Trợ giúp pháp lý ở Cà Mau: Pháp luật trở thành điểm tựa vững chắc cho người cao tuổi và nhóm yếu thế

Điểm sáng trong bảo vệ quyền con người

Những năm gần đây, công tác trợ giúp pháp lý (TGPL) dành cho người cao tuổi và các đối tượng yếu thế đã trở thành một điểm sáng trong hoạt động bảo vệ quyền con người tại Việt Nam nói chung, tỉnh Cà Mau nói riêng. Thông qua việc hỗ trợ giải quyết các vấn đề pháp lý phức tạp, TGPL không chỉ giúp người dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình mà còn góp phần đưa pháp luật đến gần hơn với cộng đồng, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.

Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 xác định rõ: người cao tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo; người cao tuổi yếu thế, không nơi nương tựa là đối tượng được trợ giúp pháp lý miễn phí. Các hình thức trợ giúp được triển khai đa dạng, từ tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng đến tham gia tố tụng với tư cách người bào chữa hoặc người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp.

Tại Cà Mau, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh đã không ngừng mở rộng mạng lưới, triển khai nhiều hoạt động thiết thực như tư vấn pháp luật lưu động, tọa đàm tuyên truyền pháp luật, phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương, các tổ chức hội, đoàn thể để tiếp cận người dân ngay từ cơ sở.

Ông Ngô Đức Bính - Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Cà Mau (Sở Tư pháp Cà Mau), cho biết: “Người cao tuổi thường ngại va chạm, ít tiếp cận thông tin pháp luật. Vì vậy, mỗi vụ việc được trợ giúp thành công không chỉ bảo vệ quyền lợi cho họ mà còn tạo sự an tâm, niềm tin vào pháp luật – điều mang ý nghĩa nhân văn rất lớn”.

Theo ông Bính, trong năm 2025, Trung tâm đã tiếp nhận, thụ lý 296 vụ việc trợ giúp pháp lý cho người cao tuổi, đáp ứng 100% yêu cầu trợ giúp pháp lý của nhóm đối tượng này; trong đó, trên 60% vụ việc đạt chất lượng tốt và khá. Kết quả này không chỉ góp phần tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong Nhân dân mà còn hạn chế tranh chấp phát sinh, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người cao tuổi khi bị xâm hại. Qua đó, uy tín của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý tại địa phương ngày càng được khẳng định, được người cao tuổi đánh giá là hết sức cần thiết.

Công lý được bảo vệ sau hành trình kiên trì theo đuổi pháp luật

Cầm trên tay bản án phúc thẩm của Tòa án nhân dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh, ông Đồng Thanh Tòng (ngụ xã Hưng Hội) không giấu được niềm vui và xúc động khi quyền, lợi ích hợp pháp của mình cuối cùng đã được pháp luật bảo vệ sau một hành trình dài kiên trì theo đuổi công lý.

Theo ông Tòng, phần đất đang tranh chấp là tài sản do ông bà để lại, gia đình quản lý, sử dụng ổn định trong thời gian dài, không xảy ra tranh chấp. Tuy nhiên, trong quá trình sinh sống, ông bất ngờ vướng vào vụ tranh chấp đất đai với hộ liền kề. Không chỉ bị lấn chiếm ranh giới, ông còn rơi vào thế bị động khi hộ bên cạnh được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chồng lấn lên phần đất hợp pháp của gia đình ông, khiến ông trở thành bị đơn trong vụ án.

Trước nguy cơ mất đất, ông Đồng Thanh Tòng đã làm đơn phản tố, kiên trì yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền xem xét lại toàn bộ nguồn gốc, quá trình sử dụng đất cũng như tính pháp lý của việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vụ việc kéo dài qua nhiều cấp xét xử, gây không ít áp lực, lo lắng đối với người cao tuổi như ông.

Tại bản án phúc thẩm, Tòa án nhân dân cấp cao tại TP. Hồ Chí Minh đã chấp nhận yêu cầu kháng cáo của ông Đồng Thanh Tòng, buộc hộ liền kề bàn giao lại phần đất tranh chấp và hủy một phần giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cấp chồng lấn, trả lại quyền lợi hợp pháp cho ông Tòng. Phán quyết này không chỉ bảo vệ quyền sở hữu hợp pháp của người dân mà còn khẳng định nguyên tắc thượng tôn pháp luật.

Chia sẻ sau khi vụ việc được giải quyết dứt điểm, ông Tòng xúc động nói: “Khi vướng vào tranh chấp, tôi rất hoang mang, lo lắng vì tuổi đã cao, hiểu biết pháp luật hạn chế. Nhờ sự hỗ trợ tận tình, trách nhiệm của anh Huỳnh Văn Vàng – Trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Cà Mau, tôi đã yên tâm, vững tin theo đuổi vụ việc đến cùng.”

