2 thập kỷ hình thành và phát triển
Suốt 20 năm qua, đến nay Trung tâm đã tạo dựng được vị trí, vai trò của mình trong việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người nghèo, đối tượng chính sách và những người yếu thế trong xã hội; thực hiện tốt chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước, góp phần đáng kể vào sự phát triển của ngành Tư pháp tỉnh nhà. Có được thành quả này là nhờ sự quan tâm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND và Sở Tư pháp, đặc biệt là sự lãnh đạo của Cục TGPL (Bộ Tư pháp), sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị có liên quan.
Trong những ngày đầu thành lập, số biên chế của Trung tâm còn ít ỏi (đến năm 2006, cũng mới chỉ có 05 viên chức và 01 Phó Giám đốc Sở kiêm Giám đốc Trung tâm), chỉ thành lập được 10 Câu lạc bộ TGPL, người dân ít quan tâm về công tác TGPL.
Sau khi Quốc hội ban hành Luật TGPL năm 2006, được sự quan tâm của HĐND, UBND tỉnh, Sở Tư pháp, Trung tâm cơ bản được kiện toàn tổ chức bộ máy với 27 công chức, viên chức, người lao động (trong đó có 20 Trợ giúp viên pháp lý, có 01 Giám đốc, 01 Phó Giám đốc), 03 phòng Chuyên môn, nghiệp vụ gồm: Phòng Hành chính – Tổng hợp, Phòng Pháp luật hình sự - hành chính, Phòng Pháp luật dân sự - đất đai - lao động và 02 Chi nhánh trực thuộc Trung tâm đặt tại huyện Phong Điền và Phú Lộc. Ngoài ra, có 09 Tổ cộng tác viên TGPL đặt tại các huyện, thị xã, thành phố; 10 tổ chức hành nghề luật sư, 01 Trung tâm tư vấn pháp luật đăng ký tham gia TGPL; 121 cộng tác viên, trong đó 13 cộng tác viên là luật sư, 01 tư vấn viên pháp luật, còn lại là công chức, viên chức đang làm việc tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh; thành lập 80 Câu lạc bộ TGPL.
20 năm qua, sự hình thành và phát triển của Trung tâm luôn gắn với sự phát triển của ngành Tư pháp tỉnh nhà và đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Nổi bật, Trung tâm đã tham mưu Sở Tư pháp trình UBND tỉnh ban hành 03 Quyết định, 01 Chỉ thị, 11 Kế hoạch, 02 Quy chế và 01 Chương trình.
Cụ thể là Quyết định về đổi tên Trung tâm, kiện toàn tổ chức và nâng cao hoạt động về TGPL, thành lập và ban hành quy chế hoạt động của Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng; Chỉ thị về tăng cường hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh; 03 Kế hoạch về Chiến lược phát triển TGPL ở Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030; Kế hoạch về TGPL cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn giai đoạn 2013-2020, giai đoạn 2016-2020; Quy chế phối hợp giữa Sở Tư pháp và Sở Y tế, Sở Tư pháp và Ban Dân tộc tỉnh về TGPL cho người nhiễm HIV/AIDS, đồng bào dân tộc thiểu số; Chương trình phối hợp thực hiện lồng ghép giới trong hoạt động TGPL... Việc ban hành các Quyết định, Chỉ thị, Kế hoạch, Quy chế, Chương trình phối hợp đã tạo điều kiện để Trung tâm được kiện toàn về mặt tổ chức, triển khai thực hiện nhiệm vụ và xây dựng được cơ chế phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan.
Trung tâm đã đẩy mạnh và đa dạng hóa các hoạt động truyền thông về TGPL qua các đợt tập huấn, TGPL lưu động, tờ gấp pháp luật, các chuyên trang, chuyên mục về TGPL trên hệ thống loa truyền thanh của xã, sinh hoạt Câu lạc bộ TGPL. Qua đó, không những tác động tích cực đến nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trong việc triển khai thực hiện chính sách TGPL cho người được TGPL, từ đó người được TGPL đến với Trung tâm ngày một tăng.
