Trị liệu từ “bản giao hưởng” mùi hương

“Hương gây mùi nhớ”

Trong mọi khoảnh khắc của cuộc sống, luôn có một thứ vô hình tồn tại nhưng lại tác động mạnh mẽ đến khứu giác mỗi người, đó là mùi hương. Từ hương thơm nhẹ nhàng của hoa cỏ vào buổi sáng đến mùi đất ẩm sau cơn mưa, mùi bánh mỳ nóng hổi mới ra lò, mùi hạt cà phê rang thơm đậm đà,… và hàng triệu mùi hương phong phú khác luôn bao quanh chúng ta. Mỗi mùi hương không chỉ đơn thuần đánh thức khứu giác mà còn tác động mạnh mẽ đến cảm xúc bên trong mỗi con người.

Đặc biệt, mùi hương có khả năng gợi nhắc những kỷ niệm xưa, làm sống dậy những cảm xúc yêu thương hay nỗi buồn. Theo đó, khi ngửi thấy một mùi hương “quen thuộc”, bộ não của bạn sẽ bị kích thích để gợi nhớ lại những kỷ niệm xưa cũ, gắn liền với mùi đó. Điều này xảy ra vì bộ não được kết nối chặt chẽ, tạo ra những liên kết mạnh mẽ giữa mùi hương và ký ức.

Cụ thể, khứu giác kết nối trực tiếp với não qua hai vùng quan trọng: vùng hải mã - nơi liên quan đến trí nhớ và nhận thức và hạch hạnh nhân - khu vực chịu trách nhiệm xử lý cảm xúc. Khi khứu giác phát hiện một mùi hương nào đó, nó sẽ gửi tín hiệu đến các vùng não tương ứng, kích hoạt những ký ức và cảm xúc một cách sống động.

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng, những ký ức được khơi gợi bởi mùi hương thậm chí mang lại nhiều cảm xúc hơn những ký ức được kích hoạt bởi các phương thức giác quan khác (như là hình ảnh, lời nói...). Giống như hương thơm của cây hoa sữa làm gợi lên kỷ niệm về Hà Nội trong những ngày giao mùa từ hè sang thu. Hay khi mùi rơm rạ thoang thoảng bay qua, quấn chặt vào sống mũi, những kỷ niệm về một vùng quê mộc mạc, thanh bình chan chứa biết bao khoảnh khắc đẹp đẽ lại ùa về. Và còn nhiều nữa những mùi hương mang theo những câu chuyện, những giấc mơ và cả những tình cảm trong cuộc đời mỗi người.

Sự liên kết chặt chẽ giữa mùi hương và kỷ niệm còn từng được biết đến trong kho tàng văn chương từ xa xưa. Trong “Truyện Kiều”, thi hào Nguyễn Du khi kể, tả về “nỗi tương tư” của chàng Kim Trọng với nàng Kiều, có một câu thơ thật ý nhị: “Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình”. Trong một câu thơ nhưng có đến hai từ chỉ chung một khái niệm về mùi hương, một gốc Hán là “hương”, hai thuần Việt là “mùi”. Đó có thể là hương hoa trong vườn xuân khi hai người hội ngộ “hữu duyên thiên lý” hay hương thanh tân bao bọc và lan tỏa quanh người thiếu nữ khuê các thời xưa, dù có là mùi hương nào cũng đều gợi lên những nỗi nhớ, kỷ niệm về nàng Kiều của chàng Kim đa tình.

Dẫn chứng như vậy để thấy rằng đến tận ngày nay, mùi hương tuy vô hình nhưng vẫn có tác động không nhỏ đến cảm xúc và có khả năng khơi dậy những ký ức ngủ quên trong tâm trí của con người. Hơn nữa, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng mùi hương có thể ảnh hưởng đến hành vi và tâm trạng. Đây chính là nguyên do khiến tâm trạng đột nhiên trở nên lo lâu hay tức giận khi ngửi thấy một mùi mà bản thân ghét. Ngược lại, với một hương thơm dễ chịu, tinh thần của chúng ta sẽ được cải thiện đáng kể.

Liệu pháp trị liệu từ mùi hương

Có thể thấy, khứu giác của chúng ta là một thứ rất nhạy cảm và mùi hương với những đặc tính độc đáo thông qua khứu giác có tác động mạnh mẽ tới cảm xúc. Chính vì vậy, các nhà nghiên cứu đã sử dụng liệu pháp mùi hương như một liệu pháp tâm lý để cải thiện tâm trạng, sức khỏe và tinh thần của một số đối tượng.

Trong cuộc sống hiện đại, con người phải đối mặt với rất nhiều áp lực từ công việc, học tập, gia đình,... chúng ta thường quên mất việc chăm sóc cho bản thân cả về thể chất lẫn tinh thần. Điều này dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, từ đó nhu cầu về các liệu pháp chữa lành và phục hồi lên ngôi. Trong đó liệu pháp trị liệu từ mùi hương hay còn gọi là liệu pháp Aromatherapy (liệu pháp điều trị bằng tinh dầu) là một liệu pháp phổ biến trong nửa thế kỷ qua.

