Không chỉ đối mặt với các vụ trộm cắp mà hiện nay các bức tranh của họa sĩ nổi tiếng người Hà Lan Van Gogh đang đứng trước những nguy cơ đổi màu theo thời gian. Sau một thời gian nghiên cứu về lý do khiến màu vàng rực rỡ trên một số bức tranh của Vincent Van Gogh bị biến thành màu nâu, các nhà khoa học đã xác định được rằng, một phản ứng hóa học phức tạp là nguyên nhân khiến một số tác phẩm bị hư hại. Với phát hiện này, các nhà khoa học tin rằng, đây là bước đầu tiên giúp họ tìm hiểu cách ngăn một số bức tranh nổi tiếng nhất của danh họa người Hà Lan không bị đổi màu theo thời gian. Theo kết quả nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí chuyên ngành Analytical Chemistry, giải pháp được đề nghị là che các bức tranh tránh ánh nắng mặt trời và tia cực tím.
 |
| Họa sĩ Van Gogh nổi tiếng với khả năng điều phối, hài hòa màu sắc trong những bức tranh, đặc biệt là khả năng sử dụng màu vàng đầy chất nghệ thuật. |
Các nhà khoa học cho biết, để phát hiện được nguyên nhân trên, họ phải dùng nhiều phương pháp phân tích nối tiếp. Trong đó bao gồm việc sử dụng tia X.quang cực mạnh của trung tâm ESRF (European Synchrotron Radiation Facility), cơ quan nghiên cứu hàng đầu thế giới về cấu trúc vật liệu đặt ở Grenoble, Pháp. Ánh sáng mặt trời chỉ có thể xuyên vài micro mét vào mặt tranh, nhưng chỉ với khoảng cách ngắn như vậy, các nhà nghiên cứu phát hiện thấy tia sáng có thể tạo ra một phản ứng hóa học chưa rõ, biến màu vàng chrome thành màu nâu, làm thay đổi cấu trúc màu nguyên bản. Các nhà khoa học đã dùng tia X.quang loại nhỏ để khám phá phản ứng hóa học diễn ra trên bề mặt mỏng, nơi màu gặp lớp sơn bảo vệ. Các loại bột màu mới của thời hiện đại như màu vàng từ chrome cho phép Van Gogh tạo ra màu sắc sáng chói như là trong các bức vẽ hoa hướng dương của ông.
Ông bắt đầu vẽ với các loại màu sáng đó sau khi rời quê hương Hà Lan sang Pháp, kết bạn với các họa sĩ cũng chia sẻ cách dùng màu như ông. Các nhà nghiên cứu cũng cho thấy tình trạng oxy hóa của các đồng vị chromium (từ chromium 6 đến chromium 3) liên quan tới tình trạng màu vàng chrome bị đậm lên. Nghiên cứu với tia X.quang thực hiện tại ESRF cũng cho thấy rằng, chromium 3 đặc biệt đáng chú ý khi có sự hiện diện của các thành phần hóa chất có chứa bar và lưu huỳnh. Dựa trên quan sát này, các nhà khoa học dự đoán là kỹ thuật pha màu trắng với màu vàng của Van Gogh có thể là nguyên nhân làm cho sơn vàng đậm lên. Nhà nghiên cứu Koen Janssens tiết lộ: “Các khảo sát tiếp theo của chúng tôi đã được lên kế hoạch sẵn. Tất nhiên, chúng tôi muốn hiểu xem điều kiện nào khiến cho chromium bị thay đổi, và có hy vọng nào trong việc thay đổi màu sắc trên tranh trở về nguyên bản như vốn có”.
Vincent Willem Van Gogh sinh ngày 30-3-1853, mất ngày 29-7-1890, là một danh họa người Hà Lan thuộc trường phái hậu ấn tượng. Nhiều bức tranh của ông nằm trong số những tác phẩm nổi tiếng nhất, được yêu thích nhất và cũng đắt nhất trên thế giới. Van Gogh là nghệ sĩ tiên phong của trường phái biểu hiện và có ảnh hưởng rất lớn tới mỹ thuật hiện đại, đặc biệt là tới trường phái dã thú (Fauvism) và trường phái biểu hiện tại Đức. Thời thanh niên, Van Gogh làm việc trong một công ty buôn bán tranh, sau đó là giáo viên và nhà truyền giáo tại một vùng mỏ nghèo. Ông thực sự trở thành họa sĩ từ năm 1880 khi đã 27 tuổi. Thoạt đầu, Van Gogh chỉ sử dụng các gam màu tối, chỉ đến khi được tiếp xúc với trường phái ấn tượng (Impressionism) và Tân ấn tượng (Neo-Impressionism) ở Paris, ông mới bắt đầu thay đổi phong cách vẽ của mình. Trong thời gian ở Arles miền Nam nước Pháp, Van Gogh kết hợp các màu sắc tươi sáng của hai chủ nghĩa này với phong cách vẽ của mình để tạo nên các bức tranh có phong cách rất riêng.
Chỉ trong 10 năm cuối đời, họa sĩ đã sáng tác hơn 2.000 tác phẩm, trong đó có khoảng 900 bức họa hoàn chỉnh và 1.100 bức vẽ hoặc phác thảo. Phần lớn các tác phẩm nổi tiếng nhất của Van Gogh được sáng tác vào hai năm cuối đời, thời gian ông lâm vào khủng hoảng tinh thần tới mức tự cắt tai trái vì tình bạn tan vỡ với họa sĩ Paul Gauguin. Sau đó Van Gogh liên tục phải chịu đựng các cơn suy nhược thần kinh và cuối cùng ông đã tự kết liễu đời mình.
Gia Huy
