Trong số các bị can bị truy tố đưa ra xét xử lần này có Trần Phương Bình (59 tuổi, nguyên Tổng giám đốc (TGĐ), Phó Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTD) và Nguyễn Thị Kim Xuyến (60 tuổi, nguyên Phó TGĐ, thành viên HĐQT DAB)... Liên quan đến vụ án, Phan Văn Anh Vũ (tức Vũ “nhôm”, 43 tuổi, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79) và Phạm Văn Phước (56 tuổi, nguyên Giám đốc Công ty cổ phần Lương thực Nam Định) cũng bị truy tố và đưa ra xét xử về tội “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản”.
 |
| Trần Phương Bình và Phan Văn Anh Vũ. |
Toà án triệu tập DAB tham gia phiên toà với hai tư cách nguyên đơn dân sự và người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan. Ngoài ra, toà án còn triệu tập 332 đơn vị, cá nhân tham gia phiên toà với tư cách người có quyền, nghĩa vụ liên quan đến vụ án và là người làm chứng; trong đó có Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Công ty TNHH Quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Đông Á (DAC), Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty cổ phần Xây dựng Bắc Nam 79 (gọi tắt là Công ty Bắc Nam 79), Công ty cổ phần Quản lý Quỹ Lộc Việt, bà Cao Thị Ngọc Dung (Tổng giám đốc PNJ, vợ bị cáo Trần Phương Bình) và nhiều nhân vật “cộm cán” khác... Đến thời điểm này đã có hơn 20 luật sư đăng ký tham gia bào chữa cho các bị cáo.
Theo cáo trạng, DAB thành lập năm 1992 theo quyết định của Thống đốc NHNN. Sau 39 thay đổi giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, hiện tại DAB có vốn điều lệ 5.000 tỷ đồng, trong đó nhóm gia đình Trần Phương Bình chiếm 10,24% cổ phần, nhóm PNJ chiếm 7,7%, nhóm Công ty Bắc Nam 79 chiếm 12,73%, Văn phòng Thành uỷ TP Hồ Chí Minh chiếm 12,79% cổ phần. Từ ngày 25-3-1998 đến ngày 20-8-2015, Trần Phương Bình là người đại diện theo pháp luật và giữ chức vụ TGĐ tại DAB.
Trong quá trình giám sát hoạt động tại DAB, NHNN phát hiện có nhiều sai phạm nên đã tiến hành thanh tra. Qua đó, cơ quan thanh tra Nhà nước đã phát hiện tổng dư nợ tại DAB là 20.233 tỷ đồng, trong đó có 123 khách hàng có dư nợ 19.644 tỷ đồng, tập trung chủ yếu vào 9 nhóm khách hàng và cá nhân liên quan với tổng dư nợ là 19.414 tỷ đồng. Trong số này, có 7.960 tỷ đồng là nợ khó thu hồi và hơn 5.600 tỷ đồng là nợ không có khả năng thu hồi.
Đến ngày 13-8-2015, NHNN ban hành quyết định kiểm soát đặc biệt DAB. Theo yêu cầu của Ban kiểm soát đặc biệt NHNN, DAB tiến hành kiểm tra kho quỹ trên hệ thống, kết quả: kho quỹ hội sở DAB thiếu hụt 2.089 tỷ đồng và 62.154 lượng vàng, kho quỹ Sở giao dịch thiếu hụt 416 tỷ đồng. Ngày 9-12-2016, cơ quan CSĐT Bộ Công an quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can để điều tra.
Đến nay đã xác định, trong quá trình điều hành DAB, Trần Phương Bình đã lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản, cố ý làm trái Luật Kế toán, Luật Các tổ chức tín dụng và Điều lệ ngân hàng... cùng các nhân viên trong DAB và những người liên quan thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại cho DAB 3.608 tỷ đồng.
Từ các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng nêu trên là nguyên nhân dẫn đến thực trạng DAB tại thời điểm 31-12-2015 lỗ luỹ kế 31.076 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 25.451 tỷ đồng và tổng tài sản thực chỉ còn 47.011 tỷ đồng.
