Trọng trách đại biểu dân cử và yêu cầu sáng suốt lựa chọn người có tâm - có tầm - có tài trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước

 - Kỳ 4: Xây dựng đội ngũ đại biểu dân cử đủ năng lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển giàu mạnh

Đại biểu dân cử thực sự cần “có tâm - có tầm - có tài”

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém” và “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”; “Muốn hướng dẫn Nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước”. Đại biểu dân cử, với tư cách là người đại diện cao nhất của Nhân dân, cần thể hiện tính mẫu mực cả trong lời nói, hành động và đời sống thường ngày.

Trong tiến trình lãnh đạo cách mạng và xây dựng CNXH ngày nay, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng công tác cán bộ, xây dựng, đào tạo đội ngũ cán bộ có đức, có tài, xứng đáng là người lãnh đạo, “người đày tớ” thật trung thành của Nhân dân.

Với vị trí là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân, cán bộ là những người đem đường lối, chính sách của Đảng và Chính phủ đến với Nhân dân; đồng thời cũng là người chỉ đạo, tổ chức Nhân dân thực hiện thắng lợi chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Do đó, cần phải có đội ngũ cán bộ tài - đức, tuyệt đối trung thành với Đảng, có năng lực lãnh đạo và tổ chức thực hiện, liên hệ mật thiết với Nhân dân, luôn gần dân, hiểu tâm tư, nguyện vọng của dân để thuyết phục Nhân dân một cách có lý, có tình... Đại biểu dân cử do Nhân dân trực tiếp bầu ra, là người đại diện cho Nhân dân, nên trên hết và trước hết phải thực sự là người tiêu biểu về phẩm chất chính trị, đạo đức, trí tuệ và năng lực hành động; là đội ngũ thực sự “có tâm - có tầm - có tài”.

“Có tâm” - Nền tảng đạo đức và trách nhiệm công vụ: “Tâm” ở đây không chỉ là lòng yêu nước, thương dân, lòng nhân ái mà còn là đạo đức công vụ, tinh thần liêm chính, dấn thân vì lợi ích cộng đồng. Người đại biểu dân cử “có tâm” luôn có tấm lòng trong sáng, không tơ hào vụ lợi, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết; không ngại khó, không né tránh, sẵn sàng bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của cử tri và Nhân dân; phấn đấu hết mình cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc.

“Có tầm” - Nhận diện thời cuộc và hoạch định chính sách lâu dài: Tư duy chiến lược và khả năng nắm bắt xu thế thời đại là yêu cầu cốt lõi đối với người đại biểu “có tầm”. Họ không chỉ am hiểu pháp luật mà còn phải là những nhà hoạch định chính sách có tầm “nhìn xa, trông rộng”; không vì cái lợi trước mắt mà làm cho cái lâu dài bị sa sút, bị mai một, bị kém hiệu quả; biết kết nối lợi ích quốc gia - dân tộc với lợi ích chung của nhân loại.

Trong xu thế toàn cầu hóa, chuyển đổi số và phát triển bền vững, để đất nước tiếp tục tiến lên mạnh mẽ hơn nữa lại càng rất cần những cán bộ nói chung, đại biểu dân cử nói riêng có tầm nhìn khoa học, biện chứng, chiến lược để ban hành chính sách, pháp luật mang tầm thời đại và lãnh đạo đất nước bước đi vững chắc trên con đường mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn, mang lại lợi ích cho Tổ quốc và Nhân dân.

“Có tài” - Năng lực phản biện, lập pháp và giám sát: Người có tài là người có khả năng hiểu biết và giải quyết những vấn đề đặt ra trong cuộc sống nhanh chóng, hiệu quả, sáng tạo, phù hợp. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”. Để đánh giá người tài - đức không chỉ trong chính con người đó mà còn ở cách họ hiểu và giải quyết vấn đề trong những tình huống đặc biệt, đòi hỏi có sự ứng xử nhanh chóng, quyết liệt, phù hợp và hiệu quả.

Tài năng của đại biểu dân cử không chỉ được đo bằng học vấn hay bằng cấp, mà ở khả năng phản biện chính sách, lập luận khoa học, chặt chẽ, phát biểu thuyết phục và đề xuất giải pháp phù hợp để giải quyết các vướng mắc. Đây là năng lực cần được rèn luyện qua thực tiễn, đòi hỏi đại biểu dân cử không ngừng học hỏi, “va chạm” và phát huy trong môi trường nghị trường chuyên nghiệp.

Kiến tạo đội ngũ đại biểu dân cử trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước

Trong bối cảnh đất nước ta đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới với yêu cầu cấp bách của chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, chất lượng đại biểu dân cử cần được nâng tầm, đổi mới thực chất để góp phần hiện thực hóa “khát vọng phát triển đất nước hùng cường”. Đại biểu dân cử không chỉ là “người đại diện”, mà còn là “người hành động”, phải bắt nhịp thời cuộc để phụng sự Nhân dân một cách thực chất, hiệu quả và với tư duy đổi mới; đại biểu dân cử cũng phải là người đổi mới trước tiên - đổi mới tư duy, năng lực và phong cách phục vụ Nhân dân. Chỉ khi đại biểu thực sự là “người của dân, do dân, vì dân” thì Quốc hội, HĐND mới thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân - như Hiến pháp đã khẳng định.

