Ở thời điểm đó, Brockovich không thể nghĩ được rằng cô đang chuẩn bị tìm hiểu về một thảm họa không chỉ gây tổn hại đến môi trường ở thị trấn Hinkley, bang California mà còn tới cuộc sống của hàng trăm người dân.
Mối liên hệ mờ ảo
Công ty gas, điện Thái Bình Dương (PG&E) được thành lập ở California vào năm 1905 và nhanh chóng phát triển, trở thành một trong những công ty cung cấp khí đốt hàng đầu ở Mỹ. Vào đầu những năm 1950, PG&E xây dựng hai trạm nén khí đầu tiên ở Topock, Arizona và Hinkley ở California.
Việc xây dựng này là một phần trong chiến lược thiết lập hệ thống truyền tải khí đốt tự nhiên xuyên California của công ty, bao gồm 8 trạm nén khí được kết nối bằng những đường ống phân phối có tổng chiều dài lên đến gần 65.000km.
Mục đích của việc xây trạm nén khí là để tăng áp lực và đẩy khí tự nhiên về phía Bắc. Quá trình nén khí tạo ra nhiệt nên khí và các máy nén phải được làm mát bằng nước được đưa qua tháp làm mát. Để các tháp làm mát không bị ăn mòn quá nhanh, từ năm 1952, trạm nén khí của PG&E nằm ở phía Đông Nam thị trấn Hinkley bắt đầu sử dụng một chất ức chế ăn mòn có tên crôm VI.
Khi nước làm mát trở nên bão hòa với các chất rắn không tan như crôm VI, PG&E không hề xử lý, lọc bỏ các chất độc hại mà xả luôn xuống những hồ chứa nước thải không có tường bê tông ngăn cách nằm trong lòng đất. Chính vì thế nên việc nước thải chứa crôm VI ngấm vào tới những giếng nước, trang trại hay đồng cỏ của người dân sống trong vùng là việc không thể tránh khỏi.
Năm 1972, PG&E xây những bức tường bê tông quanh các hồ chứa nước thải để ngăn việc nước thải bị rò rỉ ra các mạch nước ngầm, nhưng vẫn tiếp tục xả nước thải có crôm VI xuống các hồ nước vốn là nguồn nước uống của người dân thị trấn thêm sáu năm nữa.
Ước tính đã có tổng cộng 66 tấn chất chống ăn mòn crôm VI được xả thải xuống những ao không có tường bê tông ngăn cách nằm trong lòng đất của PG&E ở Hinkley. Ngoài ra, một lượng đáng kể crôm VI cũng được thải ra không khí.
Trong thời gian này, người dân Hinkley vẫn hàng ngày vẫn dùng nguồn nước ngầm bị nhiễm crôm VI thông qua việc ăn, uống nước, tắm rửa… Việc tiêu thụ nước có nhiễm crôm VI còn tiếp diễn cả về sau do hợp chất này đã ngấm vào mạch nước ngầm ở địa phương.
Cũng trong thời gian đó, nhiều người dân và vật nuôi ở thị trấn Hinkley, California đột ngột bị bệnh không rõ nguyên nhân. Các bệnh mà họ gặp phải bao gồm ung thư phổi, tuyến tiền liệt, vú, cổ tử cung và dạ dày; tổn thương gan và thận; các vấn đề về mũi, họng và phổi; suy giảm chức năng hô hấp, tiêu hóa, sinh sản, tổn thương mắt và da. Ngoài ra, một số phụ nữ mang thai đã bị sẩy thai hoặc phải cắt bỏ tử cung do bị ung thư trong quá trình mang bầu.
Một số người đã tử vong do bệnh tật. Một số người thì truyền bệnh cho con cái của họ. Vì người dân địa phương khi đó phụ thuộc vào nguồn nước ngầm cho tất cả các nhu cầu sinh hoạt nên một số người đã nghi ngờ các vấn đề mà họ gặp phải có liên quan đến trạm nén khí của PG&E.
Những thông tin lập lờ
Mãi đến ngày 7/12/1987, các nhân viên của công ty tư vấn cho chính quyền bang California mới phát hiện hàm lượng crôm VI trong một giếng nước ngầm nằm ở phía Bắc những hồ chứa nước thải của trạm nén khí của PG&E cao gấp 10 lần mức tối đa cho phép theo Đạo luật tiêu chuẩn nước uống được ban hành vào năm 1977.
Từ những năm 1920, crôm VI đã được phát hiện là hóa chất có thể gây ung thư và đặc biệt nguy hiểm với phổi. Trong khi đó, nhiều cư dân ở Hinkley được báo cáo gặp nhiều vấn đề về hô hấp nên người ta đã nhanh chóng nghĩ về mối liên hệ giữa các vấn đề về sức khỏe mà người dân địa phương gặp phải với việc xả nước thải có chứa crôm VI của PG&E.
