Dù theo Cục Hải quan TP, quy định cấm tiếp nhận hàng nhập khẩu là phế liệu (nhựa, rác nhập khẩu,…) tại các cảng biển trên địa bàn TP đã thực hiện từ nhiều năm qua.
Tính đến cuối tháng 4/2020, thống kê sơ bộ tại một số cảng của TP đã tồn đọng đến hơn 2.100 container phế liệu (trên 90 ngày chưa thông quan), được đưa vào nhóm kiểm kê, phân loại, trong đó khoảng 70% là rác phế liệu chủ yếu nhập khẩu qua cảng Cát Lái (Quận 2).
Tại cảng Cát Lái, số lượng phế liệu tồn đọng lên đến hơn 2.000 container. Đáng chú ý, nhiều lô hàng trong số này đều bị chủ hàng từ bỏ không nhận, trì hoãn hoặc né tránh cơ quan Hải quan. Một cán bộ thuộc Cục Hải quan TP xác nhận, cơ quan hải quan khi phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện kiểm kê, kiểm tra số container tồn đọng đã phải tốn nhiều thời gian theo dõi, liên hệ chủ hàng, thậm chí chủ động xử lý kịp thời để không ảnh hưởng đến môi trường, trả lại mặt bằng cho các cảng.
Thậm chí, Chi cục Hải quan Cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 đã đề xuất xử lý hình sự nhiều lô hàng nhập khẩu phế liệu trong thời gian qua. Trong đó, có 363 container được phân thành chuyên án xử lý, điều tra; 138 container đã mở tờ khai hải quan nhưng chủ hàng không đến làm thủ tục nhận hàng và hơn 1.500 container được lập hội đồng xử lý hàng tồn đọng để xử lý.
Trong số 70% container hàng tồn đọng là phế thải, tính đến cuối tháng 4/2020 có tới hơn 1.100 container phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu theo các quy định hiện hành. Số phế liệu này được Chi cục báo cáo, phân loại đa số là phế thải màng nhựa, bao bì các loại, tạp chất, vỏ xe cũ, rác thải,... Do để tồn đọng nhiều tháng trời tại các kho, bãi cảng đã phát sinh mùi hôi thối, ô nhiễm môi trường.
Báo cáo của Cục Hải quan TP cũng cảnh báo số container là phế thải nhựa (trên 400) có mức độ ô nhiễm và ảnh hưởng lớn đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, Cục Hải quan đã phối hợp với các cơ quan chức năng yêu cầu các cảng biển trên địa bàn thực hiện nghiêm việc không tiếp nhận phế liệu nhựa nhập khẩu, để xử lý lượng tồn kho lưu bãi hiện nay.
Một lãnh đạo Chi cục Hải quan Cửa khẩu cảng Sài Gòn Khu vực 1 cho biết, Chi cục đang thực hiện theo quy trình tái xuất lượng hàng tồn theo quy định. Trong đó, lập Hội đồng xử lý hàng tồn đọng và yêu cầu các hãng tàu vận chuyển số phế liệu trên phải có trách nhiệm tái xuất ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Chi cục cũng đã thống kê danh sách trên 10 hãng tàu có liên quan đến quá trình vận chuyển số container phế liệu không đạt chất lượng nhập khẩu và quy định; không đủ Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất về cảng Cát Lái.
Ngoài ra, nhiều chủ hàng khi được liên hệ xử lý đối với số hàng container phế thải đã thay đổi địa chỉ kinh doanh hoặc đã chuyển đổi chức năng kinh doanh mà chưa cập nhật, cũng khiến cho quá trình xử lý gặp nhiều khó khăn. Để giải quyết tình trạng tồn đọng các container phế thải tại cảng, Cục Hải quan chủ động phối hợp Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn để triển khai thống kê, phân loại và phát thông báo tìm chủ sở hữu, chủ hàng liên quan để làm việc, xử lý.