Theo ông Trần Văn Tám, nguyên Vụ trưởng Vụ Công tác đại biểu, Văn phòng Quốc hội, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) có vai trò, vị trí rất quan trọng trong bộ máy nhà nước. Trên cơ sở chủ trương, quan điểm của Đảng về việc xây dựng, đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ của Đảng, Nhà nước nói chung, đại biểu dân cử (ĐBQH và HĐND) nói riêng, có phẩm chất, năng lực trình độ, đáp ứng yêu cầu xây dựng, phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế; việc quan tâm chất lượng ĐBQH, phát huy vai trò đại diện quyền lực Nhân dân của Quốc hội, ĐBQH là rất quan trọng, cần thiết. Nâng cao chất lượng ĐBQH chính là để nâng cao hiệu lực hiệu quả hoạt động của Quốc hội. 

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) từng khẳng định: Chức trách của ĐBQH không chỉ lắng nghe tiếng nói của cử tri mà còn phải biết truyền tải những ý kiến đó để đóng góp vào những vấn đề quan trọng của đất nước; tổng hợp ý kiến cử tri để giám sát và chất vấn trở lại cơ quan thực thi pháp luật. Vì thế, việc lựa chọn được đại biểu có đủ năng lực, trình độ, am hiểu về các lĩnh vực chuyên môn thật sâu; phải là người dám nói, dám hành động, trung thực, ngay thẳng, không vì ràng buộc nào; đóng góp cho sự nghiệp chung đúng với tinh thần vì dân, vì nước, khi đó mới hoàn thành được nhiệm vụ, chức trách của ĐBQH là đại diện tiếng nói cho người dân trong công cuộc phát triển đất nước.

Chia sẻ với Báo PLVN, Đại biểu Trần Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) thẳng thắn: “Trách nhiệm của người đại biểu là phải mang tâm tư, tình cảm, tiếng nói của người dân đến với nghị trường, phải lên tiếng để bảo đảm các chính sách pháp luật được Quốc hội thông qua thực sự vì lợi ích của Nhân dân, của đất nước. Là ĐBQH, không nên và không thể “dễ tính”. Đại biểu Trần Văn Hòa cũng khẳng định, với ông, mọi phát biểu, phản biện đều trên cơ sở tiếng nói, mong muốn, yêu cầu của đa số người dân; phải phát biểu với trách nhiệm và tâm huyết của người đại biểu của dân, không nên vì sợ, vì ngại va chạm mà không dám nói...

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII tổ chức vào sáng 16/4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng đặc biệt lưu ý làm tốt công tác lựa chọn, bố trí lãnh đạo, nhất là người đứng đầu các cơ quan cấp tỉnh, cấp xã sau khi sáp nhập; phải tính toán đồng bộ, liên thông giữa cả 4 giai đoạn: Bố trí cán bộ sau khi hợp nhất; nhân sự Đại hội Đảng cấp tỉnh, cấp xã; nhân sự Đại hội Đảng lần thứ XIV; nhân sự Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp. Công tác nhân sự đã rất quan trọng, nay lại càng quan trọng hơn trước yêu cầu mới. Tiêu chí đầu tiên để bố trí cán bộ là vì yêu cầu công việc, sau đó mới đến các tiêu chí khác. Xây dựng đội ngũ cán bộ đủ năng lực đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đang đặt ra cấp thiết.

Do đó, công tác bồi dưỡng đại biểu dân cử phải đổi mới nội dung và phương pháp, gắn với thực tiễn, xu hướng công nghệ, kỹ năng truyền thông đại chúng và thuyết trình nghị trường. Cơ chế giám sát đại biểu phải phát huy vai trò của cử tri, Mặt trận Tổ quốc, báo chí và Nhân dân; có công cụ đánh giá độc lập, lấy ý kiến đánh giá định kỳ từ cử tri nơi đại biểu dân cử cư trú, nơi làm việc và các tổ chức chính trị - xã hội.

Để tiến bước vào kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc, trọng trách của đại biểu dân cử không chỉ là “gánh vác”, mà còn là “dẫn dắt” - dẫn dắt tiến trình đổi mới trong hệ thống chính trị, trong văn hóa phục vụ Nhân dân và trong trách nhiệm giải trình với cử tri. Đại biểu giỏi không chỉ là người “nói tốt”, mà quan trọng hơn là người “làm tốt”, biết ứng dụng công nghệ, biết cập nhật tri thức mới, nhưng trên hết là biết đặt lợi ích của Nhân dân lên trên hết, trước hết - như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng dạy: “Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh. Phải chú ý giải quyết hết các vấn đề dầu khó đến đâu mặc lòng, những vấn đề quan hệ tới đời sống của dân”.