Văn phòng công chứng “phủ sóng” cả nước
Tính đến nay, cả nước có 3.011 công chứng viên (gồm 383 công chứng viên của Phòng Công chứng và 2.628 công chứng viên của Văn phòng công chứng); 1.295 tổ chức hành nghề công chứng (TCHNCC), trong đó có 120 Phòng công chứng và 1.175 Văn phòng công chứng. Tại 63/63 địa phương đều có Văn phòng công chứng theo chủ trương xã hội hóa.
Hệ thống tổ chức xã hội - nghề nghiệp của công chứng viên từ Trung ương đến địa phương được thành lập, củng cố và ngày càng hoàn thiện với sự ra đời của Hiệp hội công chứng viên Việt Nam và 60 Hội công chứng viên ở các địa phương. Vai trò tự quản trong hoạt động nghề nghiệp bước đầu nâng cao.
Hơn 5 năm qua, Bộ Tư pháp đã bổ nhiệm công chứng viên cho 3.235 người, bổ nhiệm lại công chứng viên 98 người, miễn nhiệm công chứng viên cho 153 người. Việc thẩm tra, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại công chứng viên được thực hiện chặt chẽ, bảo đảm đúng quy định pháp luật, gắn với việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính theo hướng minh bạch, đơn giản và dễ thực hiện hơn.
Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp đều tổ chức các đợt kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động công chứng. Công tác kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm hành chính, giải quyết khiếu nại và tố cáo trong hoạt động công chứng của các cơ quan quản lý nhà nước được thực hiện khách quan, đúng thẩm quyền, hướng tới mục tiêu tạo lập môi trường pháp lý lành mạnh phát triển nghề công chứng.
Đối với các hiện tượng tiêu cực trong hoạt động công chứng như giả mạo giấy tờ, chủ thể công chứng, công chứng “khống”, công chứng “treo”, trích “hoa hồng”, cạnh tranh không lành mạnh, công chứng trực tuyến... Bộ Tư pháp đã có nhiều công văn gửi Bộ Công an, Ngân hàng nhà nước, UBND cấp tỉnh, Sở Tư pháp, Hiệp hội công chứng viên Việt Nam... đề nghị quan tâm vào cuộc, kịp thời phát hiện hành vi vi phạm trong hoạt động công chứng, đồng thời chấn chỉnh công chứng viên, tổ chức hành nghề công chứng tuân thủ đúng quy định của pháp luật...
Đến nay, cả nước thành lập được 60/63 Hội công chứng viên (tăng 15 lần so với thời điểm thực hiện Luật Công chứng năm 2006, đạt tỷ lệ 93%) và Hiệp hội công chứng viên Việt Nam đã cơ bản hoàn thiện hệ thống tổ chức xã hội - nghề nghiệp của công chứng viên từ Trung ương đến địa phương.
Ngay sau khi thành lập, Hiệp hội công chứng viên Việt Nam đã quan tâm đến việc củng cố, kiện toàn về tổ chức và hoạt động để triển khai nhiệm vụ tự quản theo quy định của pháp luật, tích cực xây dựng các quy chế nội bộ; xây dựng Điều lệ Hiệp hội Công chứng viên Việt Nam trình Bộ trưởng Bộ Tư pháp phê duyệt.
Phát triển đội ngũ công chứng viên
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động công chứng vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc. Quy định của pháp luật về công chứng và hành nghề công chứng còn thiếu, một số quy định không còn phù hợp với thực tiễn, đặc thù của nghề công chứng; thiếu công cụ, cơ chế pháp lý để bảo đảm nâng cao chất lượng hoạt động công chứng, hiệu quả quản lý nhà nước. Một bộ phận công chứng viên chưa nhận thức sâu sắc về vị trí, vai trò của nghề công chứng, thiếu tu dưỡng, rèn luyện về chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp...
Nguồn lực và các điều kiện đảm bảo thực hiện công tác quản lý nhà nước về công chứng còn hạn hẹp (nhiều địa phương, số lượng công chức làm việc ở Phòng Bổ trợ tư pháp chỉ có một đến hai người, trong khi phải triển khai nhiều nhiệm vụ trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp); tổ chức xã hội - nghề nghiệp còn có lúc, có nơi chưa nhận thức hết vị trí, vai trò, trách nhiệm trong việc phát triển nghề công chứng, công tác phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước hiệu quả chưa cao.
Do đó, để hoàn thiện thể chế, pháp luật trong lĩnh vực công chứng, cần tiếp tục thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng về cải cách pháp luật, cải cách tư pháp, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; phát triển đội ngũ công chứng viên đáp ứng yêu cầu thực tiễn để vừa tiếp tục đẩy mạnh xã hội hóa nhưng vẫn bảo đảm cung cấp dịch vụ công chứng đầy đủ, kịp thời tại các vùng địa bàn khó khăn;tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin để thực hiện chuyển đổi số trong hoạt động công chứng theo lộ trình phù hợp.
Đối với công tác quản lý nhà nước, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 172/NQ-CP ngày 19/11/2020 của Chính phủ về chính sách phát triển nghề công chứng nhằm phát triển nghề ổn định, bền vững; tiếp tục tăng cường: công tác đào tạo, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ; công tác kiểm tra, thanh tra tổ chức và hoạt động công chứng nhằm kịp thời phát hiện, chấn chỉnh, xử lý nghiêm các sai phạm.
Nghiên cứu, xây dựng Đề án chuyển đổi số trong hoạt động công chứng; hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin về công chứng của từng địa phương, tiến tới xây dựng cơ sở dữ liệu công chứng toàn quốc để tăng cường tính chuyên nghiệp, hiệu quả và an toàn của hoạt động công chứng…
