Ông James Abram Garfield sinh năm 1831, là con út trong một gia đình nông dân nghèo ở hạt Cuyahoga, bang Ohio, Mỹ. Ông được nhiều sử gia Mỹ ghi nhận là người đàn ông nghèo khó nhất từng trở thành nguyên thủ, là tổng thống sinh ra trong một ngôi nhà tồi tàn bằng gỗ xếp lại với nhau cuối cùng của nước này.
Tấm gương vượt khó
Sở dĩ nói vậy là bởi gia đình ông rất nghèo, cả nhà chỉ sống bằng nguồn thu nhập ít ỏi từ trang trại nhỏ của cha mẹ ông. Không những thế, khi Garfield mới được hơn 1 tuổi, cha ông qua đời, để lại gánh nặng mưu sinh và đàn con nhỏ cho người vợ trẻ.
Cũng chính vì gia cảnh nghèo khó nên cậu bé Garfield ngay từ thủa thiếu thời đã phải nhận một chân kéo sà lan ở kênh đào Ohio để kiếm thêm tiền giúp mẹ trang trải cuộc sống.
Năm 1851, với quyết tâm theo đuổi sự nghiệp học hành để có thể thay đổi vận mệnh, Garfield ghi danh theo học tại Viện Eclectic, nay là trường Đại học Hiram ở Hiram, bang Ohio dù luôn ôm mộng trở thành một thủy thủ nay đây mai đó. Để có tiền theo đuổi việc học, ngay từ năm thứ nhất, ông đã nhận làm thêm đủ các công việc, từ giáo viên dạy thêm, chạy bàn hoặc thậm chí là người gác cổng.
Tuy nhiên, không vì thế mà thành tích học tập của ông bị ảnh hưởng. Ngay từ năm 2, ông đã được nhận làm trợ giảng môn văn học và các ngôn ngữ học ở trường. Năm 1853, ông chuyển sang học 2 năm ở trường Đại học Williams ở thị trấn Williams, bang Massachusetts và dù vẫn tiếp tục phải vật vã mưu sinh nhưng ông đã sớm chứng tỏ được rằng ông là một sinh viên mạnh mẽ, giỏi giang và có năng khiếu diễn thuyết.
Tốt nghiệp hạng xuất sắc ở trường Đại học Williams vào năm 1856, Garfield trở về Viện Eclectic và được nhận vào giảng dạy tiếng Hy Lạp, tiếng Latin cùng nhiều môn học khác. Một năm sau, vào năm 1957, với năng lực và trí tuệ uyên thâm của mình, ở tuổi 26, ông đã được bầu làm Chủ tịch của Viện Eclectic. Một thời gian sau đó, ông còn học thêm bằng luật để bổ sung kiến thức cho bản thân.
Cho đến nay, các sử gia Mỹ đều ghi nhận James A. Garfield là một người thông minh xuất chúng, một trong những tổng thống có trí tuệ vào hàng bậc nhất của nước này. Không những thế, ông còn nổi tiếng là tổng thống đầu tiên của Mỹ thuận tay trái. Một số nguồn tin cho biết, ông thậm chí còn thuận cả 2 tay, có thể viết tiếng Latin bằng tay phải và viết tiếng Hy Lạp bằng tay trái cùng lúc.
Tổng thống thứ 20 của nước Mỹ
Khi cuộc nội chiến Mỹ nổ ra đầu những năm 1860, Garfield gia nhập quân đội liên bang. Dù không có kinh nghiệm trong lĩnh vực quân sự nhưng ông cũng sớm tỏ ra là một nhà lãnh đạo có tài thao lược. Dưới sự lãnh đạo của ông, quân đoàn số 42 ở bang Ohio của Mỹ đã giành được nhiều chiến thắng quan trọng như ở Kentucky, trận Shiloh, Corinth…
Năm 1862, khi vẫn đang phục vụ trong quân đội, ông Garfield được bầu làm Hạ nghị sỹ đại diện của bang Ohio. Dù vẫn muốn tiếp tục chiến đấu trong quân ngũ nhưng ông cuối cùng cũng đã bị Tổng thống Mỹ khi đó là ông Abraham Lincoln thuyết phục rời khỏi quân đội để tham gia vào chính trường Mỹ. Khi đó, ông đã được phong đến bậc thiếu tướng.
Trong suốt 18 năm sau đó, ông Garfield liên tục tái đắc cử và trở thành lãnh đạo của đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ. Trong thời gian này, ông dần trở thành một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính khi đảm nhiệm nhiều chức vụ cao trong các ủy ban chủ chốt của Quốc hội Mỹ như Chủ nhiệm Ủy ban tiền tệ và ngân hàng, Ủy ban phân bổ, Ủy ban quân vụ…
 |
| Tượng của ông Garfield. |
Không những thế, ông cũng thể hiện mình là người có quan điểm tiến bộ khi mạnh mẽ phản đối chế độ nô lệ, ủng hộ việc tịch thu các đồn điền ở phía Nam nước Mỹ. Ông cũng nhiều lần nhấn mạnh Quốc hội Mỹ có nghĩa vụ phải đưa ra các đạo luật cần thiết để đảm bảo công bằng về mặt pháp lý cho tất cả người dân, không kể màu da của họ.
Tại đại hội của đảng Cộng hòa năm 1880, ông Garfield tích cực vận động cho người bạn lâu năm là ông John Sherman trở thành ứng của đảng ra tranh cử tổng thống.
