát triển hạ tầng cho khu vực biển đảo, vùng biên giới - hải đảo của Tổ quốc.

Dự án này được EVN đầu tư trên 4.920 tỷ đồng với mục tiêu bảo đảm cung cấp điện an toàn, liên tục, ổn định cho đặc khu Côn Đảo (29MW vào năm 2026, 55MW vào năm 2030 và 90MW từ năm 2035), thay thế các nguồn phát điện diesel tại chỗ, giảm chi phí sản xuất điện, hạn chế phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải và phát triển bền vững của Việt Nam.

Lãnh đạo EVN cho biết, đây là dự án được đánh giá có độ phức tạp bậc nhất trong các công trình cấp điện biển đảo của EVN từ trước tới nay, với tổng thời gian thi công vỏn vẹn chưa đầy 9 tháng. Cùng đó, dự án cũng đánh dấu lần đầu tiên các đơn vị tư vấn trong nước tự đảm nhận hoàn toàn công tác khảo sát, thiết kế và tư vấn giám sát chính của công trình, cũng là lần đầu tiên một nhà thầu Việt Nam đã chinh phục được những “con sóng lớn” để thực hiện việc đào rãnh và rải cáp ngầm biển 110kV ở ngoài khơi...