Từ tháng 3/1998 đến ngày 31/12/2017, Trung tâm đã phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thị xã và thành phố Huế, các cơ quan tiến hành tố tụng các cấp, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân, Trung tâm Phòng chống HIV thực hiện TGPL được 23.074 vụ việc. Trong đó, theo hình thức TGPL đã tư vấn pháp luật 20.875 vụ việc, tham gia tố tụng 2.052 vụ việc, hình thức khác 147 vụ việc; theo lĩnh vực pháp luật thì đã trợ giúp 7.226 vụ việc dân sự - hôn nhân và gia đình, hình sự là 2.560 vụ việc, hành chính 3.505 vụ việc và lĩnh vực khác 9.783 vụ việc.
Quyết tâm hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao
Không những thế, đối với hoạt động phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng, hầu hết các vụ án hình sự, dân sự, hành chính có đối tượng là người thuộc diện được TGPL đều được hỗ trợ miễn phí, ít xảy ra tình trạng sót đối tượng trợ giúp. Đặc biệt từ khi thực hiện Đề án đổi mới công tác TGPL giai đoạn 2015-2025, tỷ lệ vụ việc tham gia tố tụng của trợ giúp viên pháp lý tăng lên đáng kể. Nếu như trước đây, các vụ việc tham gia tố tụng chủ yếu do luật sư cộng tác viên thực hiện thì 5 năm trở lại đây số lượng vụ việc tham gia tố tụng do trợ giúp viên thực hiện chiếm đa số. Trong năm 2017, số vụ việc do trợ giúp viên thực hiện chiếm trên 90% số lượng vụ việc tham gia tố tụng của Trung tâm.
Trong Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, để người dân sinh sống tại các xã vùng sâu, vùng xa được nâng cao kiến thức pháp luật và tiếp cận với dịch vụ pháp lý, Trung tâm phối hợp với Phòng Tư pháp các huyện, thị xã và các Câu lạc bộ TGPL tại các xã nghèo, các xã có thôn, bản đặc biệt khó khăn đẩy mạnh hoạt động TGPL lưu động và truyền thông về hoạt động TGPL tại cơ sở được 668 lượt, thu hút 29.463 lượt người tham gia, tư vấn 8.732 vụ việc; lắp đặt mới tại các điểm 450 bảng tin, hộp tin về TGPL; cấp phát miễn phí hàng nghìn các loại tờ gấp pháp luật bằng tiếng dân tộc Pacô, tiếng Việt cho người dân thông qua các đợt TGPL lưu động tại cơ sở.
Với sự quyết tâm, nỗ lực, cố gắng không mệt mỏi trong suốt chặng đường vừa qua, Trung tâm được UBND tỉnh tặng thưởng nhiều Bằng khen và tặng danh hiệu “Tập thể lao động xuất sắc”. Riêng trong đợt phát động phong trào thi đua cao điểm (6 tháng đầu năm 2017) hướng tới kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Tổ chức TGPL, Trung tâm được Bộ trưởng Bộ Tư pháp tặng Bằng khen; 01 cá nhân được Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp tặng Bằng khen. Đây là những phần thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước ghi nhận và đánh giá cao đối với những thành tích mà Trung tâm đã đạt được, đồng thời cũng là động lực để Trung tâm phấn đấu xây dựng ngày một phát triển hơn.
Giám đốc Trung tâm Võ Thị Xuân Hương chia sẻ: “Công tác TGPL trên địa bàn đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu giúp đỡ pháp lý của người nghèo, đối tượng chính sách và các đối tượng yếu thế khác trong xã hội. Đồng thời, giúp các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan nhà nước khác giải quyết các vụ việc một cách khách quan, chính xác, đúng pháp luật; giải tỏa những vướng mắc pháp luật của người dân, góp phần ổn định tình hình chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội tại địa phương”.
Chặng đường 20 năm chưa dài nhưng TGPL Thừa Thiên Huế đã khẳng định được “tiếng nói” quan trọng trong việc bảo vệ quyền con người, quyền công dân, góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Bước sang giai đoạn phát triển mới, trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Trung tâm nguyện tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp, kế thừa thành tựu của chặng đường 20 năm qua, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó.