Ngay khi nhận được thông tin rằng chính quyền bang đã nhận được thông tin về việc nước nhiễm crôm VI, PG&E đã tìm cách mua lại nhà của tất cả những người dân sống trong khu vực được cho là bị ảnh hưởng bởi việc xả nước thải của công ty hòng che giấu những hậu quả của việc rò rỉ crôm VI do công ty gây ra. Chỉ trong một thời gian ngắn, công ty này đã mua 75% những ngôi nhà ở các khu vực được cho là đã bị ô nhiễm nguồn nước và phá hủy những ngôi nhà đó.
Bên cạnh đó, PG&E cũng đã tổ chức các cuộc họp với người dân địa phương và cho rằng nguồn nước ở địa phương vẫn đáp ứng tiêu chuẩn để uống và dùng trong nông nghiệp. Công ty này còn cho người đi phát tờ rơi về việc sử dụng crôm để làm mát các máy bơm của họ tới người dân. Tuy nhiên, trong các tờ rơi này đều không đề cập đến dạng crom mà công ty sử dụng, hay nói cách khác đã cố tình lựa chọn từ ngữ để khiến người dân hiểu nhầm bản chất sự việc.
 |
| Sơ đồ hệ thống truyền tải khí đốt của PG&E |
Cụ thể, crôm trên thực tế có hai dạng hợp chất. Crôm VI mà PG&E sử dụng cho hệ thống làm mát và xả thải ra môi trường có thể gây những ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người nếu tiêu thụ ở liều cao.
Tuy nhiên, quá trình xử lý nước thải sẽ tạo ra crôm III đáp ứng tiêu chuẩn về nước sinh hoạt do Cơ quan bảo vệ môi sinh của Mỹ thiết lập. Crôm ở dạng này là một kim loại có trong tự nhiên và là một thành phần thiết yếu trong chế độ ăn của con người được bổ sung thông qua các nguồn cung vitamin và khoáng chất.
PG&E chỉ nói đến việc công ty dùng crôm nhưng không nói sử dụng hợp chất crôm nào. Do đó, khi đọc những tờ rơi do công ty này phát đi, nhiều người sẽ nghĩ rằng hợp chất crôm của họ có lợi. Thực tế cũng cho thấy, công ty trên đã biết rõ hậu quả của hành vi xả thải không qua xử lý của mình từ trước đó rất lâu, ít nhất là từ năm 1965.
Một nhà hóa học cho rằng, nồng độ crôm VI vô cùng độc hại ở trong mạch nước ngầm tại Hinkley ở thời điểm cao nhất có thể gấp từ 1.000 đến 5.000 lần giới hạn an toàn đối với nước uống.
Thị trấn ma
Năm 1992, sau khi nhận được gói tài liệu, Erin Brockovich và các cộng sự đã tích cực điều tra và thuyết phục người dân ở Hinkley đứng ra tố cáo những sai phạm của PG&E. Tổng cộng sau đó có 648 người đồng ý đứng đơn kiện tập thể cáo buộc công ty trên cố tình xả thải chất độc hại ra môi trường, gây ảnh hưởng đến người dân.
Ngược lại, các luật sư của PG&E khăng khăng cho rằng bản thân họ không biết crôm VI có hại cho công chúng. Năm 1996, sau một thời gian dài tranh cãi, vụ việc được dàn xếp qua con đường hòa giải theo hướng có lợi cho các nguyên đơn. Theo đó, PG&E bị buộc phải trả 333 triệu USD cho người dân địa phương.
Khoản tiền bồi thường đó không thể giúp đem đến sức khỏe cho những con người khốn khổ ở Hinkley. Tính đến năm 2002, 50 người trong số 634 người đã đệ đơn kiện PG&E đã tử vong do các nguyên nhân có liên quan đến vụ nhiễm độc.
Đến đầu năm 2013, PG&E thông báo với người dân địa phương rằng họ cần phải mất thêm 40 năm nữa để có thể lọc hoàn toàn crôm VI từ nguồn nước ngầm ở địa phương. Thông tin này được đưa ra trong bối cảnh người dân địa phương đã rời đi gần hết để tránh khả năng tiếp xúc với nguồn nước nhiễm độc.
Năm 2013, trường Tiểu học Hinkley đóng cửa sau hơn thế kỷ được thành lập và đi vào hoạt động do thiếu học sinh. Tháng 3/2015, bưu điện ở Hinkley thông báo đóng cửa vì lượng bưu kiện chuyển đến và đi liên tục giảm mạnh qua các năm. Một tháng sau đó, trạm xăng và cửa hàng tạp hóa duy nhất ở đây cũng thông báo ngừng hoạt động cũng vì lý do vắng khách, biến khung cảnh tại Hinkley càng trở nên đìu hiu.
Hiện những người dân vì lý do này hay lý do khác còn cố bám trụ tại thị trấn này vẫn đang chật vật tìm nguồn nước sạch để đảm bảo cho cuộc sống. Họ lo ngại rằng Hinkley một ngày nào đó có thể sẽ trở thành “thị trấn ma” khi mọi người bỏ đi cả.