Khi nhắc đến Aromatherapy, người ta đề cập đến một phương pháp trị liệu sức khỏe sử dụng tinh dầu nguyên chất hoặc các chiết xuất tự nhiên mang các cấu tử thơm của thực vật, dầu ngâm cánh hoa, sả, bạc hà… Thực tế thì đây không phải là liệu pháp mới, bởi từ xa xưa con người đã biết sử dụng những cây cỏ, hoa lá từ thiên nhiên thêm vào khi tắm, xoa bóp, xông nhà… để tẩy uế, chữa cảm cúm, làm đẹp da. Khi khoa học phát triển, các dưỡng chất quý giá đó của tự nhiên được chiết xuất thành dạng tinh dầu để sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Theo Hiệp hội Trị liệu bằng Aromatherapy NAHA của Mỹ, liệu pháp này được định nghĩa là việc sử dụng tinh dầu - một phương pháp trị liệu tự nhiên, an toàn và hiệu quả để trị liệu tổng thể. Các phương pháp bao gồm massage, bôi lên da và hít ngửi. Hiện có khoảng 150 loại tinh dầu khác nhau, mỗi loại mang lại những lợi ích riêng như giảm căng thẳng, lo âu, diệt khuẩn và chống viêm,... Mỗi loại tinh dầu chứa khoảng 100 hợp chất hóa học, có tác động tích cực đến cơ thể, não bộ, cảm xúc, trí nhớ,… mang lại những lợi ích bất ngờ cho sức khỏe.

Một trong những phương pháp phổ biến và dễ áp dụng hiện nay là hít ngửi tinh dầu thông qua các thiết bị như máy xông, máy khuyếch tán, xịt phun sương hay những món đồ được pha chế thêm tinh dầu như nến thơm. Tại Việt Nam, trước nhu cầu về trị liệu mùi hương, thị trường các loại tinh dầu đang ngày một rộng lớn. Chưa kể, các workshop liên quan đến mùi hương như làm nước hoa, làm nến thơm cũng dần trở thành xu hướng. Tại đây, người tham gia có thể bước chân vào thế giới hương thơm, vừa để trải nghiệm, vừa để thả mình trong liệu pháp mùi hương chữa lành, vừa hiểu được về vai trò và tác dụng của từng mùi hương đối với sức khỏe.

Chẳng hạn, tinh dầu oải hương nổi tiếng với khả năng giảm căng thẳng, lo âu và giúp cải thiện giấc ngủ. Hương chanh sả tươi mát không chỉ kích thích tinh thần mà còn có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch và làm sạch không khí. Tinh dầu bạc hà giúp tỉnh táo, giảm mệt mỏi, giúp tinh thần tỉnh táo hơn, tăng khả năng tập trung và giúp tăng cường trí nhớ. Hương thơm của tràm trà cũng rất hiệu quả trong việc kháng khuẩn và tăng cường sức khỏe hô hấp. Việc sử dụng những mùi hương này trong cuộc sống hàng ngày không chỉ tạo không gian thư giãn mà còn mang lại lợi ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần một cách tự nhiên.

Chị T.Hằng (SN 1975, Hà Nội) cho biết bản thân mê mẩn những sản phẩm có hương thơm như tinh dầu, nến, túi thơm, chị thấy rằng những món đồ này không chỉ thơm mà còn giúp chị cải thiện tâm trạng. “Tôi thường lựa chọn những loại tinh dầu tự nhiên như oải hương và chanh sả. Mỗi khi sử dụng, không khí trong nhà được lấp đầy bởi hương thơm dịu nhẹ, giúp xua tan mệt mỏi và mang lại cảm giác dễ chịu. Tôi cũng thường lựa chọn những sản phẩm này làm quà với hy vọng người nhận sẽ tận hưởng trải nghiệm tuyệt vời từ mùi hương”, chị Hằng chia sẻ.

Tuy nhiên, khi sử dụng, người dùng cần lưu ý rằng, dù tinh dầu nguyên chất hoàn toàn tự nhiên nhưng chúng bao gồm rất nhiều cấu tử đậm đặc và dược tính cao, vì vậy nếu dùng quá nhiều hoặc không đúng cách cũng có thể dẫn để những rủi ro. Để sử dụng hiệu quả, nên dùng máy khuếch tán hoặc cho tinh dầu vào cốc nước nóng để hương lan tỏa. Luôn đọc hướng dẫn sử dụng trên nhãn sản phẩm và chọn mua từ nhà sản xuất uy tín, ưu tiên sản phẩm nguyên chất. Nếu có bệnh lý mạn tính và muốn sử dụng mùi hương lâu dài, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia, bác sĩ điều trị.