“Trong tương lai gần, chúng ta cần một nền giáo dục đem lại sự hài lòng và niềm tin“

TSKH. Phạm Đỗ Nhật Tiến
TSKH. Phạm Đỗ Nhật Tiến
(PLO) -Sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 29 của Trung ương về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, ngành giáo dục Việt Nam đã có những chuyển biến như thế nào? TSKH. Phạm Đỗ Nhật Tiến, nguyên trợ lý Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã có cuộc trò chuyện với báo chí về những vấn đề cần giải quyết, cùng những thách thức và kỳ vọng của ngành giáo dục Việt Nam.

TS Phạm Đỗ Nhật Tiến nhận định:  "Theo tôi, đổi mới tư duy quản lý giáo dục có nhiều nội dung nhưng nội dung quan trọng nhất là chuyển từ tư duy quản lý bằng mệnh lệnh hành chính sang tư duy quản lý bằng pháp luật. Đây là một tiến trình nói thì dễ, làm thì khó. Tiến trình này đã diễn ra suốt 30 năm đổi mới giáo dục, nhưng đến nay, chúng ta vẫn ở giao thời giữa quản lý bằng mệnh lệnh hành chính và quản lý theo pháp luật. 

"Làm Bộ trưởng Giáo dục ở Việt Nam là một công việc không dễ dàng!"

PV: Không thể phủ nhận, ngành giáo dục cũng còn những hạn chế cần khắc phục. Vậy, điểm yếu nhất hiện nay cần phải giải quyết để đưa chất lượng giáo dục đi lên là gì?

Bất kỳ ở đâu và lúc nào ngành giáo dục cũng còn những hạn chế cần khắc phục. Có nền giáo dục nào dám nói rằng đã đáp ứng tốt nhu cầu của người dân và yêu cầu của xã hội đâu. Giáo dục nước ta cũng vậy. Có lẽ vì thế mà làm Bộ trưởng Giáo dục ở Việt Nam là một công việc không dễ dàng.

Chỉ có điều trong những hạn chế, bất cập của giáo dục nước ta, có những cái tồn tại rất dai dẳng, chuyển biến chậm. Nổi bật là chất lượng không đến nơi đến chốn trong đào tạo nhân lực nước ta. Điểm yếu này đã được báo cáo cạnh tranh toàn cầu cảnh báo từ chục năm nay, các nhà quản lý đã nhận thức được, nhưng chuyển biến diễn ra còn chậm.

Như trên tôi đã nói, ngành giáo dục hiện đã có nhiều cố gắng trong việc tập trung giải quyết vấn đề này. Nó kéo theo việc nhận dạng rất nhiều điểm yếu khác như các nút thắt về thể chế, các điểm nghẽn trong quản trị nhà trường, các bất cập trong cơ chế tài chính, niềm tin v.v…Nói cách khác, có thể gọi điểm yếu trong giáo dục nước ta là lỗi hệ thống. Vì vậy, đây là một bài toán cần có sự tiếp cận tổng thể và dài hơi.

"Những cố gắng của ngành Giáo dục cần được đánh giá công bằng"

Có rất nhiều vấn đề của giáo dục được dư luận quan tâm trong thời gian vừa qua như chương trình sách giáo khoa mới, đào tạo sư phạm, vấn đề công nhận tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư. Dường như, ở khía cạnh nào, ngành giáo dục cũng đang có những vướng mắc khiến dư luận băn khoăn. Ông nghĩ sao?

Năm năm qua là năm năm đầu tiên ngành giáo dục triển khai thực hiện NQ29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Có thể nói khối lượng công việc khá đồ sộ liên quan đến mọi cấp học và trình độ đào tạo, mọi lĩnh vực, mọi bộ phận của hệ thống giáo dục. Dĩ nhiên, khi có quá nhiều việc phải làm thì vấn đề đặt ra là phải có sự lựa chọn ưu tiên. 

Theo tôi, thời gian qua, nổi bật trong những lựa chọn ưu tiên của ngành giáo dục là hoàn thiện thể chế, đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, xây dựng đội ngũ nhà giáo, tập trung vào việc nâng cao chất lượng và hiệu quả trong đào tạo nhân lực trình độ cao, từ đào tạo sư phạm, đào tạo tiến sĩ đến công nhận các chức danh GS, PGS. 

Tất cả đang trong quá trình thực hiện, và theo lệ thường trong lĩnh vực giáo dục, sự khởi sắc chỉ có thể thấy được sau vài năm nữa, nhanh thì 5 năm, chậm thì 10 năm. Vì vậy, tôi sẽ không nói về sự khởi sắc. Tôi chỉ muốn nói về những cố gắng nổi bật của ngành giáo dục cần được đánh giá một cách công bằng trong các lựa chọn ưu tiên nói trên.

PV: Đó là gì, thưa ông?

Trước hết về hoàn thiện thể chế. Nhiệm vụ đặt ra là sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học. Tôi có may mắn được tham gia một số cuộc hội thảo có liên quan đến công việc này, thấy cách làm tương đối bài bản, khoa học.

Về xây dựng chương trình giáo dục phổ thông mới, cần thấy đây là một công việc rất khó khăn. Bởi nó đụng tới việc phá bỏ các thói quen trong tư duy về một chương trình theo tiếp cận nội dung, chuyển sang nhận thức mới về một chương trình theo tiếp cận năng lực. Vì thế 5 năm qua là 5 năm học hỏi, thảo luận, tranh cãi, phản biện, để dần đi tới đồng thuận. 

Tôi đánh giá cao quyết tâm của ngành giáo dục trong việc tập trung nâng cao chất lượng và hiệu quả trong đào tạo nhân lực trình độ cao, trước mắt là việc siết chặt chỉ tiêu tuyển sinh sư phạm, rà soát điều kiện đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ, hoàn thiện các tiêu chuẩn chức danh GS và PGS theo hướng phù hợp hơn với thông lệ quốc tế. Đặc biệt đáng quan tâm là việc đẩy mạnh tiến trình kiểm định và công nhận chất lượng các cơ sở GDĐH. 

Thách thức lớn nhất phải đối mặt là sự mất niềm tin

PV: Vậy theo ông, thách thức và kỳ vọng đối với giáo dục Việt Nam trong thời gian tới là gì ?

Tôi cho rằng thách thức lớn nhất mà quản lý nhà nước về giáo dục ở nước ta phải đối mặt, đó chính là sự mất niềm tin. Đây là một thực tế đáng lo ngại, bởi lẽ ngay cả những thành tích đáng tự hào như kết quả thi PISA liên tục trong hai kỳ 2012 và 2015 vẫn bị nhiều người, bao gồm cả các nhà giáo và cán bộ nghiên cứu giáo dục, hoài nghi. Sự mất niềm tin này đang làm cho quản lý nhà nước về giáo dục ở nước ta gặp rất nhiều khó khăn trong đổi mới.

Vì vậy kỳ vọng của tôi, đó là trong tương lai gần chúng ta có được một nền giáo dục đem lại sự hài lòng và niềm tin trong nhân dân. Nỗ lực xây dựng chính phủ kiến tạo và liêm chính mà Nhà nước ta đang theo đuổi chính là bước đi mang tính đột phá và hợp lòng dân. Thành công của bước đi này sẽ đem lại niềm tin cần thiết để giáo dục vững bước đi lên.

PV: Xin cảm ơn ông.


Đọc thêm

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lên đường thăm chính thức Campuchia
Ngày 21/11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn đầu Đoàn đại biểu cấp cao Đảng, Nhà nước Việt Nam rời Hà Nội, lên đường thăm chính thức Vương quốc Campuchia, tham dự Hội nghị toàn thể lần thứ 12 của Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và Phiên họp toàn thể lần thứ 11 của Nghị viện Quốc tế vì Bao dung và Hòa bình (IPTP) từ ngày 21-24/11/2024.

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia

Lễ đón chính thức Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân tại Malaysia
Trưa 21/11 (theo giờ địa phương), tại Phủ Thủ tướng, Trung tâm hành chính Putrajaya, Malaysia, Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân sang thăm chính thức Malaysia, theo lời mời của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân từ ngày 21-23/11, được tổ chức trọng thể theo nghi thức cao nhất dành cho Nguyên thủ quốc gia thăm chính thức.

Công tác phát triển Đảng trong giới nghệ sĩ Thủ đô: Những nút thắt cần tháo gỡ - Bài 1: Tự hào là người chiến sĩ trên 'mặt trận văn hóa'

Hà Nội có 97 tác phẩm xuất sắc được trao giải trong Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 4 năm 2024. (Ảnh: CTV)
(PLVN) -  Ngày 24/11/1946, tại Nhà hát Lớn TP Hà Nội, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất đã diễn ra. Trong diễn văn khai mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi. Văn hóa lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ”. Lá thư Người gửi giới họa sĩ và văn nghệ sĩ năm 1951 đến nay vẫn vẹn nguyên tính thời sự: “Văn hóa, nghệ thuật cũng là một mặt trận. Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”.

Kiến tạo trong kỷ nguyên mới phải đột phá đi thẳng vào hiện đại

Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh trong bài: V.Anh)
(PLVN) - Yêu cầu bao trùm trong kiến tạo kỷ nguyên mới là phải tiến hành đồng thời, thắng lợi quá trình “đột phá kép”. Một mặt, phải đột phá đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Mặt khác, phải đột phá trong việc giải quyết triệt để những “điểm nghẽn”, những khó khăn đang kìm hãm, cản trở sự phát triển của đất nước.

Khẳng định vị thế quốc tế của Việt Nam trong giải quyết thách thức toàn cầu

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại phiên thảo luận phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng. (Ảnh: TTXVN)
(PLVN) - Ngày 19/11 (theo giờ địa phương), tại Rio de Janeiro, Brazil, Hội nghị Thượng đỉnh G20 năm 2024 tiếp tục diễn ra với Phiên thảo luận về phát triển bền vững và chuyển đổi năng lượng dưới sự chủ trì của Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva, Chủ tịch G20 năm nay. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự và có bài phát biểu tại Phiên thảo luận.

Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: Bàn làm chứ không bàn lùi

Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. (Ảnh: Cổng TTĐTQH)
(PLVN) -  Chiều 20/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội tiến hành thảo luận chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Đa số đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tán thành với chủ trương đầu tư dự án với tinh thần bàn làm chứ không bàn lùi.

Nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động giám sát

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân. (Ảnh: Phạm Thắng)
(PLVN) - Chiều 20/11, tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội làm việc phiên toàn thể tại hội trường nghe các báo cáo về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương điều hành phiên họp.

Chủ tịch Hồ Chí Minh với Quốc hội Việt Nam: Quốc hội là cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước và Nhân dân

Bác Hồ phát biểu tại kỳ họp thứ năm Quốc hội Khóa I ngày 20/9/1955. (Ảnh tư liệu)
(PLVN) - Quốc hội nước ta được thành lập trong những năm chiến tranh chống xâm lược, do toàn dân tự do bầu cử, là đại biểu chân chính của nhân dân cả nước từ Bắc đến Nam. Đến nay, trước tình hình mới, nhiệm vụ mới, Quốc hội đã, đang cùng Nhân dân và Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ trọng yếu của quốc gia, đưa đất nước ta từng bước đủ “cơ đồ, vị thế, tiềm lực và uy tín” để “sánh vai với các cường quốc năm châu” .

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Phu nhân bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica
Sau khi kết thúc tốt đẹp chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G20 và hoạt động song phương tại Brazil, tối 19/11 (theo giờ địa phương, sáng 20/11 giờ Hà Nội), chuyên cơ chở Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay Las Americas, Thủ đô Santo Domingo, bắt đầu thăm chính thức Cộng hòa Dominica theo lời mời của Tổng thống Cộng hòa Dominica Luis Abinader và Phu nhân.

Hoàn thiện pháp luật đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Kỳ cuối: Quyết tâm và quyết tâm cao hơn nữa

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 9/2024. (Ảnh: VGP).
(PLVN) -  Suy cho cùng, điều quan trọng nhất là chất lượng các đạo luật phải đáp ứng được yêu cầu kiến tạo để đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững, hùng cường và thịnh vượng, hội nhập quốc tế sâu rộng. Trên tinh thần đó, chúng ta đã cố gắng, càng cố gắng hơn nữa, đã quyết tâm, càng phải quyết tâm cao hơn nữa.

longformKế hoạch của Bộ Tư pháp về Tổng kết thực hiện Nghị Quyết số 18 - NQ/TW

Kế hoạch của Bộ Tư pháp về Tổng kết thực hiện Nghị Quyết số 18 - NQ/TW
(PLVN) - Ban Chỉ đạo của Bộ Tư pháp về Tổng kết Nghị quyết 18- NQ/TW đã ban hành Kế hoạch tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18 - NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới , sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”. Báo Pháp luật Việt Nam trân trọng đăng toàn văn Kế hoạch:

Cần bổ sung tiêu chuẩn 'đầu vào' đối với nguồn đào tạo giáo viên

Quang cảnh phiên làm việc sáng 20/11. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) - Để đáp ứng vai trò, vị trí của nhà giáo, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị, bổ sung quy định về tiêu chí, tiêu chuẩn đầu vào đối với nguồn đào tạo giáo viên tại các cơ sở đào tạo nguồn giáo viên, tránh tình trạng như nhiều năm qua, việc tuyển sinh đối với nhiều cơ sở đào tạo nguồn giáo viên có đầu vào gần như thấp nhất theo tiêu chuẩn xét tuyển so với nhiều ngành, lĩnh vực.

Bài cuối: Nghiên cứu hoàn thiện quy định về hoạt động “tái giám sát”

Một cuộc làm việc với các Bộ, ngành của Đoàn giám sát “Việc thực hiện các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 -2021”. (Ảnh: quochoi.vn)
(PLVN) - Với hoạt động “tái giám sát” hay “giám sát lại” lần đầu tiên được Ủy ban Thường vụ Quốc hội triển khai vừa qua đã nhận về nhiều ý kiến đồng tình, ủng hộ. Cạnh đó, một số chuyên gia cho rằng vẫn còn một số vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện để hoạt động này mang lại hiệu quả, thiết thực, nhất là trong lĩnh vực sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã vốn đòi hỏi phải tiến hành khẩn trương để phục vụ Đại hội Đảng bộ các cấp.