Ông Huỳnh Văn Vàng - Trợ giúp viên pháp lý thuộc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước, cho biết: “Đối với người cao tuổi, mỗi vụ việc trợ giúp pháp lý không đơn thuần là một hồ sơ pháp lý mà còn gắn với cả cuộc đời, tài sản tích góp và tình cảm gia đình. “Chúng tôi luôn cố gắng giải thích cặn kẽ, dễ hiểu từng vấn đề pháp lý, giúp người được trợ giúp nắm rõ quyền, nghĩa vụ của mình, từ đó giữ được sự bình an, tránh tâm lý lo lắng, hoang mang” - ông Vàng chia sẻ.

Lan tỏa pháp luật từ cơ sở

Thực tế cho thấy, tại Cà Mau, nhiều vụ tranh chấp liên quan đến thừa kế, đất đai, hôn nhân gia đình kéo dài nhiều năm đã được tháo gỡ hiệu quả nhờ sự kiên trì, tận tâm của đội ngũ trợ giúp viên pháp lý Nhà nước. Trong nhiều trường hợp, trợ giúp pháp lý không chỉ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người yếu thế mà còn góp phần hàn gắn mâu thuẫn gia đình, giải quyết tranh chấp bằng hòa giải thấu tình, đạt lý, qua đó giảm áp lực cho các cơ quan tiến hành tố tụng và giữ gìn ổn định trật tự xã hội tại cơ sở.

Không chỉ tập trung vào người cao tuổi, người có công, hộ nghèo, công tác trợ giúp pháp lý tại Cà Mau còn hướng mạnh về vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số – nơi người dân còn gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thông tin pháp luật và các dịch vụ pháp lý.

Tại xã Tam Giang, ông Huỳnh Văn My (ngụ ấp Bỏ Hủ) cho biết: “Thông qua các hội nghị triển khai công tác trợ giúp pháp lý, ông được tiếp cận nhiều kiến thức pháp luật thiết thực, nhất là các quy định liên quan đến đất đai, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và quyền, nghĩa vụ của công dân. Những nội dung được truyền đạt cụ thể, dễ hiểu, sát với thực tiễn đời sống ở cơ sở đã giúp cán bộ và người dân nắm vững hơn quy định pháp luật, từ đó chủ động áp dụng vào thực tế.

“Từ khi được tham dự Hội nghị trợ giúp pháp lý, tôi tự tin hơn trong việc giải thích, hướng dẫn bà con trong ấp. Ai hỏi chuyện đất đai, tranh chấp hay thủ tục hành chính, tôi cũng có thể nói được những quy định cơ bản và hướng dẫn đến đúng cơ quan chức năng” - ông My chia sẻ.

Thực tiễn tại xã Tam Giang cho thấy, đẩy mạnh công tác trợ giúp pháp lý không chỉ nâng cao nhận thức pháp luật cho cán bộ và người dân mà còn tạo nền tảng quan trọng để địa phương nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, giữ vững an ninh trật tự, góp phần xây dựng cộng đồng dân cư đoàn kết, ổn định và phát triển bền vững.

Pháp luật – người bạn đồng hành của người dân

Trợ giúp pháp lý ngày nay không còn là khái niệm xa vời hay chỉ dành cho những “vụ việc lớn”. Với sự đồng hành của Nhà nước và đội ngũ cán bộ tận tâm, pháp luật đang dần trở thành người bạn tin cậy của người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa.

Lãnh đạo Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau cho rằng, nhiều người dân yếu thế vẫn chưa biết mình có quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí, hoặc còn e ngại, mặc cảm, thậm chí chưa tin rằng pháp luật có thể bảo vệ mình. Vì vậy, công tác trợ giúp pháp lý cần tiếp tục gắn chặt với các chương trình mục tiêu quốc gia như xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các chuyên đề pháp luật được lựa chọn đều sát thực tiễn đời sống như đất đai, hôn nhân gia đình, hụi – họ, phòng chống ma túy, xử lý vi phạm hành chính…

Theo Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Cà Mau, để tiếp tục phát huy hiệu quả trong thời gian tới, cần triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện chính sách trợ giúp pháp lý cho người cao tuổi giai đoạn 2022–2030 theo Quyết định số 1334/QĐ-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Kế hoạch số 133/KH-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh. Trọng tâm là đổi mới phương thức tuyên truyền, nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý; tăng cường tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho người thực hiện trợ giúp pháp lý; bảo đảm mọi hoạt động đều lấy bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người cao tuổi làm trung tâm, lấy hiệu quả công việc làm thước đo.

Qua đó, khi người dân hiểu luật, tin luật và làm đúng luật, đó không chỉ là thành công của ngành Tư pháp mà còn là nền tảng cho một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh – nơi không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình đến với công lý.

Từ ngày 01/01/2025 đến 24/12/2025, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Cà Mau đã tổ chức 108 cuộc truyền thông pháp luật tại cơ sở, thu hút 4.185 lượt người dân tham dự; phát hành 25.073 tờ gấp pháp luật; thụ lý 1.681 vụ việc, gồm: 468 vụ tư vấn pháp luật; 1.172 vụ tham gia tố tụng; 41 vụ đại diện ngoài tố tụng; kết thúc 1.412 vụ việc, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho người dân, nhất là các nhóm yếu thế.