Tổng thống Dilma Rousseff đã hủy chuyến thăm cấp nhà nước tới Washington vào tháng tới trong bối cảnh 2 nước đang có những tranh cãi về cáo buộc hoạt động gián điệp của Mỹ.
Chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Rousseff dự kiến sẽ bắt đầu vào ngày 23/10 và sẽ là chuyến thăm viếng chính thức đầu tiên của một tổng thống Brazil tới Mỹ kể từ năm 1995 cho đến nay. Tuy nhiên, trong một tuyên bố được đưa ra ngày 17/9, chính phủ Brazil cho hay:
“Do chuyến thăm Washington đã cận kề. Trong khi Mỹ lại không có một cuộc điều tra kịp thời về việc nghe lén và những lời giải thích thuyết phục cũng như cam kết dừng các hoạt động theo dõi” nên họ đã không thể tiếp tục chuyến thăm. Tuyên bố cũng cho hay, phía Brazil hy vọng chuyến thăm sẽ diễn ra sớm nhất có thể, khi vấn đề đã được giải quyết một cách thỏa đáng.
 |
| Tổng thống Brazil Dilma Rousseff. Ảnh: Internet |
Tuyên bố của bà Rousseff cho thấy sự tức giận của Brazil đối với những cáo buộc Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA) đã đọc trộm thư điện tử và tin nhắn do bà, các trợ lý của bà gửi đi. Cáo buộc về việc Mỹ có hoạt động tình báo trên diện rộng đối với các công dân Brazil lần đầu tiên được Glenn Greenwald - phóng viên của tờ báo Anh Guardian thường trú tại Rio de Janeiro - công bố hồi tháng 7 vừa qua.
Đầu tháng, ông Greenwald dựa trên các tài liệu do cựu nhân viên tình báo của Mỹ Edward Snowden cung cấp tiếp tục tố cáo NSA đã xâm nhập trái phép các dữ liệu của Công ty Dầu khí quốc gia Brazil Petrobras. Công ty này dự kiến sẽ tham gia một cuộc đấu giá quan trọng về quyền khai thác dầu khí ở ngoài khơi Rio de Janeiro vào tháng tới.
Bà Rousseff tuyên bố, nếu các cáo buộc nói trên được chứng minh, đồng nghĩa với việc NSA có liên quan đến hoạt động “gián điệp công nghiệp”.
Tổng thống Mỹ Barack Obama sau đó đã hứa sẽ điều tra về các thông tin nói trên. Nhà Trắng cũng cho biết đã điện đàm với bà Rousseff vào ngày 16/9 để thảo luận về vấn đề này. Sau cuộc điện đàm, người phát ngôn Nhà Trắng Jay Carney ngày 16/9 cho biết, việc hủy lịch trình là quyết định chung của bà Rousseff và ông Obama.
Ông Carney thông báo, Tổng thống Obama đồng ý rằng không nên để chuyến công du này bị phủ bóng đen của bất cứ vấn đề song phương nào. “Tổng thống Obama nói rằng ông hiểu và lấy làm tiếc về những quan ngại do việc tiết lộ các hoạt động tình báo bị cáo buộc của Mỹ đã gây ra ở Brazil.
Ông cũng nói rõ rằng ông quyết tâm hợp tác cùng Tổng thống Rousseff và Chính phủ của bà thông qua các kênh ngoại giao để vượt qua vấn đề vốn đang là nguồn gốc gây ra căng thẳng trong quan hệ giữa 2 nước” – thông cáo phát đi từ Nhà Trắng cho hay.
Theo các nhà phân tích, việc chính phủ Brazil hủy chuyến công du là một quyết định khó khăn bởi bà Rousseff rất được kính trọng ở Washington và là nguyên thủ duy nhất vinh dự có chuyến thăm cấp nhà nước đến Mỹ trong năm nay. Việc Brazil từ chối cơ hội này có thể được giới ngoại giao hiểu là cố tình làm mất mặt Washington.
Việc hủy bỏ chuyến thăm cũng có thể ảnh hưởng tới quan hệ thương mại giữa Mỹ và Brazil. Brazil hiện là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Mỹ, sau Trung Quốc.
Một nguồn tin của chính phủ Brazil hồi tuần trước cho biết những tranh cãi về cáo buộc gián điệp có thể sẽ làm gián đoạn các cuộc đàm phán về việc mua 36 máy bay chiến đấu trị giá 5 tỉ USD giữa Brazil và Mỹ. Các cuộc thảo luận về thương vụ này đã có những tiến triển tốt sau chuyến thăm của Phó tổng thống Mỹ Joe Biden tới Brazil hồi tháng 5 vừa qua.
Các bên cạnh tranh hợp đồng béo bở này gồm có máy bay Boeing F/A-18 Super Hornet của Mỹ, máy bay Rafale của Công ty Dassault (Pháp) và máy bay Gripen NG của công ty hàng không Saab (Thụy Điển).
Thanh Tâm (Theo báo nước ngoài)