Cụ thể, từ năm 2007 đến năm 2014, để có tiền mua cổ phần DAB, Trần Phương Bình chỉ đạo Nguyễn Thị Kim Xuyến và các nhân viên thực hiện 9 hành vi phạm tội trong việc lập phiếu thu tiền khống đứng tên Trần Phương Bình và người thân mua cổ phần DAB. Để bù đắp số tiền thu khống, Bình chỉ đạo cấp dưới thực hiện các hành vi trái pháp luật bằng cách xuất quỹ bán vàng, lập hồ sơ cho vay khống để tất toán số tiền mua cổ phần. Từ việc làm trái pháp luật trên, Trần Phương Bình đã chiếm đoạt DAB 1.160 tỷ đồng trong việc mua 74.279.236 cổ phần của chính DAB.
Đối với Phan Văn Anh Vũ, cáo trạng xác định: Năm 2013, DAB thua lỗ kéo dài, thiếu hụt số lượng lớn tiền, vàng trong kho quỹ nên Trần Phương Bình có chủ trương tăng vốn điều lệ từ 5.000 tỷ lên 6.000 tỷ đồng để thu hút vốn đầu tư của các doanh nghiệp có tiềm lực về tài chính đầu tư vào DAB để xử ký khó khăn tại DAB. Do quen biết với nhau từ trước, Bình và Vũ bàn bạc và thống nhất: Vũ mua 60 triệu cổ phần DAB với giá 600 tỷ đồng khi DAB tăng vốn điều lệ lên 6.000 tỷ đồng vào năm 2014, mục đích để Vũ trở thành cổ đông lớn, có quyền chi phối tại DAB.
Nguồn tiền mua cổ phần Vũ sử dụng 220 lô đất tại TP Đà Nẵng vay 400 tỷ đồng của DAB và 200 tỷ đồng còn lại, Bình chỉ đạo nhân viên xuất quỹ cho Vũ và Vũ ký khống chứng từ nộp tiền vào. Sau khi DAB tăng vốn điều lệ không thành công, DAB chuyển trả tiền cho các tổ chức, cá nhân đăng ký mua, trong đó có chuyển trả cho Công ty Bắc Nam 79 số tiền 600 tỷ đồng và hơn 9 tỷ đồng tiền lãi. Sau đó, Bình và Vũ thống nhất: Bình bán 50 triệu cổ phần DAB của 4 cổ đông hiện hữu cho Công ty cổ phần Bắc Nam 79 với giá 500 tỷ đồng, đồng thời Bình yêu cầu Vũ thanh toán số tiền 200 tỷ đồng.
Vũ hứa sẽ bán đất ở Đà Nẵng để trả nợ cho Bình nhưng đến nay chưa thực hiện. Tháng 8-2015, biết DAB sẽ bị kiểm soát đặc biệt, 13.652.542 cổ phần đứng tên công ty vốn An Bình sẽ bị cấm chuyển nhượng. Do vậy, ngày 11-8-2015, Bình bán toàn bộ cổ phần trên cho Vũ với giá 136 tỷ đồng. Tuy nhiên, Vũ mới thanh toán cho công ty vốn An Bình 46 tỷ đồng và vẫn còn nợ trên 90 tỷ đồng.
Ngoài ra, trong quá trình điều tra, CQĐT còn thu được 5 tờ giấy viết tay của Đỗ Thanh Hùng (nguyên thủ quỹ Hội sở DAB) các khoản thu chi sai nguyên tắc gây thiệt hại cho DAB. Trong đó, từ ngày 11-10-2012 đến 12-3-2015, Hùng đã xuất quỹ chi 12 khoản tổng cộng 293 tỷ đổng để mua 13,9 triệu USD cho Trần Phương Bình. Sau đó, theo đề nghị của Phan Văn Anh Vũ, Bình đã chuyển 13,4 triệu USD cho Vũ sử dụng nhưng đến nay Vũ chưa trả lại.
Tổng cộng, trong vụ án này, cáo trạng xác định, Trần Phương Bình, Phan Văn Anh Vũ và hai đồng phạm khác đã có hành vi lợi dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt của DAB 2.057 tỷ đồng. Ngoài ra, Trần Phương Bình còn có hành vi cố ý làm trái quy định của Nhà nước gây thiệt hại cho DAB 1.551 tỷ đồng. Trong đó, Bình chỉ đạo cho Nguyễn Thị Kim Xuyến và các cán bộ cấp dưới xuất quỹ chi sai nguyên tắc 467 tỷ đồng cho 219 đơn vị kinh doanh để chi lãi ngoài huy động vốn; thiệt hại cho DAB 336 tỷ đồng trong việc kinh doanh ngoại hối với Ngân hàng UOB Singapore; thiệt hại 48 tỷ đồng trong việc kinh doanh ngoại hối với Ngân hàng Banca Adamas Thuỵ Sỹ.
