Trợ giúp pháp lý ở Lào Cai: Điểm tựa công lý cho người dân vùng cao

Lào Cai là địa phương có địa hình rộng, chia cắt mạnh, giao thông đi lại khó khăn, dân cư phân bố không đồng đều, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn. Phần đông người dân sinh sống tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, khả năng tiếp cận thông tin pháp luật còn hạn chế.

Trong bối cảnh đó, không phải người dân nào cũng có điều kiện tự tìm hiểu quy định pháp luật, càng khó có khả năng thuê luật sư hoặc tiếp cận các dịch vụ pháp lý khi quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Chính vì vậy, trợ giúp pháp lý trở thành kênh hỗ trợ quan trọng, giúp người nghèo, người dân tộc thiểu số, trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật và các nhóm yếu thế khác có cơ hội bình đẳng trước pháp luật.

Thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý và các văn bản hướng dẫn thi hành, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã chủ động xây dựng và triển khai nhiều kế hoạch công tác phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương.

Trong năm 2025, Trung tâm đồng thời triển khai các kế hoạch trợ giúp pháp lý thường xuyên và các hoạt động lồng ghép trong các chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới. Trọng tâm xuyên suốt là đưa dịch vụ trợ giúp pháp lý đến gần hơn với người dân, nhất là tại các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

Thay vì chờ người dân tìm đến trụ sở, Trung tâm đã tổ chức nhiều hoạt động truyền thông, tư vấn, phổ biến pháp luật lưu động tại thôn, bản, lồng ghép với sinh hoạt cộng đồng, qua đó giúp người dân dễ tiếp cận, dễ hiểu và dễ ghi nhớ các quy định pháp luật liên quan trực tiếp đến đời sống.

Hiệu quả của cách làm này thể hiện rõ qua các con số cụ thể. Từ ngày 1/1/2025 đến ngày 24/11/2025, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã thực hiện 1.195 vụ việc trợ giúp pháp lý cho 1.195 người. Trong đó, số vụ việc tham gia tố tụng chiếm tỷ lệ rất lớn với 1.096 vụ. Bên cạnh đó, Trung tâm cũng thực hiện 99 vụ việc tư vấn pháp luật, góp phần giải quyết kịp thời các vướng mắc pháp lý phát sinh trong đời sống hàng ngày của người dân.

Đáng chú ý, đối tượng được trợ giúp pháp lý chủ yếu là những nhóm yếu thế trong xã hội. Trong tổng số người được trợ giúp năm 2025, có tới 939 người là đồng bào dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn; 72 trường hợp là trẻ em; 96 trường hợp là người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi bị buộc tội; 34 người thuộc hộ nghèo; 19 người có công với cách mạng; cùng nhiều trường hợp là người cao tuổi, người khuyết tật, người bị nhiễm chất độc da cam Qua đó cho thấy công tác trợ giúp pháp lý ở Lào Cai đã tập trung đúng trọng tâm, đúng đối tượng cần được bảo vệ.

Việc có trợ giúp viên pháp lý tham gia ngay từ giai đoạn đầu của quá trình tố tụng đã giúp nhiều người được bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp, hạn chế nguy cơ bị xâm phạm quyền lợi do thiếu hiểu biết pháp luật.

Thực tế cho thấy, nhiều người dân lần đầu tiên được giải thích đầy đủ về quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí, về trình tự, thủ tục tố tụng, cũng như quyền và nghĩa vụ của mình trước pháp luật. Qua đó, niềm tin của người dân vào pháp luật và các cơ quan tiến hành tố tụng từng bước được củng cố.

Song song với việc thực hiện các vụ việc cụ thể, công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Trong năm 2025, Trung tâm đã tổ chức hàng chục hội nghị tập huấn, hàng chục đợt truyền thông trực tiếp tại hơn 200 điểm trên địa bàn tỉnh, thu hút trên 6.000 lượt người dân tham dự.

Thông qua các buổi nói chuyện chuyên đề, Trung tâm đã trực tiếp tư vấn, giải đáp vướng mắc pháp luật cho hàng trăm trường hợp, tập trung vào các nội dung thiết thực như đất đai, hôn nhân và gia đình, chính sách xã hội, khiếu nại, tố cáo và quyền được trợ giúp pháp lý. Nhiều vụ việc được tháo gỡ ngay tại cơ sở, hạn chế phát sinh khiếu kiện kéo dài hoặc tranh chấp phức tạp.

Hoạt động trợ giúp pháp lý ở Lào Cai không chỉ mang ý nghĩa hỗ trợ cho từng cá nhân, mà còn góp phần tích cực vào công tác phòng ngừa vi phạm pháp luật. Khi người dân được tiếp cận thông tin pháp luật đầy đủ và kịp thời, ý thức chấp hành pháp luật từng bước được nâng lên, các mâu thuẫn trong cộng đồng có điều kiện được giải quyết sớm, từ đó góp phần giữ vững an ninh trật tự tại cơ sở. Đây là giá trị lâu dài, bền vững mà công tác trợ giúp pháp lý mang lại, nhất là đối với những địa bàn còn nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp.

Cùng với đó, đội ngũ trợ giúp viên pháp lý đã phát huy vai trò hỗ trợ hiệu quả cho các cơ quan tiến hành tố tụng. Năm 2025, 32 trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm đều đạt và vượt chỉ tiêu tham gia tố tụng theo quy định; 100% vụ việc sau thẩm định đạt yêu cầu về chất lượng, trong đó trên 70% đạt mức khá, tốt và 146 vụ việc được xác định là thành công theo tiêu chí chuyên ngành, phản ánh hiệu quả thực chất của công tác trợ giúp pháp lý tại địa phương.

Trong quá trình triển khai các chương trình phát triển kinh tế – xã hội gắn với giảm nghèo và bảo đảm an sinh, công tác trợ giúp pháp lý ở Lào Cai tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng, góp phần bảo đảm công bằng xã hội, củng cố niềm tin của người dân vào pháp luật và giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa.