Trao đổi chính ngạch vẫn diễn ra
Thông tin từ Bộ Công Thương cho biết chính quyền tỉnh Quảng Tây đã quyết định kéo dài thời gian đóng cửa các chợ biên giới và tiếp tục tạm dừng hoạt động trao đổi hàng hóa cư dân biên giới, ít nhất là tới cuối tháng 2/2020. Chính quyền tỉnh Vân Nam hiện cũng chưa có thông tin chính thức nhưng trước những diễn biến phức tạp của dịch nCoV gây ra, nhiều khả năng chính quyền tỉnh Vân Nam cũng sẽ đưa ra quyết định tương tự.
Như vậy, các cửa khẩu phụ như Tân Thanh, Na Hình, Bình Nghi (Lạng Sơn) và cửa khẩu Lào Cai - Vân Nam… con đường chủ yếu dành để xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Trung Quốc sẽ vẫn chưa được mở. Bộ Công Thương cho biết, quyết định của 2 tỉnh Quảng Tây và Vân Nam đều đã được Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn dự đoán và liên tục cảnh báo trong những ngày qua.
Đại diện Bộ Công Thương chia sẻ, dù đã có nhiều nỗ lực để chuyển đổi xuất khẩu sang hình thức chính ngạch trong nhiều năm qua nhưng tới nay, xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân tại các chợ biên giới vẫn là phương thức xuất khẩu chủ yếu đối với một số chủng loại nông sản của Việt Nam, trong đó có thanh long và dưa hấu. Do đó, quyết định lùi thời gian mở cửa các chợ biên giới và tiếp tục tạm dừng hoạt động trao đổi hàng hóa cư dân biên giới của chính quyền 2 tỉnh Quảng Tây và Vân Nam dự kiến sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ tới việc xuất khẩu các loại nông sản này.
Tuy nhiên, quyết định của 2 tỉnh Quảng Tây và Vân Nam chỉ ảnh hưởng tới hàng hóa đưa lên biên giới để xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân. Các lô nông sản xuất khẩu theo đường chính ngạch, kể cả thanh long, vẫn được làm thủ tục thông quan bình thường dù tiến độ có phần chậm hơn do phải thực hiện nghiêm các biện pháp phòng chống dịch bệnh.
Đại diện Bộ Công Thương cho biết, trước quyết định lùi thời gian mở cửa khẩu, Bộ đã có văn bản đề nghị Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Quảng Tây và Vân Nam giao thiệp với chính quyền 2 tỉnh để trao đổi các biện pháp nhằm giảm thiểu tác động của việc tạm dừng các chợ biên giới và dừng hoạt động trao đổi hàng hóa cư dân biên giới. Nhưng đại diện Bộ này cũng nhận định, trước diễn biến phức tạp và dự kiến còn kéo dài của dịch bệnh, khả năng 2 bên có thể sớm đưa ra những biện pháp hữu hiệu là không nhiều.
Trước đó, theo khuyến nghị của 2 Bộ, các doanh nghiệp đã có các biện pháp điều tiết nên lượng thanh long và dưa hấu đưa lên biên giới để xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân đã chậm lại đáng kể. Hiện số lượng xe tồn trên cửa khẩu chờ xuất sang Trung Quốc không tăng so với cuối tháng 1/2020.
Khuyến nghị của Bộ Công Thương
Trước tình hình khó khăn trong việc xuất khẩu nông sản theo con đường tiểu ngạch, Bộ Công Thương đã có văn bản gửi các hiệp hội và các tỉnh để khuyến nghị về một số biện pháp để tránh hiện tượng tiếp tục đưa nông sản lên các cửa khẩu. Theo đó, đối với các loại nông sản đang dựa mạnh vào xuất khẩu theo hình thức trao đổi cư dân (như thanh long và dưa hấu), Bộ Công Thương kiến nghị các doanh nghiệp và người dân có biện pháp để điều tiết sản lượng, ít nhất là không sử dụng các biện pháp để gia tăng sản lượng vào thời điểm này.
Với sản lượng nông sản đã hoặc sắp thu hoạch, tiếp tục hạn chế đưa hàng lên biên giới trừ trường hợp đưa lên để xuất khẩu theo hình thức chính ngạch; Hoặc doanh nghiệp nên liên hệ với chủ hàng để đàm phán chuyển đổi sang hình thức chính ngạch và chủ động áp dụng các biện pháp để sẵn sàng chuyển đổi sang hình thức chính ngạch như thay đổi bao bì, nhãn mác hàng hóa, dán tem truy xuất nguồn gốc... Bộ Công Thương cam kết sẽ chỉ đạo các đơn vị chức năng của Bộ ưu tiên cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) cho những lô hàng sẵn sàng chuyển sang hình thức chính ngạch.
Bộ tiếp tục đề nghị doanh nghiệp logistics, đặc biệt là những doanh nghiệp có kho lạnh, hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh nông sản thông qua việc ưu tiên bảo quản các mặt hàng nông sản đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Trung Quốc và trong khả năng của mình, giảm chi phí lưu kho, lưu bãi, giảm phí vận chuyển, bốc xếp hàng hóa để hỗ trợ cho nông dân.
Bộ Công Thương cũng khẳng định sẽ cùng Bộ NN&PTNT tiếp tục các nỗ lực để tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, trong đó có việc chỉ đạo toàn bộ hệ thống Thương vụ và Tham tán Nông nghiệp tại nước ngoài tham gia tìm kiếm và giới thiệu khách hàng mới, góp phần thúc đẩy chuyển hướng tiêu thụ nông sản trong giai đoạn hiện nay.