Tuy nhiên, trong một diễn biến đầy bất ngờ, các thành viên của đảng Cộng hòa sau đó đã chọn Garfield làm đại diện của đảng ra tranh cử vào cương vị người đứng đầu Nhà Trắng. Tại cuộc bầu cử tổng thống diễn ra vào cuối năm đó, ông Garfield đã đánh bại ứng viên của đảng Dân chủ Winfield Scott Hancock và trở thành tổng thống thứ 20 của nước Mỹ.
Ông Garfield chính thức lên nắm quyền với lễ nhậm chức vào ngày 4/3/1881. Trong bài phát biểu nhậm chức, ông tiếp tục nhấn mạnh các quyền của người Mỹ gốc Phi, với câu nói nổi tiếng:
“Tự do không bao giờ có thể viên mãn hoàn toàn khi luật pháp hay chính quyền vẫn đặt trở ngại nhỏ nhất trên con đường của mỗi người dân”. Trong bài phát biểu này, ông cũng nhấn mạnh nhu cầu đảm bảo giáo dục cho mọi người dân, đảm bảo chính sách tiền tệ vững mạnh và phản đối chế độ đa thê của giáo phái Mormon.
Quá trình thành lập nội các của ông sau đó diễn ra đầy khó khăn do chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa vốn đã bị đẩy lên cao trào ở cuộc bầu chọn người đại diện ra tranh cử tổng thống. Nhiều đề cử của ông đã bị chính những đồng nghiệp trong đảng gây trở ngại nên phải mất gần 4 tháng sau đó, chính phủ của ông mới ổn định, tạo điều kiện để ông bắt tay vào thực hiện các cải cách dịch vụ dân sự và các sáng kiến khác.
Cái chết đầy bất ngờ
Nhưng, khi mọi chuyện đang êm đẹp thì một bất ngờ đã xảy đến. 9h20 ngày 2/7/1881, Tổng thống James A. Garfield đã bị bắn từ phía sau khi đang đi bộ cùng Ngoại trưởng Blaine ở một trạm tàu điện ngầm ở Washington. Vị tổng thống đáng mến của người dân Mỹ khi đó đang chuẩn bị lên tàu để tới trường Đại học Williams nhằm giới thiệu 2 con trai của ông vào trường đại học mà ông từng theo học.
Viên đạn định mệnh về sau được xác định xuất phát từ một khẩu Bulldog cỡ 44 của Anh và đã đi thẳng vào tuyến tụy của ngài tổng thống. Song, các bác sỹ đã không thể lấy được viên đạn ra. Để rồi, sau 2 tháng chống chọi, ngày 19/9/1881, ông Garfield đã trút hơi thở cuối cùng trên giường bệnh do bị nhiễm trùng máu và những biến chứng từ vụ tấn công.
Thủ phạm được xác định là Charles J. Guiteau – một luật sư bị tâm thần khi đó 39 tuổi. Theo điều tra của cảnh sát, Guiteau đã gây án vì tức giận trước việc tổng thống không bổ nhiệm ông ta làm lãnh sự ở châu Âu. Tên này đã theo dõi ông Garfield trong nhiều tuần cho đến khi chọn được thời điểm thích hợp là ngày 2/7/1881. Với những bằng chứng đã rất rõ ràng, Guiteau về sau bị kết án tử hình bằng hình thức treo cổ và bị thi hành án vào ngày 30/6/1882.
Tác giả Candice Millard trong một cuốn sách về sau nói rằng thực ra viên đạn từ phía sau lưng ông Garfield không phải là nguyên nhân khiến ông tử vong. “Chỉ trong ít phút sau khi tổng thống trúng đạn, các bác sỹ đã vây quanh ông ấy. 12 bác sỹ khác nhau đã thọc những ngón tay và các dụng cụ không hề được khử trùng vào vết thương mở phía lưng ông Garfield để tìm viên đạn.
Việc kiểm tra ban đầu còn diễn ra ở ngay nền trạm xe điện, là một môi trường đầy vi trùng. Viên đạn không trúng các cơ quan nội tạng quan trọng của ông Garfield. Vì vậy nên nếu họ cứ để ông ấy 1 mình có thể ông ấy đã không chết” – ông Millard nhận định.
Theo bác sỹ Jeffrey Reznick ở Thư viện y khoa quốc gia Mỹ, các bác sỹ người Mỹ ở thời kỳ đó vẫn không tin rằng vi khuẩn tồn tại và đã từ chối sử dụng thuốc sát trùng do bác sỹ phẫu thuật người Anh Joseph Lister sáng chế. Ngoài ra, các bác sỹ người Mỹ điều trị cho tổng thống cũng bị cho là quá yếu kém về trình độ nên đã không thể xác định được vị trí của viên đạn để gắp ra ngoài, khiến tổng thống bị nhiễm trùng.
Với việc chỉ tại nhiệm được chưa đầy 200 ngày, là tổng thống có nhiệm kỳ ngắn thứ 2 của Mỹ, nên ông Garfield vẫn gần như chưa làm được gì nhiều cho nước Mỹ, khiến bản thân ông đôi khi cũng bị xếp vào danh sách những tổng thống bị lãng quên của Mỹ dù bản thân ông vốn nổi tiếng thông minh, giỏi giang và có tư tưởng tiến bộ.../.
